रामायण 5.33 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 33→

[rm-5-33] • 80 श्लोकाः

तां तु राम कथां श्रुत्वा वैदेही वानरर्षभात्। उवाच वचनं सान्त्वम् इदं मधुरया गिरा।

tāṃ tu rāma kathāṃ śrutvā vaidehī vānararṣabhāt. uvāca vacanaṃ sāntvam idaṃ madhurayā girā.

क्व ते रामेण संसर्गः कथं जानासि लक्ष्मणम्। वानराणां नराणां च कथम् आसीत् समागमः।

kva te rāmeṇa saṃsargaḥ kathaṃ jānāsi lakṣmaṇam. vānarāṇāṃ narāṇāṃ ca katham āsīt samāgamaḥ.

यानि रामस्य लिङ्गानि लक्ष्मणस्य च वानर। तानि भूयः समाचक्ष्व न मां शोकः समाविशेत्।

yāni rāmasya liṅgāni lakṣmaṇasya ca vānara. tāni bhūyaḥ samācakṣva na māṃ śokaḥ samāviśet.

कीदृशं तस्य संस्थानं रूपं रामस्य कीदृशम्। कथम् ऊरू कथं बाहू लक्ष्मणस्य च शंस मे।

kīdṛśaṃ tasya saṃsthānaṃ rūpaṃ rāmasya kīdṛśam. katham ūrū kathaṃ bāhū lakṣmaṇasya ca śaṃsa me.

एवम् उक्तस् तु वैदेह्या हनूमान् मारुतात्मजः। ततो रामं यथातत्त्वम् आख्यातुम् उपचक्रमे।

evam uktas tu vaidehyā hanūmān mārutātmajaḥ. tato rāmaṃ yathātattvam ākhyātum upacakrame.

जानन्ती बत दिष्ट्या मां वैदेहि परिपृच्छसि। भर्तुः कमलपत्राक्षि संख्यानं लक्ष्मणस्य च।

jānantī bata diṣṭyā māṃ vaidehi paripṛcchasi. bhartuḥ kamalapatrākṣi saṃkhyānaṃ lakṣmaṇasya ca.

यानि रामस्य चिह्नानि लक्ष्मणस्य च यानि वै। लक्षितानि विशालाक्षि वदतः शृणु तानि मे।

yāni rāmasya cihnāni lakṣmaṇasya ca yāni vai. lakṣitāni viśālākṣi vadataḥ śṛṇu tāni me.

रामः कमलपत्राक्षः सर्वभूतमनोहरः। रूपदाक्षिण्यसंपन्नः प्रसूतो जनकात्मजे।

rāmaḥ kamalapatrākṣaḥ sarvabhūtamanoharaḥ. rūpadākṣiṇyasaṃpannaḥ prasūto janakātmaje.

तेजसादित्यसंकाशः क्षमया पृथिवीसमः। बृहस्पतिसमो बुद्ध्या यशसा वासवोपमः।

tejasādityasaṃkāśaḥ kṣamayā pṛthivīsamaḥ. bṛhaspatisamo buddhyā yaśasā vāsavopamaḥ.

रक्षिता जीवलोकस्य स्वजनस्य च रक्षिता। रक्षिता स्वस्य वृत्तस्य धर्मस्य च परंतपः।

rakṣitā jīvalokasya svajanasya ca rakṣitā. rakṣitā svasya vṛttasya dharmasya ca paraṃtapaḥ.

रामो भामिनि लोकस्य चातुर्वर्ण्यस्य रक्षिता। मर्यादानां च लोकस्य कर्ता कारयिता च सः।

rāmo bhāmini lokasya cāturvarṇyasya rakṣitā. maryādānāṃ ca lokasya kartā kārayitā ca saḥ.

अर्चिष्मान् अर्चितो ऽत्यर्थं ब्रह्मचर्यव्रते स्थितः। साधूनाम् उपकारज्ञः प्रचारज्ञश् च कर्मणाम्।

arciṣmān arcito 'tyarthaṃ brahmacaryavrate sthitaḥ. sādhūnām upakārajñaḥ pracārajñaś ca karmaṇām.

राजविद्याविनीतश् च ब्राह्मणानाम् उपासिता। श्रुतवाञ् शीलसंपन्नो विनीतश् च परंतपः।

rājavidyāvinītaś ca brāhmaṇānām upāsitā. śrutavāñ śīlasaṃpanno vinītaś ca paraṃtapaḥ.

यजुर्वेदविनीतश् च वेदविद्भिः सुपूजितः। धनुर्वेदे च वेदे च वेदाङ्गेषु च निष्ठितः।

yajurvedavinītaś ca vedavidbhiḥ supūjitaḥ. dhanurvede ca vede ca vedāṅgeṣu ca niṣṭhitaḥ.

विपुलांसो महाबाहुः कम्बुग्रीवः शुभाननः। गूढजत्रुः सुताम्राक्षो रामो देवि जनैः श्रुतः।

vipulāṃso mahābāhuḥ kambugrīvaḥ śubhānanaḥ. gūḍhajatruḥ sutāmrākṣo rāmo devi janaiḥ śrutaḥ.

दुन्दुभिस्वननिर्घोषः स्निग्धवर्णः प्रतापवान्। समः समविभक्ताङ्गो वर्णं श्यामं समाश्रितः।

dundubhisvananirghoṣaḥ snigdhavarṇaḥ pratāpavān. samaḥ samavibhaktāṅgo varṇaṃ śyāmaṃ samāśritaḥ.

त्रिस्थिरस् त्रिप्रलम्बश् च त्रिसमस् त्रिषु चोन्नतः। त्रिवलीवांस् त्र्यवणतश् चतुर्व्यङ्गस् त्रिशीर्षवान्।

tristhiras tripralambaś ca trisamas triṣu connataḥ. trivalīvāṃs tryavaṇataś caturvyaṅgas triśīrṣavān.

चतुष्कलश् चतुर्लेखश् चतुष्किष्कुश् चतुःसमः। चतुर्दशसमद्वन्द्वश् चतुर्दष्टश् चतुर्गतिः।

catuṣkalaś caturlekhaś catuṣkiṣkuś catuḥsamaḥ. caturdaśasamadvandvaś caturdaṣṭaś caturgatiḥ.

महौष्ठहनुनासश् च पञ्चस्निग्धो ऽष्टवंशवान्। दशपद्मो दशबृहत् त्रिभिर् व्याप्तो द्विशुक्लवान्। षडुन्नतो नवतनुस् त्रिभिर् व्याप्नोति राघवः।

mahauṣṭhahanunāsaś ca pañcasnigdho 'ṣṭavaṃśavān. daśapadmo daśabṛhat tribhir vyāpto dviśuklavān. ṣaḍunnato navatanus tribhir vyāpnoti rāghavaḥ.

सत्यधर्मपरः श्रीमान् संग्रहानुग्रहे रतः। देशकालविभागज्ञः सर्वलोकप्रियंवदः।

satyadharmaparaḥ śrīmān saṃgrahānugrahe rataḥ. deśakālavibhāgajñaḥ sarvalokapriyaṃvadaḥ.

भ्राता च तस्य द्वैमात्रः सौमित्रिर् अपराजितः। अनुरागेण रूपेण गुणैश् चैव तथाविधः।

bhrātā ca tasya dvaimātraḥ saumitrir aparājitaḥ. anurāgeṇa rūpeṇa guṇaiś caiva tathāvidhaḥ.

त्वाम् एव मार्गमाणो तौ विचरन्तौ वसुंधराम्। ददर्शतुर् मृगपतिं पूर्वजेनावरोपितम्।

tvām eva mārgamāṇo tau vicarantau vasuṃdharām. dadarśatur mṛgapatiṃ pūrvajenāvaropitam.

ऋश्यमूकस्य पृष्ठे तु बहुपादपसंकुले। भ्रातुर् भार्यार्तम् आसीनं सुग्रीवं प्रियदर्शनम्।

ṛśyamūkasya pṛṣṭhe tu bahupādapasaṃkule. bhrātur bhāryārtam āsīnaṃ sugrīvaṃ priyadarśanam.

वयं तु हरिराजं तं सुग्रीवं सत्यसंगरम्। परिचर्यामहे राज्यात् पूर्वजेनावरोपितम्।

vayaṃ tu harirājaṃ taṃ sugrīvaṃ satyasaṃgaram. paricaryāmahe rājyāt pūrvajenāvaropitam.

ततस् तौ चीरवसनौ धनुःप्रवरपाणिनौ। ऋश्यमूकस्य शैलस्य रम्यं देशम् उपागतौ।

tatas tau cīravasanau dhanuḥpravarapāṇinau. ṛśyamūkasya śailasya ramyaṃ deśam upāgatau.

स तौ दृष्ट्वा नरव्याघ्रौ धन्विनौ वानरर्षभः। अभिप्लुतो गिरेस् तस्य शिखरं भयमोहितः।

sa tau dṛṣṭvā naravyāghrau dhanvinau vānararṣabhaḥ. abhipluto gires tasya śikharaṃ bhayamohitaḥ.

ततः स शिखरे तस्मिन् वानरेन्द्रो व्यवस्थितः। तयोः समीपं माम् एव प्रेषयाम् आस सत्वरः।

tataḥ sa śikhare tasmin vānarendro vyavasthitaḥ. tayoḥ samīpaṃ mām eva preṣayām āsa satvaraḥ.

ताव् अहं पुरुषव्याघ्रौ सुग्रीववचनात् प्रभू। रूपलक्षणसंपन्नौ कृताञ्जलिर् उपस्थितः।

tāv ahaṃ puruṣavyāghrau sugrīvavacanāt prabhū. rūpalakṣaṇasaṃpannau kṛtāñjalir upasthitaḥ.

तौ परिज्ञाततत्त्वार्थौ मया प्रीतिसमन्वितौ। पृष्ठम् आरोप्य तं देशं प्रापितौ पुरुषर्षभौ।

tau parijñātatattvārthau mayā prītisamanvitau. pṛṣṭham āropya taṃ deśaṃ prāpitau puruṣarṣabhau.

निवेदितौ च तत्त्वेन सुग्रीवाय महात्मने। तयोर् अन्योन्यसंभाषाद् भृशं प्रीतिर् अजायत।

niveditau ca tattvena sugrīvāya mahātmane. tayor anyonyasaṃbhāṣād bhṛśaṃ prītir ajāyata.

तत्र तौ कीर्तिसंपन्नौ हरीश्वरनरेश्वरौ। परस्परकृताश्वासौ कथया पूर्ववृत्तया।

tatra tau kīrtisaṃpannau harīśvaranareśvarau. parasparakṛtāśvāsau kathayā pūrvavṛttayā.

तं ततः सान्त्वयाम् आस सुग्रीवं लक्ष्मणाग्रजः। स्त्रीहेतोर् वालिना भ्रात्रा निरस्तम् उरु तेजसा।

taṃ tataḥ sāntvayām āsa sugrīvaṃ lakṣmaṇāgrajaḥ. strīhetor vālinā bhrātrā nirastam uru tejasā.

ततस् त्वन् नाशजं शोकं रामस्याक्लिष्टकर्मणः। लक्ष्मणो वानरेन्द्राय सुग्रीवाय न्यवेदयत्।

tatas tvan nāśajaṃ śokaṃ rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ. lakṣmaṇo vānarendrāya sugrīvāya nyavedayat.

स श्रुत्वा वानरेन्द्रस् तु लक्ष्मणेनेरितं वचः। तदासीन् निष्प्रभो ऽत्यर्थं ग्रहग्रस्त इवांशुमान्।

sa śrutvā vānarendras tu lakṣmaṇeneritaṃ vacaḥ. tadāsīn niṣprabho 'tyarthaṃ grahagrasta ivāṃśumān.

ततस् त्वद्गात्रशोभीनि रक्षसा ह्रियमाणया। यान्य् आभरणजालानि पातितानि महीतले।

tatas tvadgātraśobhīni rakṣasā hriyamāṇayā. yāny ābharaṇajālāni pātitāni mahītale.

तानि सर्वाणि रामाय आनीय हरियूथपाः। संहृष्टा दर्शयाम् आसुर् गतिं तु न विदुस् तव।

tāni sarvāṇi rāmāya ānīya hariyūthapāḥ. saṃhṛṣṭā darśayām āsur gatiṃ tu na vidus tava.

तानि रामाय दत्तानि मयैवोपहृतानि च। स्वनवन्त्य् अवकीर्णन्ति तस्मिन् विहतचेतसि।

tāni rāmāya dattāni mayaivopahṛtāni ca. svanavanty avakīrṇanti tasmin vihatacetasi.

तान्य् अङ्के दर्शनीयानि कृत्वा बहुविधं ततः। तेन देवप्रकाशेन देवेन परिदेवितम्।

tāny aṅke darśanīyāni kṛtvā bahuvidhaṃ tataḥ. tena devaprakāśena devena paridevitam.

पश्यतस् तस्या रुदतस् ताम्यतश् च पुनः पुनः। प्रादीपयन् दाशरथेस् तानि शोकहुताशनम्।

paśyatas tasyā rudatas tāmyataś ca punaḥ punaḥ. prādīpayan dāśarathes tāni śokahutāśanam.

शयितं च चिरं तेन दुःखार्तेन महात्मना। मयापि विविधैर् वाक्यैः कृच्छ्राद् उत्थापितः पुनः।

śayitaṃ ca ciraṃ tena duḥkhārtena mahātmanā. mayāpi vividhair vākyaiḥ kṛcchrād utthāpitaḥ punaḥ.

तानि दृष्ट्वा महार्हाणि दर्शयित्वा मुहुर् मुहुः। राघवः सहसौमित्रिः सुग्रीवे स न्यवेदयत्।

tāni dṛṣṭvā mahārhāṇi darśayitvā muhur muhuḥ. rāghavaḥ sahasaumitriḥ sugrīve sa nyavedayat.

स तवादर्शनाद् आर्ये राघवः परितप्यते। महता ज्वलता नित्यम् अग्निनेवाग्निपर्वतः।

sa tavādarśanād ārye rāghavaḥ paritapyate. mahatā jvalatā nityam agninevāgniparvataḥ.

त्वत्कृते तम् अनिद्रा च शोकश् चिन्ता च राघवम्। तापयन्ति महात्मानम् अग्न्यगारम् इवाग्नयः।

tvatkṛte tam anidrā ca śokaś cintā ca rāghavam. tāpayanti mahātmānam agnyagāram ivāgnayaḥ.

तवादर्शनशोकेन राघवः प्रविचाल्यते। महता भूमिकम्पेन महान् इव शिलोच्चयः।

tavādarśanaśokena rāghavaḥ pravicālyate. mahatā bhūmikampena mahān iva śiloccayaḥ.

कानानानि सुरम्याणि नदीप्रस्रवणानि च। चरन् न रतिम् आप्नोति त्वम् अपश्यन् नृपात्मजे।

kānānāni suramyāṇi nadīprasravaṇāni ca. caran na ratim āpnoti tvam apaśyan nṛpātmaje.

स त्वां मनुजशार्दूलः क्षिप्रं प्राप्स्यति राघवः। समित्रबान्धवं हत्वा रावणं जनकात्मजे।

sa tvāṃ manujaśārdūlaḥ kṣipraṃ prāpsyati rāghavaḥ. samitrabāndhavaṃ hatvā rāvaṇaṃ janakātmaje.

सहितौ रामसुग्रीवाव् उभाव् अकुरुतां तदा। समयं वालिनं हन्तुं तव चान्वेषणं तथा।

sahitau rāmasugrīvāv ubhāv akurutāṃ tadā. samayaṃ vālinaṃ hantuṃ tava cānveṣaṇaṃ tathā.

ततो निहत्य तरसा रामो वालिनम् आहवे। सर्वर्क्षहरिसंघानां सुग्रीवम् अकरोत् पतिम्।

tato nihatya tarasā rāmo vālinam āhave. sarvarkṣaharisaṃghānāṃ sugrīvam akarot patim.

रामसुग्रीवयोर् ऐक्यं देव्य् एवं समजायत। हनूमन्तं च मां विद्धि तयोर् दूतम् इहागतम्।

rāmasugrīvayor aikyaṃ devy evaṃ samajāyata. hanūmantaṃ ca māṃ viddhi tayor dūtam ihāgatam.

स्वराज्यं प्राप्य सुग्रीवः समनीय महाहरीन्। त्वदर्थं प्रेषयाम् आस दिशो दश महाबलान्।

svarājyaṃ prāpya sugrīvaḥ samanīya mahāharīn. tvadarthaṃ preṣayām āsa diśo daśa mahābalān.

आदिष्टा वानरेन्द्रेण सुग्रीवेण महौजसः। अद्रिराजप्रतीकाशाः सर्वतः प्रस्थिता महीम्।

ādiṣṭā vānarendreṇa sugrīveṇa mahaujasaḥ. adrirājapratīkāśāḥ sarvataḥ prasthitā mahīm.

अङ्गदो नाम लक्ष्मीवान् वालिसूनुर् महाबलः। प्रस्थितः कपिशार्दूलस् त्रिभागबलसंवृतः।

aṅgado nāma lakṣmīvān vālisūnur mahābalaḥ. prasthitaḥ kapiśārdūlas tribhāgabalasaṃvṛtaḥ.

तेषां नो विप्रनष्टानां विन्ध्ये पर्वतसत्तमे। भृशं शोकपरीतनाम् अहोरात्रगणा गताः।

teṣāṃ no vipranaṣṭānāṃ vindhye parvatasattame. bhṛśaṃ śokaparītanām ahorātragaṇā gatāḥ.

ते वयं कार्यनैराश्यात् कालस्यातिक्रमेण च। भयाच् च कपिराजस्य प्राणांस् त्यक्तुं व्यवस्थिताः।

te vayaṃ kāryanairāśyāt kālasyātikrameṇa ca. bhayāc ca kapirājasya prāṇāṃs tyaktuṃ vyavasthitāḥ.

विचित्य वनदुर्गाणि गिरिप्रस्रवणानि च। अनासाद्य पदं देव्याः प्राणांस् त्यक्तुं व्यवस्थिताः।

vicitya vanadurgāṇi giriprasravaṇāni ca. anāsādya padaṃ devyāḥ prāṇāṃs tyaktuṃ vyavasthitāḥ.

भृशं शोकार्णवे मग्नः पर्यदेवयद् अङ्गदः। तव नाशं च वैदेहि वालिनश् च तथा वधम्। प्रायोपवेशम् अस्माकं मरणं च जटायुषः।

bhṛśaṃ śokārṇave magnaḥ paryadevayad aṅgadaḥ. tava nāśaṃ ca vaidehi vālinaś ca tathā vadham. prāyopaveśam asmākaṃ maraṇaṃ ca jaṭāyuṣaḥ.

तेषां नः स्वामिसंदेशान् निराशानां मुमूर्षताम्। कार्यहेतोर् इवायातः शकुनिर् वीर्यवान् महान्।

teṣāṃ naḥ svāmisaṃdeśān nirāśānāṃ mumūrṣatām. kāryahetor ivāyātaḥ śakunir vīryavān mahān.

गृध्रराजस्य सोदर्यः संपातिर् नाम गृध्रराट्। श्रुत्वा भ्रातृवधं कोपाद् इदं वचनम् अब्रवीत्।

gṛdhrarājasya sodaryaḥ saṃpātir nāma gṛdhrarāṭ. śrutvā bhrātṛvadhaṃ kopād idaṃ vacanam abravīt.

यवीयान् केन मे भ्राता हतः क्व च विनाशितः। एतद् आख्यातुम् इच्छामि भवद्भिर् वानरोत्तमाः।

yavīyān kena me bhrātā hataḥ kva ca vināśitaḥ. etad ākhyātum icchāmi bhavadbhir vānarottamāḥ.

अङ्गदो ऽकथयत् तस्य जनस्थाने महद् वधम्। रक्षसा भीमरूपेण त्वाम् उद्दिश्य यथातथम्।

aṅgado 'kathayat tasya janasthāne mahad vadham. rakṣasā bhīmarūpeṇa tvām uddiśya yathātatham.

जटायोस् तु वधं श्रुत्वा दुःखितः सो ऽरुणात्मजः। त्वाम् आह स वरारोहे वसन्तीं रावणालये।

jaṭāyos tu vadhaṃ śrutvā duḥkhitaḥ so 'ruṇātmajaḥ. tvām āha sa varārohe vasantīṃ rāvaṇālaye.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा संपातेः प्रीतिवर्धनम्। अङ्गदप्रमुखाः सर्वे ततः संप्रस्थिता वयम्। त्वद्दर्शनकृतोत्साहा हृष्टास् तुष्टाः प्लवंगमाः।

tasya tad vacanaṃ śrutvā saṃpāteḥ prītivardhanam. aṅgadapramukhāḥ sarve tataḥ saṃprasthitā vayam. tvaddarśanakṛtotsāhā hṛṣṭās tuṣṭāḥ plavaṃgamāḥ.

अथाहं हरिसैन्यस्य सागरं दृश्य सीदतः। व्यवधूय भयं तीव्रं योजनानां शतं प्लुतः।

athāhaṃ harisainyasya sāgaraṃ dṛśya sīdataḥ. vyavadhūya bhayaṃ tīvraṃ yojanānāṃ śataṃ plutaḥ.

लङ्का चापि मया रात्रौ प्रविष्टा राक्षसाकुला। रावणश् च मया दृष्टस् त्वं च शोकनिपीडिता।

laṅkā cāpi mayā rātrau praviṣṭā rākṣasākulā. rāvaṇaś ca mayā dṛṣṭas tvaṃ ca śokanipīḍitā.

एतत् ते सर्वम् आख्यातं यथावृत्तम् अनिन्दिते। अभिभाषस्व मां देवि दूतो दाशरथेर् अहम्।

etat te sarvam ākhyātaṃ yathāvṛttam anindite. abhibhāṣasva māṃ devi dūto dāśarather aham.

त्वं मां रामकृतोद्योगं त्वन्निमित्तम् इहागतम्। सुग्रीव सचिवं देवि बुध्यस्व पवनात्मजम्।

tvaṃ māṃ rāmakṛtodyogaṃ tvannimittam ihāgatam. sugrīva sacivaṃ devi budhyasva pavanātmajam.

कुशली तव काकुत्स्थः सर्वशस्त्रभृतां वरः। गुरोर् आराधने युक्तो लक्ष्मणश् च सुलक्षणः।

kuśalī tava kākutsthaḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ. guror ārādhane yukto lakṣmaṇaś ca sulakṣaṇaḥ.

तस्य वीर्यवतो देवि भर्तुस् तव हिते रतः। अहम् एकस् तु संप्राप्तः सुग्रीववचनाद् इह।

tasya vīryavato devi bhartus tava hite rataḥ. aham ekas tu saṃprāptaḥ sugrīvavacanād iha.

मयेयम् असहायेन चरता कामरूपिणा। दक्षिणा दिग् अनुक्रान्ता त्वन्मार्गविचयैषिणा।

mayeyam asahāyena caratā kāmarūpiṇā. dakṣiṇā dig anukrāntā tvanmārgavicayaiṣiṇā.

दिष्ट्याहं हरिसैन्यानां त्वन्नाशम् अनुशोचताम्। अपनेष्यामि संतापं तवाभिगमशंसनात्।

diṣṭyāhaṃ harisainyānāṃ tvannāśam anuśocatām. apaneṣyāmi saṃtāpaṃ tavābhigamaśaṃsanāt.

दिष्ट्या हि न मम व्यर्थं देवि सागरलङ्घनम्। प्राप्स्याम्य् अहम् इदं दिष्ट्या त्वद्दर्शनकृतं यशः।

diṣṭyā hi na mama vyarthaṃ devi sāgaralaṅghanam. prāpsyāmy aham idaṃ diṣṭyā tvaddarśanakṛtaṃ yaśaḥ.

राघवश् च महावीर्यः क्षिप्रं त्वाम् अभिपत्स्यते। समित्रबान्धवं हत्वा रावणं राक्षसाधिपम्।

rāghavaś ca mahāvīryaḥ kṣipraṃ tvām abhipatsyate. samitrabāndhavaṃ hatvā rāvaṇaṃ rākṣasādhipam.

कौरजो नाम वैदेहि गिरीणाम् उत्तमो गिरिः। ततो गच्छति गोकर्णं पर्वतं केसरी हरिः।

kaurajo nāma vaidehi girīṇām uttamo giriḥ. tato gacchati gokarṇaṃ parvataṃ kesarī hariḥ.

स च देवर्षिभिर् दृष्टः पिता मम महाकपिः। तीर्थे नदीपतेः पुण्ये शम्बसादनम् उद्धरत्।

sa ca devarṣibhir dṛṣṭaḥ pitā mama mahākapiḥ. tīrthe nadīpateḥ puṇye śambasādanam uddharat.

तस्याहं हरिणः क्षेत्रे जातो वातेन मैथिलि। हनूमान् इति विख्यातो लोके स्वेनैव कर्मणा। विश्वासार्थं तु वैदेहि भर्तुर् उक्ता मया गुणाः।

tasyāhaṃ hariṇaḥ kṣetre jāto vātena maithili. hanūmān iti vikhyāto loke svenaiva karmaṇā. viśvāsārthaṃ tu vaidehi bhartur uktā mayā guṇāḥ.

एवं विश्वासिता सीता हेतुभिः शोककर्शिता। उपपन्नैर् अभिज्ञानैर् दूतं तम् अवगच्छति।

evaṃ viśvāsitā sītā hetubhiḥ śokakarśitā. upapannair abhijñānair dūtaṃ tam avagacchati.

अतुलं च गता हर्षं प्रहर्षेण तु जानकी। नेत्राभ्यां वक्रपक्ष्माभ्यां मुमोचानन्दजं जलम्।

atulaṃ ca gatā harṣaṃ praharṣeṇa tu jānakī. netrābhyāṃ vakrapakṣmābhyāṃ mumocānandajaṃ jalam.

चारु तच् चाननं तस्यास् ताम्रशुक्लायतेक्षणम्। अशोभत विशालाक्ष्या राहुमुक्त इवोडुराट्। हनूमन्तं कपिं व्यक्तं मन्यते नान्यथेति सा।

cāru tac cānanaṃ tasyās tāmraśuklāyatekṣaṇam. aśobhata viśālākṣyā rāhumukta ivoḍurāṭ. hanūmantaṃ kapiṃ vyaktaṃ manyate nānyatheti sā.

अथोवाच हनूमांस् ताम् उत्तरं प्रियदर्शनाम्।

athovāca hanūmāṃs tām uttaraṃ priyadarśanām.

हते ऽसुरे संयति शम्बसादने कपिप्रवीरेण महर्षिचोदनात्। ततो ऽस्मि वायुप्रभवो हि मैथिलि प्रभावतस् तत्प्रतिमश् च वानरः।

hate 'sure saṃyati śambasādane kapipravīreṇa maharṣicodanāt. tato 'smi vāyuprabhavo hi maithili prabhāvatas tatpratimaś ca vānaraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...