रामायण 5.17 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 17→

[rm-5-17] • 21 श्लोकाः

तस्मिन्न् एव ततः काले राजपुत्री त्व् अनिन्दिता। रूपयौवनसंपन्नं भूषणोत्तमभूषितम्।

tasminn eva tataḥ kāle rājaputrī tv aninditā. rūpayauvanasaṃpannaṃ bhūṣaṇottamabhūṣitam.

ततो दृष्ट्वैव वैदेही रावणं राक्षसाधिपम्। प्रावेपत वरारोहा प्रवाते कदली यथा।

tato dṛṣṭvaiva vaidehī rāvaṇaṃ rākṣasādhipam. prāvepata varārohā pravāte kadalī yathā.

ऊरुभ्याम् उदरं छाद्य बाहुभ्यां च पयोधरौ। उपविष्टा विशालाक्षी रुदन्ती वरवर्णिनी।

ūrubhyām udaraṃ chādya bāhubhyāṃ ca payodharau. upaviṣṭā viśālākṣī rudantī varavarṇinī.

दशग्रीवस् तु वैदेहीं रक्षितां राक्षसीगणैः। ददर्श दीनां दुःखार्तं नावं सन्नाम् इवार्णवे।

daśagrīvas tu vaidehīṃ rakṣitāṃ rākṣasīgaṇaiḥ. dadarśa dīnāṃ duḥkhārtaṃ nāvaṃ sannām ivārṇave.

असंवृतायाम् आसीनां धरण्यां संशितव्रताम्। छिन्नां प्रपतितां भूमौ शाखाम् इव वनस्पतेः। मलमण्डनदिग्धाङ्गीं मण्डनार्हाम् अमण्डिताम्।

asaṃvṛtāyām āsīnāṃ dharaṇyāṃ saṃśitavratām. chinnāṃ prapatitāṃ bhūmau śākhām iva vanaspateḥ. malamaṇḍanadigdhāṅgīṃ maṇḍanārhām amaṇḍitām.

समीपं राजसिंहस्य रामस्य विदितात्मनः। संकल्पहयसंयुक्तैर् यान्तीम् इव मनोरथैः।

samīpaṃ rājasiṃhasya rāmasya viditātmanaḥ. saṃkalpahayasaṃyuktair yāntīm iva manorathaiḥ.

शुष्यन्तीं रुदतीम् एकां ध्यानशोकपरायणाम्। दुःखस्यान्तम् अपश्यन्तीं रामां रामम् अनुव्रताम्।

śuṣyantīṃ rudatīm ekāṃ dhyānaśokaparāyaṇām. duḥkhasyāntam apaśyantīṃ rāmāṃ rāmam anuvratām.

वेष्टमानाम् अथाविष्टां पन्नगेन्द्रवधूम् इव। धूप्यमानां ग्रहेणेव रोहिणीं धूमकेतुना।

veṣṭamānām athāviṣṭāṃ pannagendravadhūm iva. dhūpyamānāṃ graheṇeva rohiṇīṃ dhūmaketunā.

वृत्तशीले कुले जाताम् आचारवति धार्मिके। पुनः संस्कारम् आपन्नां जातम् इव च दुष्कुले।

vṛttaśīle kule jātām ācāravati dhārmike. punaḥ saṃskāram āpannāṃ jātam iva ca duṣkule.

सन्नाम् इव महाकीर्तिं श्रद्धाम् इव विमानिताम्। प्रज्ञाम् इव परिक्षीणाम् आशां प्रतिहताम् इव।

sannām iva mahākīrtiṃ śraddhām iva vimānitām. prajñām iva parikṣīṇām āśāṃ pratihatām iva.

आयतीम् इव विध्वस्ताम् आज्ञां प्रतिहताम् इव। दीप्ताम् इव दिशं काले पूजाम् अपहृताम् इव।

āyatīm iva vidhvastām ājñāṃ pratihatām iva. dīptām iva diśaṃ kāle pūjām apahṛtām iva.

पद्मिनीम् इव विध्वस्तां हतशूरां चमूम् इव। प्रभाम् इव तपोध्वस्ताम् उपक्षीणाम् इवापगाम्।

padminīm iva vidhvastāṃ hataśūrāṃ camūm iva. prabhām iva tapodhvastām upakṣīṇām ivāpagām.

वेदीम् इव परामृष्टां शान्ताम् अग्निशिखाम् इव। पौर्णमासीम् इव निशां राहुग्रस्तेन्दुमण्डलाम्।

vedīm iva parāmṛṣṭāṃ śāntām agniśikhām iva. paurṇamāsīm iva niśāṃ rāhugrastendumaṇḍalām.

उत्कृष्टपर्णकमलां वित्रासितविहंगमाम्। हस्तिहस्तपरामृष्टाम् आकुलां पद्मिनीम् इव।

utkṛṣṭaparṇakamalāṃ vitrāsitavihaṃgamām. hastihastaparāmṛṣṭām ākulāṃ padminīm iva.

पतिशोकातुरां शुष्कां नदीं विस्राविताम् इव। परया मृजया हीनां कृष्णपक्षे निशाम् इव।

patiśokāturāṃ śuṣkāṃ nadīṃ visrāvitām iva. parayā mṛjayā hīnāṃ kṛṣṇapakṣe niśām iva.

सुकुमारीं सुजाताङ्गीं रत्नगर्भगृहोचिताम्। तप्यमानाम् इवोष्णेन मृणालीम् अचिरोद्धृताम्।

sukumārīṃ sujātāṅgīṃ ratnagarbhagṛhocitām. tapyamānām ivoṣṇena mṛṇālīm aciroddhṛtām.

गृहीतामालितां स्तम्भे यूथपेन विनाकृताम्। निःश्वसन्तीं सुदुःखार्तां गजराजवधूम् इव।

gṛhītāmālitāṃ stambhe yūthapena vinākṛtām. niḥśvasantīṃ suduḥkhārtāṃ gajarājavadhūm iva.

एकया दीर्घया वेण्या शोभमानाम् अयत्नतः। नीलया नीरदापाये वनराज्या महीम् इव।

ekayā dīrghayā veṇyā śobhamānām ayatnataḥ. nīlayā nīradāpāye vanarājyā mahīm iva.

उपवासेन शोकेन ध्यानेन च भयेन च। परिक्षीणां कृशां दीनाम् अल्पाहारां तपोधनाम्।

upavāsena śokena dhyānena ca bhayena ca. parikṣīṇāṃ kṛśāṃ dīnām alpāhārāṃ tapodhanām.

आयाचमानां दुःखार्तां प्राञ्जलिं देवताम् इव। भावेन रघुमुख्यस्य दशग्रीवपराभवम्।

āyācamānāṃ duḥkhārtāṃ prāñjaliṃ devatām iva. bhāvena raghumukhyasya daśagrīvaparābhavam.

समीक्षमाणां रुदतीम् अनिन्दितां सुपक्ष्मताम्रायतशुक्ललोचनाम्। अनुव्रतां रामम् अतीव मैथिलीं प्रलोभयाम् आस वधाय रावणः।

samīkṣamāṇāṃ rudatīm aninditāṃ supakṣmatāmrāyataśuklalocanām. anuvratāṃ rāmam atīva maithilīṃ pralobhayām āsa vadhāya rāvaṇaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...