रामायण 5.16 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 16→

[rm-5-16] • 28 श्लोकाः

तथा विप्रेक्षमाणस्य वनं पुष्पितपादपम्। विचिन्वतश् च वैदेहीं किं चिच् छेषा निशाभवत्।

tathā viprekṣamāṇasya vanaṃ puṣpitapādapam. vicinvataś ca vaidehīṃ kiṃ cic cheṣā niśābhavat.

षडङ्गवेदविदुषां क्रतुप्रवरयाजिनाम्। शुश्राव ब्रह्मघोषांश् च विरात्रे ब्रह्मरक्षसाम्।

ṣaḍaṅgavedaviduṣāṃ kratupravarayājinām. śuśrāva brahmaghoṣāṃś ca virātre brahmarakṣasām.

अथ मङ्गलवादित्रैः शब्दैः श्रोत्रमनोहरैः। प्राबोध्यत महाबाहुर् दशग्रीवो महाबलः।

atha maṅgalavāditraiḥ śabdaiḥ śrotramanoharaiḥ. prābodhyata mahābāhur daśagrīvo mahābalaḥ.

विबुध्य तु यथाकालं राक्षसेन्द्रः प्रतावपान्। स्रस्तमाल्याम्बरधरो वैदेहीम् अन्वचिन्तयत्।

vibudhya tu yathākālaṃ rākṣasendraḥ pratāvapān. srastamālyāmbaradharo vaidehīm anvacintayat.

भृशं नियुक्तस् तस्यां च मदनेन मदोत्कटः। न स तं राक्षसः कामं शशाकात्मनि गूहितुम्।

bhṛśaṃ niyuktas tasyāṃ ca madanena madotkaṭaḥ. na sa taṃ rākṣasaḥ kāmaṃ śaśākātmani gūhitum.

स सर्वाभरणैर् युक्तो बिभ्रच् छ्रियम् अनुत्तमाम्। तां नगैर् विविधैर् जुष्टां सर्वपुष्पफलोपगैः।

sa sarvābharaṇair yukto bibhrac chriyam anuttamām. tāṃ nagair vividhair juṣṭāṃ sarvapuṣpaphalopagaiḥ.

वृतां पुष्करिणीभिश् च नानापुष्पोपशोभिताम्। सदामदैश् च विहगैर् विचित्रां परमाद्भुताम्।

vṛtāṃ puṣkariṇībhiś ca nānāpuṣpopaśobhitām. sadāmadaiś ca vihagair vicitrāṃ paramādbhutām.

ईहामृगैश् च विविधैश् वृतां दृष्टिमनोहरैः। वीथीः संप्रेक्षमाणश् च मणिकाञ्चनतोरणाः।

īhāmṛgaiś ca vividhaiś vṛtāṃ dṛṣṭimanoharaiḥ. vīthīḥ saṃprekṣamāṇaś ca maṇikāñcanatoraṇāḥ.

नानामृगगणाकीर्णां फलैः प्रपतितैर् वृताम्। अशोकवनिकाम् एव प्राविशत् संततद्रुमाम्।

nānāmṛgagaṇākīrṇāṃ phalaiḥ prapatitair vṛtām. aśokavanikām eva prāviśat saṃtatadrumām.

अङ्गनाशतमात्रं तु तं व्रजन्तम् अनुव्रजत्। महेन्द्रम् इव पौलस्त्यं देवगन्धर्वयोषितः।

aṅganāśatamātraṃ tu taṃ vrajantam anuvrajat. mahendram iva paulastyaṃ devagandharvayoṣitaḥ.

दीपिकाः काञ्चनीः काश् चिज् जगृहुस् तत्र योषितः। बालव्यजनहस्ताश् च तालवृन्तानि चापराः।

dīpikāḥ kāñcanīḥ kāś cij jagṛhus tatra yoṣitaḥ. bālavyajanahastāś ca tālavṛntāni cāparāḥ.

काञ्चनैर् अपि भृङ्गारैर् जह्रुः सलिलम् अग्रतः। मण्डलाग्रान् असींश् चैव गृह्यान्याः पृष्ठतो ययुः।

kāñcanair api bhṛṅgārair jahruḥ salilam agrataḥ. maṇḍalāgrān asīṃś caiva gṛhyānyāḥ pṛṣṭhato yayuḥ.

का चिद् रत्नमयीं पात्रीं पूर्णां पानस्य भामिनी। दक्षिणा दक्षिणेनैव तदा जग्राह पाणिना।

kā cid ratnamayīṃ pātrīṃ pūrṇāṃ pānasya bhāminī. dakṣiṇā dakṣiṇenaiva tadā jagrāha pāṇinā.

राजहंसप्रतीकाशं छत्रं पूर्णशशिप्रभम्। सौवर्णदण्डम् अपरा गृहीत्वा पृष्ठतो ययौ।

rājahaṃsapratīkāśaṃ chatraṃ pūrṇaśaśiprabham. sauvarṇadaṇḍam aparā gṛhītvā pṛṣṭhato yayau.

निद्रामदपरीताक्ष्यो रावणस्योत्तमस्त्रियः। अनुजग्मुः पतिं वीरं घनं विद्युल्लता इव।

nidrāmadaparītākṣyo rāvaṇasyottamastriyaḥ. anujagmuḥ patiṃ vīraṃ ghanaṃ vidyullatā iva.

ततः काञ्चीनिनादं च नूपुराणां च निःस्वनम्। शुश्राव परमस्त्रीणां स कपिर् मारुतात्मजः।

tataḥ kāñcīninādaṃ ca nūpurāṇāṃ ca niḥsvanam. śuśrāva paramastrīṇāṃ sa kapir mārutātmajaḥ.

तं चाप्रतिमकर्माणम् अचिन्त्यबलपौरुषम्। द्वारदेशम् अनुप्राप्तं ददर्श हनुमान् कपिः।

taṃ cāpratimakarmāṇam acintyabalapauruṣam. dvāradeśam anuprāptaṃ dadarśa hanumān kapiḥ.

दीपिकाभिर् अनेकाभिः समन्ताद् अवभासितम्। गन्धतैलावसिक्ताभिर् ध्रियमाणाभिर् अग्रतः।

dīpikābhir anekābhiḥ samantād avabhāsitam. gandhatailāvasiktābhir dhriyamāṇābhir agrataḥ.

कामदर्पमदैर् युक्तं जिह्मताम्रायतेक्षणम्। समक्षम् इव कन्दर्पम् अपविद्ध शरासनम्।

kāmadarpamadair yuktaṃ jihmatāmrāyatekṣaṇam. samakṣam iva kandarpam apaviddha śarāsanam.

मथितामृतफेनाभम् अरजो वस्त्रम् उत्तमम्। सलीलम् अनुकर्षन्तं विमुक्तं सक्तम् अङ्गदे।

mathitāmṛtaphenābham arajo vastram uttamam. salīlam anukarṣantaṃ vimuktaṃ saktam aṅgade.

तं पत्रविटपे लीनः पत्रपुष्पघनावृतः। समीपम् उपसंक्रान्तं निध्यातुम् उपचक्रमे।

taṃ patraviṭape līnaḥ patrapuṣpaghanāvṛtaḥ. samīpam upasaṃkrāntaṃ nidhyātum upacakrame.

अवेक्षमाणश् च ततो ददर्श कपिकुञ्जरः। रूपयौवनसंपन्ना रावणस्य वरस्त्रियः।

avekṣamāṇaś ca tato dadarśa kapikuñjaraḥ. rūpayauvanasaṃpannā rāvaṇasya varastriyaḥ.

ताभिः परिवृतो राजा सुरूपाभिर् महायशाः। तन्मृगद्विजसंघुष्टं प्रविष्टः प्रमदावनम्।

tābhiḥ parivṛto rājā surūpābhir mahāyaśāḥ. tanmṛgadvijasaṃghuṣṭaṃ praviṣṭaḥ pramadāvanam.

क्षीबो विचित्राभरणः शङ्कुकर्णो महाबलः। तेन विश्रवसः पुत्रः स दृष्टो राक्षसाधिपः।

kṣībo vicitrābharaṇaḥ śaṅkukarṇo mahābalaḥ. tena viśravasaḥ putraḥ sa dṛṣṭo rākṣasādhipaḥ.

वृतः परमनारीभिस् ताराभिर् इव चन्द्रमाः। तं ददर्श महातेजास् तेजोवन्तं महाकपिः।

vṛtaḥ paramanārībhis tārābhir iva candramāḥ. taṃ dadarśa mahātejās tejovantaṃ mahākapiḥ.

रावणो ऽयं महाबाहुर् इति संचिन्त्य वानरः। अवप्लुतो महातेजा हनूमान् मारुतात्मजः।

rāvaṇo 'yaṃ mahābāhur iti saṃcintya vānaraḥ. avapluto mahātejā hanūmān mārutātmajaḥ.

स तथाप्य् उग्रतेजाः सन् निर्धूतस् तस्य तेजसा। पत्रगुह्यान्तरे सक्तो हनूमान् संवृतो ऽभवत्।

sa tathāpy ugratejāḥ san nirdhūtas tasya tejasā. patraguhyāntare sakto hanūmān saṃvṛto 'bhavat.

स ताम् असितकेशान्तां सुश्रोणीं संहतस्तनीम्। दिदृक्षुर् असितापाङ्गीम् उपावर्तत रावणः।

sa tām asitakeśāntāṃ suśroṇīṃ saṃhatastanīm. didṛkṣur asitāpāṅgīm upāvartata rāvaṇaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...