रामायण 4.63 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 63→

[rm-4-63] • 24 श्लोकाः

आख्याता गृध्रराजेन समुत्पत्य प्लवंगमाः। संगताः प्रीतिसंयुक्ता विनेदुः सिंहविक्रमाः।

ākhyātā gṛdhrarājena samutpatya plavaṃgamāḥ. saṃgatāḥ prītisaṃyuktā vineduḥ siṃhavikramāḥ.

संपातेर् वचनं श्रुत्वा हरयो रावणक्षयम्। हृष्टाः सागरम् आजग्मुः सीतादर्शनकाङ्क्षिणः।

saṃpāter vacanaṃ śrutvā harayo rāvaṇakṣayam. hṛṣṭāḥ sāgaram ājagmuḥ sītādarśanakāṅkṣiṇaḥ.

अभिक्रम्य तु तं देशं ददृशुर् भीमविक्रमाः। कृत्स्नं लोकस्य महतः प्रतिबिम्बम् इव स्थितम्।

abhikramya tu taṃ deśaṃ dadṛśur bhīmavikramāḥ. kṛtsnaṃ lokasya mahataḥ pratibimbam iva sthitam.

दक्षिणस्य समुद्रस्य समासाद्योत्तरां दिशम्। संनिवेशं ततश् चक्रुः सहिता वानरोत्तमाः।

dakṣiṇasya samudrasya samāsādyottarāṃ diśam. saṃniveśaṃ tataś cakruḥ sahitā vānarottamāḥ.

सत्त्वैर् महद्भिर् विकृतैः क्रीडद्भिर् विविधैर् जले। व्यात्तास्यैः सुमहाकायैर् ऊर्मिभिश् च समाकुलम्।

sattvair mahadbhir vikṛtaiḥ krīḍadbhir vividhair jale. vyāttāsyaiḥ sumahākāyair ūrmibhiś ca samākulam.

प्रसुप्तम् इव चान्यत्र क्रीडन्तम् इव चान्यतः। क्व चित् पर्वतमात्रैश् च जलराशिभिर् आवृतम्।

prasuptam iva cānyatra krīḍantam iva cānyataḥ. kva cit parvatamātraiś ca jalarāśibhir āvṛtam.

संकुलं दानवेन्द्रैश् च पातालतलवासिभिः। रोमहर्षकरं दृष्ट्वा विषेदुः कपिकुञ्जराः।

saṃkulaṃ dānavendraiś ca pātālatalavāsibhiḥ. romaharṣakaraṃ dṛṣṭvā viṣeduḥ kapikuñjarāḥ.

आकाशम् इव दुष्पारं सागरं प्रेक्ष्य वानराः। विषेदुः सहसा सर्वे कथं कार्यम् इति ब्रुवन्।

ākāśam iva duṣpāraṃ sāgaraṃ prekṣya vānarāḥ. viṣeduḥ sahasā sarve kathaṃ kāryam iti bruvan.

विषण्णां वाहिनीं दृष्ट्वा सागरस्य निरीक्षणात्। आश्वासयाम् आस हरीन् भयार्तान् हरिसत्तमः।

viṣaṇṇāṃ vāhinīṃ dṛṣṭvā sāgarasya nirīkṣaṇāt. āśvāsayām āsa harīn bhayārtān harisattamaḥ.

न निषादेन नः कार्यं विषादो दोषवत्तरः। विषादो हन्ति पुरुषं बालं क्रुद्ध इवोरगः।

na niṣādena naḥ kāryaṃ viṣādo doṣavattaraḥ. viṣādo hanti puruṣaṃ bālaṃ kruddha ivoragaḥ.

विषादो ऽयं प्रसहते विक्रमे पर्युपस्थिते। तेजसा तस्य हीनस्य पुरुषार्थो न सिध्यति।

viṣādo 'yaṃ prasahate vikrame paryupasthite. tejasā tasya hīnasya puruṣārtho na sidhyati.

तस्यां रात्र्यां व्यतीतायाम् अङ्गदो वानरैः सह। हरिवृद्धैः समागम्य पुनर् मन्त्रम् अमन्त्रयत्।

tasyāṃ rātryāṃ vyatītāyām aṅgado vānaraiḥ saha. harivṛddhaiḥ samāgamya punar mantram amantrayat.

सा वानराणां ध्वजिनी परिवार्याङ्गदं बभौ। वासवं परिवार्येव मरुतां वाहिनी स्थिता।

sā vānarāṇāṃ dhvajinī parivāryāṅgadaṃ babhau. vāsavaṃ parivāryeva marutāṃ vāhinī sthitā.

को ऽन्यस् तां वानरीं सेनां शक्तः स्तम्भयितुं भवेत्। अन्यत्र वालितनयाद् अन्यत्र च हनूमतः।

ko 'nyas tāṃ vānarīṃ senāṃ śaktaḥ stambhayituṃ bhavet. anyatra vālitanayād anyatra ca hanūmataḥ.

ततस् तान् हरिवृद्धांश् च तच् च सैन्यम् अरिंदमः। अनुमान्याङ्गदः श्रीमान् वाक्यम् अर्थवद् अब्रवीत्।

tatas tān harivṛddhāṃś ca tac ca sainyam ariṃdamaḥ. anumānyāṅgadaḥ śrīmān vākyam arthavad abravīt.

क इदानीं महातेजा लङ्घयिष्यति सागरम्। कः करिष्यति सुग्रीवं सत्यसंधम् अरिंदमम्।

ka idānīṃ mahātejā laṅghayiṣyati sāgaram. kaḥ kariṣyati sugrīvaṃ satyasaṃdham ariṃdamam.

को वीरो योजनशतं लङ्घयेत प्लवंगमाः। इमांश् च यूथपान् सर्वान् मोचयेत् को महाभयात्।

ko vīro yojanaśataṃ laṅghayeta plavaṃgamāḥ. imāṃś ca yūthapān sarvān mocayet ko mahābhayāt.

कस्य प्रसादाद् दारांश् च पुत्रांश् चैव गृहाणि च। इतो निवृत्ताः पश्येम सिद्धार्थाः सुखिनो वयम्।

kasya prasādād dārāṃś ca putrāṃś caiva gṛhāṇi ca. ito nivṛttāḥ paśyema siddhārthāḥ sukhino vayam.

कस्य प्रसादाद् रामं च लक्ष्मणं च महाबलम्। अभिगच्छेम संहृष्टाः सुग्रीवं च महाबलम्।

kasya prasādād rāmaṃ ca lakṣmaṇaṃ ca mahābalam. abhigacchema saṃhṛṣṭāḥ sugrīvaṃ ca mahābalam.

यदि कश् चित् समर्थो वः सागरप्लवने हरिः। स ददात्व् इह नः शीघ्रं पुण्याम् अभयदक्षिणाम्।

yadi kaś cit samartho vaḥ sāgaraplavane hariḥ. sa dadātv iha naḥ śīghraṃ puṇyām abhayadakṣiṇām.

अङ्गदस्य वचः श्रुत्वा न कश् चित् किं चिद् अब्रवीत्। स्तिमितेवाभवत् सर्वा सा तत्र हरिवाहिनी।

aṅgadasya vacaḥ śrutvā na kaś cit kiṃ cid abravīt. stimitevābhavat sarvā sā tatra harivāhinī.

पुनर् एवाङ्गदः प्राह तान् हरीन् हरिसत्तमः। सर्वे बलवतां श्रेष्ठा भवन्तो दृढविक्रमाः।

punar evāṅgadaḥ prāha tān harīn harisattamaḥ. sarve balavatāṃ śreṣṭhā bhavanto dṛḍhavikramāḥ.

व्यपदेश्य कुले जाताः पूजिताश् चाप्य् अभीक्ष्णशः। न हि वो गमने संगः कदा चिद् अपि कस्य चित्।

vyapadeśya kule jātāḥ pūjitāś cāpy abhīkṣṇaśaḥ. na hi vo gamane saṃgaḥ kadā cid api kasya cit.

ब्रुवध्वं यस्य या शक्तिर् गमने प्लवगर्षभाः।

bruvadhvaṃ yasya yā śaktir gamane plavagarṣabhāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...