रामायण 4.5 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 5→

[rm-4-5] • 18 श्लोकाः

ऋश्यमूकात् तु हनुमान् गत्वा तं मलयं गिरम्। आचचक्षे तदा वीरौ कपिराजाय राघवौ।

ṛśyamūkāt tu hanumān gatvā taṃ malayaṃ giram. ācacakṣe tadā vīrau kapirājāya rāghavau.

अयं रामो महाप्राज्ञः संप्राप्तो दृढविक्रमः। लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा रामो ऽयं सत्यविक्रमः।

ayaṃ rāmo mahāprājñaḥ saṃprāpto dṛḍhavikramaḥ. lakṣmaṇena saha bhrātrā rāmo 'yaṃ satyavikramaḥ.

इक्ष्वाकूणां कुले जातो रामो दशरथात्मजः। धर्मे निगदितश् चैव पितुर् निर्देशपालकः।

ikṣvākūṇāṃ kule jāto rāmo daśarathātmajaḥ. dharme nigaditaś caiva pitur nirdeśapālakaḥ.

तस्यास्य वसतो ऽरण्ये नियतस्य महात्मनः। रक्षसापहृता भार्या स त्वां शरणम् आगतः।

tasyāsya vasato 'raṇye niyatasya mahātmanaḥ. rakṣasāpahṛtā bhāryā sa tvāṃ śaraṇam āgataḥ.

राजसूयाश्वमेधैश् च वह्निर् येनाभितर्पितः। दक्षिणाश् च तथोत्सृष्टा गावः शतसहस्रशः।

rājasūyāśvamedhaiś ca vahnir yenābhitarpitaḥ. dakṣiṇāś ca tathotsṛṣṭā gāvaḥ śatasahasraśaḥ.

तपसा सत्यवाक्येन वसुधा येन पालिता। स्त्रीहेतोस् तस्य पुत्रो ऽयं रामस् त्वां शरणं गतः।

tapasā satyavākyena vasudhā yena pālitā. strīhetos tasya putro 'yaṃ rāmas tvāṃ śaraṇaṃ gataḥ.

भवता सख्यकामौ तौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ। प्रतिगृह्यार्चयस्वेमौ पूजनीयतमाव् उभौ।

bhavatā sakhyakāmau tau bhrātarau rāmalakṣmaṇau. pratigṛhyārcayasvemau pūjanīyatamāv ubhau.

श्रुत्वा हनुमतो वाक्यं सुग्रीवो हृष्टमानसः। भयं स राघवाद् घोरं प्रजहौ विगतज्वरः।

śrutvā hanumato vākyaṃ sugrīvo hṛṣṭamānasaḥ. bhayaṃ sa rāghavād ghoraṃ prajahau vigatajvaraḥ.

स कृत्वा मानुषं रूपं सुग्रीवः प्लवगाधिपः। दर्शनीयतमो भूत्वा प्रीत्या प्रोवाच राघवम्।

sa kṛtvā mānuṣaṃ rūpaṃ sugrīvaḥ plavagādhipaḥ. darśanīyatamo bhūtvā prītyā provāca rāghavam.

भवान् धर्मविनीतश् च विक्रान्तः सर्ववत्सलः। आख्याता वायुपुत्रेण तत्त्वतो मे भवद्गुणाः।

bhavān dharmavinītaś ca vikrāntaḥ sarvavatsalaḥ. ākhyātā vāyuputreṇa tattvato me bhavadguṇāḥ.

तन् ममैवैष सत्कारो लाभश् चैवोत्तमः प्रभो। यत् त्वम् इच्छसि सौहार्दं वानरेण मया सह।

tan mamaivaiṣa satkāro lābhaś caivottamaḥ prabho. yat tvam icchasi sauhārdaṃ vānareṇa mayā saha.

रोचते यदि वा सख्यं बाहुर् एष प्रसारितः। गृह्यतां पाणिना पाणिर् मर्यादा वध्यतां ध्रुवा।

rocate yadi vā sakhyaṃ bāhur eṣa prasāritaḥ. gṛhyatāṃ pāṇinā pāṇir maryādā vadhyatāṃ dhruvā.

एतत् तु वचनं श्रुत्वा सुग्रीवस्य सुभाषितम्। संप्रहृष्टमना हस्तं पीडयाम् आस पाणिना। हृद्यं सौहृदम् आलम्ब्य पर्यष्वजत पीडितम्।

etat tu vacanaṃ śrutvā sugrīvasya subhāṣitam. saṃprahṛṣṭamanā hastaṃ pīḍayām āsa pāṇinā. hṛdyaṃ sauhṛdam ālambya paryaṣvajata pīḍitam.

ततो हनूमान् संत्यज्य भिक्षुरूपम् अरिंदमः। काष्ठयोः स्वेन रूपेण जनयाम् आस पावकम्।

tato hanūmān saṃtyajya bhikṣurūpam ariṃdamaḥ. kāṣṭhayoḥ svena rūpeṇa janayām āsa pāvakam.

दीप्यमानं ततो वह्निं पुष्पैर् अभ्यर्च्य सत्कृतम्। तयोर् मध्ये तु सुप्रीतो निदधे सुसमाहितः।

dīpyamānaṃ tato vahniṃ puṣpair abhyarcya satkṛtam. tayor madhye tu suprīto nidadhe susamāhitaḥ.

ततो ऽग्निं दीप्यमानं तौ चक्रतुश् च प्रदक्षिणम्। सुग्रीवो राघवश् चैव वयस्यत्वम् उपागतौ।

tato 'gniṃ dīpyamānaṃ tau cakratuś ca pradakṣiṇam. sugrīvo rāghavaś caiva vayasyatvam upāgatau.

ततः सुप्रीत मनसौ ताव् उभौ हरिराघवौ। अन्योन्यम् अभिवीक्षन्तौ न तृप्तिम् उपजग्मतुः।

tataḥ suprīta manasau tāv ubhau harirāghavau. anyonyam abhivīkṣantau na tṛptim upajagmatuḥ.

ततः सर्वार्थविद्वांसं रामं दशरथात्मजम्। सुग्रीवः प्राह तेजस्वी वाक्यम् एकमनास् तदा।

tataḥ sarvārthavidvāṃsaṃ rāmaṃ daśarathātmajam. sugrīvaḥ prāha tejasvī vākyam ekamanās tadā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...