रामायण 4.4 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 4→

[rm-4-4] • 26 श्लोकाः

ततः प्रहृष्टो हनुमान् कृत्यवान् इति तद् वचः। श्रुत्वा मधुरसंभाषं सुग्रीवं मनसा गतः।

tataḥ prahṛṣṭo hanumān kṛtyavān iti tad vacaḥ. śrutvā madhurasaṃbhāṣaṃ sugrīvaṃ manasā gataḥ.

भव्यो राज्यागमस् तस्य सुग्रीवस्य महात्मनः। यद् अयं कृत्यवान् प्राप्तः कृत्यं चैतद् उपागतम्।

bhavyo rājyāgamas tasya sugrīvasya mahātmanaḥ. yad ayaṃ kṛtyavān prāptaḥ kṛtyaṃ caitad upāgatam.

ततः परमसंहृष्टो हनूमान् प्लवगर्षभः। प्रत्युवाच ततो वाक्यं रामं वाक्यविशारदः।

tataḥ paramasaṃhṛṣṭo hanūmān plavagarṣabhaḥ. pratyuvāca tato vākyaṃ rāmaṃ vākyaviśāradaḥ.

किमर्थं त्वं वनं घोरं पम्पाकाननमण्डितम्। आगतः सानुजो दुर्गं नानाव्यालमृगायुतम्।

kimarthaṃ tvaṃ vanaṃ ghoraṃ pampākānanamaṇḍitam. āgataḥ sānujo durgaṃ nānāvyālamṛgāyutam.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा लक्ष्मणो रामचोदितः। आचचक्षे महात्मानं रामं दशरथात्मजम्।

tasya tad vacanaṃ śrutvā lakṣmaṇo rāmacoditaḥ. ācacakṣe mahātmānaṃ rāmaṃ daśarathātmajam.

राजा दशरथो नाम द्युतिमान् धर्मवत्सलः। तस्यायं पूर्वजः पुत्रो रामो नाम जनैः श्रुतः।

rājā daśaratho nāma dyutimān dharmavatsalaḥ. tasyāyaṃ pūrvajaḥ putro rāmo nāma janaiḥ śrutaḥ.

शरण्यः सर्वभूतानां पितुर् निर्देशपारगः। वीरो दशरथस्यायं पुत्राणां गुणवत्तरः।

śaraṇyaḥ sarvabhūtānāṃ pitur nirdeśapāragaḥ. vīro daśarathasyāyaṃ putrāṇāṃ guṇavattaraḥ.

राज्याद् भ्रष्टो वने वस्तुं मया सार्धम् इहागतः। भार्यया च महातेजाः सीतयानुगतो वशी। दिनक्षये महातेजाः प्रभयेव दिवाकरः।

rājyād bhraṣṭo vane vastuṃ mayā sārdham ihāgataḥ. bhāryayā ca mahātejāḥ sītayānugato vaśī. dinakṣaye mahātejāḥ prabhayeva divākaraḥ.

अहम् अस्यावरो भ्राता गुणैर् दास्यम् उपागतः। कृतज्ञस्य बहुज्ञस्य लक्ष्मणो नाम नामतः।

aham asyāvaro bhrātā guṇair dāsyam upāgataḥ. kṛtajñasya bahujñasya lakṣmaṇo nāma nāmataḥ.

सुखार्हस्य महार्हस्य सर्वभूतहितात्मनः। ऐश्वर्येण विहीनस्य वनवासाश्रितस्य च।

sukhārhasya mahārhasya sarvabhūtahitātmanaḥ. aiśvaryeṇa vihīnasya vanavāsāśritasya ca.

रक्षसापहृता भार्या रहिते कामरूपिणा। तच् च न ज्ञायते रक्षः पत्नी येनास्य सा हृता।

rakṣasāpahṛtā bhāryā rahite kāmarūpiṇā. tac ca na jñāyate rakṣaḥ patnī yenāsya sā hṛtā.

दनुर् नाम श्रियः पुत्रः शापाद् राक्षसतां गतः। आख्यातस् तेन सुग्रीवः समर्थो वानराधिपः।

danur nāma śriyaḥ putraḥ śāpād rākṣasatāṃ gataḥ. ākhyātas tena sugrīvaḥ samartho vānarādhipaḥ.

स ज्ञास्यति महावीर्यस् तव भार्यापहारिणम्। एवम् उक्त्वा दनुः स्वर्गं भ्राजमानो गतः सुखम्।

sa jñāsyati mahāvīryas tava bhāryāpahāriṇam. evam uktvā danuḥ svargaṃ bhrājamāno gataḥ sukham.

एतत् ते सर्वम् आख्यातं याथातथ्येन पृच्छतः। अहं चैव हि रामश् च सुग्रीवं शरणं गतौ।

etat te sarvam ākhyātaṃ yāthātathyena pṛcchataḥ. ahaṃ caiva hi rāmaś ca sugrīvaṃ śaraṇaṃ gatau.

एष दत्त्वा च वित्तानि प्राप्य चानुत्तमं यशः। लोकनाथः पुरा भूत्वा सुग्रीवं नाथम् इच्छति।

eṣa dattvā ca vittāni prāpya cānuttamaṃ yaśaḥ. lokanāthaḥ purā bhūtvā sugrīvaṃ nātham icchati.

शोकाभिभूते रामे तु शोकार्ते शरणं गते। कर्तुम् अर्हति सुग्रीवः प्रसादं सह यूथपैः।

śokābhibhūte rāme tu śokārte śaraṇaṃ gate. kartum arhati sugrīvaḥ prasādaṃ saha yūthapaiḥ.

एवं ब्रुवाणं सौमित्रिं करुणं साश्रुपातनम्। हनूमान् प्रत्युवाचेदं वाक्यं वाक्यविशारदः।

evaṃ bruvāṇaṃ saumitriṃ karuṇaṃ sāśrupātanam. hanūmān pratyuvācedaṃ vākyaṃ vākyaviśāradaḥ.

ईदृशा बुद्धिसंपन्ना जितक्रोधा जितेन्द्रियाः। द्रष्टव्या वानरेन्द्रेण दिष्ट्या दर्शनम् आगताः।

īdṛśā buddhisaṃpannā jitakrodhā jitendriyāḥ. draṣṭavyā vānarendreṇa diṣṭyā darśanam āgatāḥ.

स हि राज्याच् च विभ्रष्टः कृतवैरश् च वालिना। हृतदारो वने त्रस्तो भ्रात्रा विनिकृतो भृशम्।

sa hi rājyāc ca vibhraṣṭaḥ kṛtavairaś ca vālinā. hṛtadāro vane trasto bhrātrā vinikṛto bhṛśam.

करिष्यति स साहाय्यं युवयोर् भास्करात्मजः। सुग्रीवः सह चास्माभिः सीतायाः परिमार्गणे।

kariṣyati sa sāhāyyaṃ yuvayor bhāskarātmajaḥ. sugrīvaḥ saha cāsmābhiḥ sītāyāḥ parimārgaṇe.

इत्य् एवम् उक्त्वा हनुमाञ् श्लक्ष्णं मधुरया गिरा। बभाषे सो ऽभिगच्छामः सुग्रीवम् इति राघवम्।

ity evam uktvā hanumāñ ślakṣṇaṃ madhurayā girā. babhāṣe so 'bhigacchāmaḥ sugrīvam iti rāghavam.

एवं ब्रुवाणं धर्मात्मा हनूमन्तं स लक्ष्मणः। प्रतिपूज्य यथान्यायम् इदं प्रोवाच राघवम्।

evaṃ bruvāṇaṃ dharmātmā hanūmantaṃ sa lakṣmaṇaḥ. pratipūjya yathānyāyam idaṃ provāca rāghavam.

कपिः कथयते हृष्टो यथायं मारुतात्मजः। कृत्यवान् सो ऽपि संप्राप्तः कृतकृत्यो ऽसि राघव।

kapiḥ kathayate hṛṣṭo yathāyaṃ mārutātmajaḥ. kṛtyavān so 'pi saṃprāptaḥ kṛtakṛtyo 'si rāghava.

प्रसन्नमुखवर्णश् च व्यक्तं हृष्टश् च भाषते। नानृतं वक्ष्यते वीरो हनूमान् मारुतात्मजः।

prasannamukhavarṇaś ca vyaktaṃ hṛṣṭaś ca bhāṣate. nānṛtaṃ vakṣyate vīro hanūmān mārutātmajaḥ.

ततः स तु महाप्राज्ञो हनूमान् मारुतात्मजः। जगामादाय तौ वीरौ हरिराजाय राघवौ।

tataḥ sa tu mahāprājño hanūmān mārutātmajaḥ. jagāmādāya tau vīrau harirājāya rāghavau.

स तु विपुल यशाः कपिप्रवीरः पवनसुतः कृतकृत्यवत् प्रहृष्टः। गिरिवरम् उरुविक्रमः प्रयातः स शुभमतिः सह रामलक्ष्मणाभ्याम्।

sa tu vipula yaśāḥ kapipravīraḥ pavanasutaḥ kṛtakṛtyavat prahṛṣṭaḥ. girivaram uruvikramaḥ prayātaḥ sa śubhamatiḥ saha rāmalakṣmaṇābhyām.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...