रामायण 4.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 3→

[rm-4-3] • 25 श्लोकाः

वचो विज्ञाय हनुमान् सुग्रीवस्य महात्मनः। पर्वताद् ऋश्यमूकात् तु पुप्लुवे यत्र राघवौ।

vaco vijñāya hanumān sugrīvasya mahātmanaḥ. parvatād ṛśyamūkāt tu pupluve yatra rāghavau.

स तत्र गत्वा हनुमान् बलवान् वानरोत्तमः। उपचक्राम तौ वाग्भिर् मृद्वीभिः सत्यविक्रमः।

sa tatra gatvā hanumān balavān vānarottamaḥ. upacakrāma tau vāgbhir mṛdvībhiḥ satyavikramaḥ.

स्वकं रूपं परित्यज्य भिक्षुरूपेण वानरः। आबभाषे च तौ वीरौ यथावत् प्रशशंस च।

svakaṃ rūpaṃ parityajya bhikṣurūpeṇa vānaraḥ. ābabhāṣe ca tau vīrau yathāvat praśaśaṃsa ca.

राजर्षिदेवप्रतिमौ तापसौ संशितव्रतौ। देशं कथम् इमं प्राप्तौ भवन्तौ वरवर्णिनौ।

rājarṣidevapratimau tāpasau saṃśitavratau. deśaṃ katham imaṃ prāptau bhavantau varavarṇinau.

त्रासयन्तौ मृगगणान् अन्यांश् च वनचारिणः। पम्पातीररुहान् वृक्षान् वीक्षमाणौ समन्ततः।

trāsayantau mṛgagaṇān anyāṃś ca vanacāriṇaḥ. pampātīraruhān vṛkṣān vīkṣamāṇau samantataḥ.

इमां नदीं शुभजलां शोभयन्तौ तरस्विनौ। धैर्यवन्तौ सुवर्णाभौ कौ युवां चीरवाससौ।

imāṃ nadīṃ śubhajalāṃ śobhayantau tarasvinau. dhairyavantau suvarṇābhau kau yuvāṃ cīravāsasau.

सिंहविप्रेक्षितौ वीरौ सिंहातिबलविक्रमौ। शक्रचापनिभे चापे प्रगृह्य विपुलैर् भुजैः।

siṃhaviprekṣitau vīrau siṃhātibalavikramau. śakracāpanibhe cāpe pragṛhya vipulair bhujaiḥ.

श्रीमन्तौ रूपसंपन्नौ वृषभश्रेष्ठविक्रमौ। हस्तिहस्तोपमभुजौ द्युतिमन्तौ नरर्षभौ।

śrīmantau rūpasaṃpannau vṛṣabhaśreṣṭhavikramau. hastihastopamabhujau dyutimantau nararṣabhau.

प्रभया पर्वतेन्द्रो ऽयं युवयोर् अवभासितः। राज्यार्हाव् अमरप्रख्यौ कथं देशम् इहागतौ।

prabhayā parvatendro 'yaṃ yuvayor avabhāsitaḥ. rājyārhāv amaraprakhyau kathaṃ deśam ihāgatau.

पद्मपत्रेक्षणौ वीरौ जटामण्डलधारिणौ। अन्योन्यसदृशौ वीरौ देवलोकाद् इवागतौ।

padmapatrekṣaṇau vīrau jaṭāmaṇḍaladhāriṇau. anyonyasadṛśau vīrau devalokād ivāgatau.

यदृच्छयेव संप्राप्तौ चन्द्रसूर्यौ वसुंधराम्। विशालवक्षसौ वीरौ मानुषौ देवरूपिणौ।

yadṛcchayeva saṃprāptau candrasūryau vasuṃdharām. viśālavakṣasau vīrau mānuṣau devarūpiṇau.

सिंहस्कन्धौ महासत्त्वौ समदाव् इव गोवृषौ। आयताश् च सुवृत्ताश् च बाहवः परिघोत्तमाः। सर्वभूषणभूषार्हाः किम् अर्थं न विभूषितः।

siṃhaskandhau mahāsattvau samadāv iva govṛṣau. āyatāś ca suvṛttāś ca bāhavaḥ parighottamāḥ. sarvabhūṣaṇabhūṣārhāḥ kim arthaṃ na vibhūṣitaḥ.

उभौ योग्याव् अहं मन्ये रक्षितुं पृथिवीम् इमाम्। ससागरवनां कृत्स्नां विन्ध्यमेरुविभूषिताम्।

ubhau yogyāv ahaṃ manye rakṣituṃ pṛthivīm imām. sasāgaravanāṃ kṛtsnāṃ vindhyameruvibhūṣitām.

इमे च धनुषी चित्रे श्लक्ष्णे चित्रानुलेपने। प्रकाशेते यथेन्द्रस्य वज्रे हेमविभूषिते।

ime ca dhanuṣī citre ślakṣṇe citrānulepane. prakāśete yathendrasya vajre hemavibhūṣite.

संपूर्णा निशितैर् बाणैर् तूणाश् च शुभदर्शनाः। जीवितान्तकरैर् घोरैर् ज्वलद्भिर् इव पन्नगैः।

saṃpūrṇā niśitair bāṇair tūṇāś ca śubhadarśanāḥ. jīvitāntakarair ghorair jvaladbhir iva pannagaiḥ.

महाप्रमाणौ विपुलौ तप्तहाटकभूषितौ। खड्गाव् एतौ विराजेते निर्मुक्तभुजगाव् इव।

mahāpramāṇau vipulau taptahāṭakabhūṣitau. khaḍgāv etau virājete nirmuktabhujagāv iva.

एवं मां परिभाषन्तं कस्माद् वै नाभिभाषथः।

evaṃ māṃ paribhāṣantaṃ kasmād vai nābhibhāṣathaḥ.

सुग्रीवो नाम धर्मात्मा कश् चिद् वानरयूथपः। वीरो विनिकृतो भ्रात्रा जगद् भ्रमति दुःखितः।

sugrīvo nāma dharmātmā kaś cid vānarayūthapaḥ. vīro vinikṛto bhrātrā jagad bhramati duḥkhitaḥ.

प्राप्तो ऽहं प्रेषितस् तेन सुग्रीवेण महात्मना। राज्ञा वानरमुख्यानां हनुमान् नाम वानरः।

prāpto 'haṃ preṣitas tena sugrīveṇa mahātmanā. rājñā vānaramukhyānāṃ hanumān nāma vānaraḥ.

युवाभ्यां सह धर्मात्मा सुग्रीवः सख्यम् इच्छति। तस्य मां सचिवं वित्तं वानरं पवनात्मजम्।

yuvābhyāṃ saha dharmātmā sugrīvaḥ sakhyam icchati. tasya māṃ sacivaṃ vittaṃ vānaraṃ pavanātmajam.

भिक्षुरूपप्रतिच्छन्नं सुग्रीवप्रियकाम्यया। ऋश्यमूकाद् इह प्राप्तं कामगं कामरूपिणम्।

bhikṣurūpapraticchannaṃ sugrīvapriyakāmyayā. ṛśyamūkād iha prāptaṃ kāmagaṃ kāmarūpiṇam.

एवम् उक्त्वा तु हनुमांस् तौ वीरौ रामलक्ष्मणौ। वाक्यज्ञौ वाक्यकुशलः पुनर् नोवाच किं चन।

evam uktvā tu hanumāṃs tau vīrau rāmalakṣmaṇau. vākyajñau vākyakuśalaḥ punar novāca kiṃ cana.

एतच् छ्रुत्वा वचस् तस्य रामो लक्ष्मणम् अब्रवीत्। प्रहृष्टवदनः श्रीमान् भ्रातरं पार्श्वतः स्थितम्।

etac chrutvā vacas tasya rāmo lakṣmaṇam abravīt. prahṛṣṭavadanaḥ śrīmān bhrātaraṃ pārśvataḥ sthitam.

सचिवो ऽयं कपीन्द्रस्य सुग्रीवस्य महात्मनः। तम् एव काङ्क्षमाणस्य ममान्तिकम् उपागतः।

sacivo 'yaṃ kapīndrasya sugrīvasya mahātmanaḥ. tam eva kāṅkṣamāṇasya mamāntikam upāgataḥ.

तम् अभ्यभाष सौमित्रे सुग्रीवसचिवं कपिम्। वाक्यज्ञं मधुरैर् वाक्यैः स्नेहयुक्तम् अरिंदमम्।

tam abhyabhāṣa saumitre sugrīvasacivaṃ kapim. vākyajñaṃ madhurair vākyaiḥ snehayuktam ariṃdamam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...