रामायण 4.32 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 32→

[rm-4-32] • 27 श्लोकाः

अथ प्रतिसमादिष्टो लक्ष्मणः परवीरहा। प्रविवेश गुहां घोरां किष्किन्धां रामशासनात्।

atha pratisamādiṣṭo lakṣmaṇaḥ paravīrahā. praviveśa guhāṃ ghorāṃ kiṣkindhāṃ rāmaśāsanāt.

द्वारस्था हरयस् तत्र महाकाया महाबलाः। बभूवुर् लक्ष्मणं दृष्ट्वा सर्वे प्राञ्जलयः स्थिताः।

dvārasthā harayas tatra mahākāyā mahābalāḥ. babhūvur lakṣmaṇaṃ dṛṣṭvā sarve prāñjalayaḥ sthitāḥ.

निःश्वसन्तं तु तं दृष्ट्वा क्रुद्धं दशरथात्मजम्। बभूवुर् हरयस् त्रस्ता न चैनं पर्यवारयन्।

niḥśvasantaṃ tu taṃ dṛṣṭvā kruddhaṃ daśarathātmajam. babhūvur harayas trastā na cainaṃ paryavārayan.

स तं रत्नमयीं श्रीमान् दिव्यां पुष्पितकाननाम्। रम्यां रत्नसमाकीर्णां ददर्श महतीं गुहाम्।

sa taṃ ratnamayīṃ śrīmān divyāṃ puṣpitakānanām. ramyāṃ ratnasamākīrṇāṃ dadarśa mahatīṃ guhām.

हर्म्यप्रासादसंबाधां नानापण्योपशोभिताम्। सर्वकामफलैर् वृक्षैः पुष्पितैर् उपशोभिताम्।

harmyaprāsādasaṃbādhāṃ nānāpaṇyopaśobhitām. sarvakāmaphalair vṛkṣaiḥ puṣpitair upaśobhitām.

देवगन्धर्वपुत्रैश् च वानरैः कामरूपिभिः। दिव्य माल्याम्बरधारैः शोभितां प्रियदर्शनैः।

devagandharvaputraiś ca vānaraiḥ kāmarūpibhiḥ. divya mālyāmbaradhāraiḥ śobhitāṃ priyadarśanaiḥ.

चन्दनागरुपद्मानां गन्धैः सुरभिगन्धिनाम्। मैरेयाणां मधूनां च संमोदितमहापथाम्।

candanāgarupadmānāṃ gandhaiḥ surabhigandhinām. maireyāṇāṃ madhūnāṃ ca saṃmoditamahāpathām.

विन्ध्यमेरुगिरिप्रस्थैः प्रासादैर् नैकभूमिभिः। ददर्श गिरिनद्यश् च विमलास् तत्र राघवः।

vindhyamerugiriprasthaiḥ prāsādair naikabhūmibhiḥ. dadarśa girinadyaś ca vimalās tatra rāghavaḥ.

अङ्गदस्य गृहं रम्यं मैन्दस्य द्विविदस्य च। गवयस्य गवाक्षस्य गजस्य शरभस्य च।

aṅgadasya gṛhaṃ ramyaṃ maindasya dvividasya ca. gavayasya gavākṣasya gajasya śarabhasya ca.

विद्युन्मालेश् च संपातेः सूर्याक्षस्य हनूमतः। वीरबाहोः सुबाहोश् च नलस्य च महात्मनः।

vidyunmāleś ca saṃpāteḥ sūryākṣasya hanūmataḥ. vīrabāhoḥ subāhoś ca nalasya ca mahātmanaḥ.

कुमुदस्य सुषेणस्य तारजाम्बवतोस् तथा। दधिवक्त्रस्य नीलस्य सुपाटलसुनेत्रयोः।

kumudasya suṣeṇasya tārajāmbavatos tathā. dadhivaktrasya nīlasya supāṭalasunetrayoḥ.

एतेषां कपिमुख्यानां राजमार्गे महात्मनाम्। ददर्श गृहमुख्यानि महासाराणि लक्ष्मणः।

eteṣāṃ kapimukhyānāṃ rājamārge mahātmanām. dadarśa gṛhamukhyāni mahāsārāṇi lakṣmaṇaḥ.

पाण्डुराभ्रप्रकाशानि दिव्यमाल्ययुतानि च। प्रभूतधनधान्यानि स्त्रीरत्नैः शोभितानि च।

pāṇḍurābhraprakāśāni divyamālyayutāni ca. prabhūtadhanadhānyāni strīratnaiḥ śobhitāni ca.

पाण्डुरेण तु शैलेन परिक्षिप्तं दुरासदम्। वानरेन्द्रगृहं रम्यं महेन्द्रसदनोपमम्।

pāṇḍureṇa tu śailena parikṣiptaṃ durāsadam. vānarendragṛhaṃ ramyaṃ mahendrasadanopamam.

शुल्कैः प्रासादशिखरैः कैलासशिखरोपमैः। सर्वकामफलैर् वृक्षैः पुष्टितैर् उपशोभितम्।

śulkaiḥ prāsādaśikharaiḥ kailāsaśikharopamaiḥ. sarvakāmaphalair vṛkṣaiḥ puṣṭitair upaśobhitam.

महेन्द्रदत्तैः श्रीमद्भिर् नीलजीमूतसंनिभैः। दिव्यपुष्पफलैर् वृक्षैः शीतच्छायैर् मनोरमैः।

mahendradattaiḥ śrīmadbhir nīlajīmūtasaṃnibhaiḥ. divyapuṣpaphalair vṛkṣaiḥ śītacchāyair manoramaiḥ.

हरिभिः संवृतद्वारं बलिभिः शस्त्रपाणिभिः। दिव्यमाल्यावृतं शुभ्रं तप्तकाञ्चनतोरणम्।

haribhiḥ saṃvṛtadvāraṃ balibhiḥ śastrapāṇibhiḥ. divyamālyāvṛtaṃ śubhraṃ taptakāñcanatoraṇam.

सुग्रीवस्य गृहं रम्यं प्रविवेश महाबलः। अवार्यमाणः सौमित्रिर् महाभ्रम् इव भास्करः।

sugrīvasya gṛhaṃ ramyaṃ praviveśa mahābalaḥ. avāryamāṇaḥ saumitrir mahābhram iva bhāskaraḥ.

स सप्त कक्ष्या धर्मात्मा यानासनसमावृताः। प्रविश्य सुमहद् गुप्तं ददर्शान्तःपुरं महत्।

sa sapta kakṣyā dharmātmā yānāsanasamāvṛtāḥ. praviśya sumahad guptaṃ dadarśāntaḥpuraṃ mahat.

हैमराजतपर्यङ्कैर् बहुभिश् च वरासनैः। महार्हास्तरणोपेतैस् तत्र तत्रोपशोभितम्।

haimarājataparyaṅkair bahubhiś ca varāsanaiḥ. mahārhāstaraṇopetais tatra tatropaśobhitam.

प्रविशन्न् एव सततं शुश्राव मधुरस्वरम्। तन्त्रीगीतसमाकीर्णं समगीतपदाक्षरम्।

praviśann eva satataṃ śuśrāva madhurasvaram. tantrīgītasamākīrṇaṃ samagītapadākṣaram.

बह्वीश् च विविधाकारा रूपयौवनगर्विताः। स्त्रियः सुग्रीवभवने ददर्श स महाबलः।

bahvīś ca vividhākārā rūpayauvanagarvitāḥ. striyaḥ sugrīvabhavane dadarśa sa mahābalaḥ.

दृष्ट्वाभिजनसंपन्नाश् चित्रमाल्यकृतस्रजः। वरमाल्यकृतव्यग्रा भूषणोत्तमभूषिताः।

dṛṣṭvābhijanasaṃpannāś citramālyakṛtasrajaḥ. varamālyakṛtavyagrā bhūṣaṇottamabhūṣitāḥ.

नातृप्तान् नाति च व्यग्रान् नानुदात्तपरिच्छदान्। सुग्रीवानुचरांश् चापि लक्षयाम् आस लक्ष्मणः।

nātṛptān nāti ca vyagrān nānudāttaparicchadān. sugrīvānucarāṃś cāpi lakṣayām āsa lakṣmaṇaḥ.

ततः सुग्रीवम् आसीनं काञ्चने परमासने। महार्हास्तरणोपेते ददर्शादित्यसंनिभम्।

tataḥ sugrīvam āsīnaṃ kāñcane paramāsane. mahārhāstaraṇopete dadarśādityasaṃnibham.

दिव्याभरणचित्राङ्गं दिव्यरूपं यशस्विनम्। दिव्यमाल्याम्बरधरं महेन्द्रम् इव दुर्जयम्। दिव्याभरणमाल्याभिः प्रमदाभिः समावृतम्।

divyābharaṇacitrāṅgaṃ divyarūpaṃ yaśasvinam. divyamālyāmbaradharaṃ mahendram iva durjayam. divyābharaṇamālyābhiḥ pramadābhiḥ samāvṛtam.

रुमां तु वीरः परिरभ्य गाढं वरासनस्थो वरहेमवर्णः। ददर्श सौमित्रिम् अदीनसत्त्वं विशालनेत्रः सुविशालनेत्रम्।

rumāṃ tu vīraḥ parirabhya gāḍhaṃ varāsanastho varahemavarṇaḥ. dadarśa saumitrim adīnasattvaṃ viśālanetraḥ suviśālanetram.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...