रामायण 4.21 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 21→

[rm-4-21] • 16 श्लोकाः

ततो निपतितां तारां च्युतां ताराम् इवाम्बरात्। शनैर् आश्वासयाम् आस हनूमान् हरियूथपः।

tato nipatitāṃ tārāṃ cyutāṃ tārām ivāmbarāt. śanair āśvāsayām āsa hanūmān hariyūthapaḥ.

गुणदोषकृतं जन्तुः स्वकर्मफलहेतुकम्। अव्यग्रस् तद् अवाप्नोति सर्वं प्रेत्य शुभाशुभम्।

guṇadoṣakṛtaṃ jantuḥ svakarmaphalahetukam. avyagras tad avāpnoti sarvaṃ pretya śubhāśubham.

शोच्या शोचसि कं शोच्यं दीनं दीनानुकम्पसे। कश् च कस्यानुशोच्यो ऽस्ति देहे ऽस्मिन् बुद्बुदोपमे।

śocyā śocasi kaṃ śocyaṃ dīnaṃ dīnānukampase. kaś ca kasyānuśocyo 'sti dehe 'smin budbudopame.

अङ्गदस् तु कुमारो ऽयं द्रष्टव्यो जीवपुत्रया। आयत्या च विधेयानि समर्थान्य् अस्य चिन्तय।

aṅgadas tu kumāro 'yaṃ draṣṭavyo jīvaputrayā. āyatyā ca vidheyāni samarthāny asya cintaya.

जानास्य् अनियताम् एवं भूतानाम् आगतिं गतिम्। तस्माच् छुभं हि कर्तव्यं पण्डिते नैहलौकिकम्।

jānāsy aniyatām evaṃ bhūtānām āgatiṃ gatim. tasmāc chubhaṃ hi kartavyaṃ paṇḍite naihalaukikam.

यस्मिन् हरिसहस्राणि प्रयुतान्य् अर्बुदानि च। वर्तयन्ति कृतांशानि सो ऽयं दिष्टान्तम् आगतः।

yasmin harisahasrāṇi prayutāny arbudāni ca. vartayanti kṛtāṃśāni so 'yaṃ diṣṭāntam āgataḥ.

यद् अयं न्यायदृष्टार्थः सामदानक्षमापरः। गतो धर्मजितां भूमिं नैनं शोचितुम् अर्हसि।

yad ayaṃ nyāyadṛṣṭārthaḥ sāmadānakṣamāparaḥ. gato dharmajitāṃ bhūmiṃ nainaṃ śocitum arhasi.

सर्वे च हरिशार्दूल पुत्रश् चायं तवाङ्गदः। हर्यृष्कपतिराज्यं च त्वत्सनाथम् अनिन्दिते।

sarve ca hariśārdūla putraś cāyaṃ tavāṅgadaḥ. haryṛṣkapatirājyaṃ ca tvatsanātham anindite.

ताव् इमौ शोकसंतप्तौ शनैः प्रेरय भामिनि। त्वया परिगृहीतो ऽयम् अङ्गदः शास्तु मेदिनीम्।

tāv imau śokasaṃtaptau śanaiḥ preraya bhāmini. tvayā parigṛhīto 'yam aṅgadaḥ śāstu medinīm.

संततिश् च यथादृष्टा कृत्यं यच् चापि साम्प्रतम्। राज्ञस् तत् क्रियतां सर्वम् एष कालस्य निश्चयः।

saṃtatiś ca yathādṛṣṭā kṛtyaṃ yac cāpi sāmpratam. rājñas tat kriyatāṃ sarvam eṣa kālasya niścayaḥ.

संस्कार्यो हरिराजस् तु अङ्गदश् चाभिषिच्यताम्। सिंहासनगतं पुत्रं पश्यन्ती शान्तिम् एष्यसि।

saṃskāryo harirājas tu aṅgadaś cābhiṣicyatām. siṃhāsanagataṃ putraṃ paśyantī śāntim eṣyasi.

सा तस्य वचनं श्रुत्वा भर्तृव्यसनपीडिता। अब्रवीद् उत्तरं तारा हनूमन्तम् अवस्थितम्।

sā tasya vacanaṃ śrutvā bhartṛvyasanapīḍitā. abravīd uttaraṃ tārā hanūmantam avasthitam.

अङ्गद प्रतिरूपाणां पुत्राणाम् एकतः शतम्। हतस्याप्य् अस्य वीरस्य गात्रसंश्लेषणं वरम्।

aṅgada pratirūpāṇāṃ putrāṇām ekataḥ śatam. hatasyāpy asya vīrasya gātrasaṃśleṣaṇaṃ varam.

न चाहं हरिराजस्य प्रभवाम्य् अङ्गदस्य वा। पितृव्यस्तस्य सुग्रीवः सर्वकार्येष्व् अनन्तरः।

na cāhaṃ harirājasya prabhavāmy aṅgadasya vā. pitṛvyastasya sugrīvaḥ sarvakāryeṣv anantaraḥ.

न ह्य् एषा बुद्धिर् आस्थेया हनूमन्न् अङ्गदं प्रति। पिता हि बन्धुः पुत्रस्य न माता हरिसत्तम।

na hy eṣā buddhir āstheyā hanūmann aṅgadaṃ prati. pitā hi bandhuḥ putrasya na mātā harisattama.

न हि मम हरिराजसंश्रयात् क्षमतरम् अस्ति परत्र चेह वा। अभिमुखहतवीरसेवितं शयनम् इदं मम सेवितुं क्षमम्।

na hi mama harirājasaṃśrayāt kṣamataram asti paratra ceha vā. abhimukhahatavīrasevitaṃ śayanam idaṃ mama sevituṃ kṣamam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...