रामायण 3.9 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 9→

[rm-3-9] • 21 श्लोकाः

वाक्यम् एतत् तु वैदेह्या व्याहृतं भर्तृभक्तया। श्रुत्वा धर्मे स्थितो रामः प्रत्युवाचाथ मैथिलीम्।

vākyam etat tu vaidehyā vyāhṛtaṃ bhartṛbhaktayā. śrutvā dharme sthito rāmaḥ pratyuvācātha maithilīm.

हितम् उक्तं त्वया देवि स्निग्धया सदृशं वचः। कुलं व्यपदिशन्त्या च धर्मज्ञे जनकात्मजे।

hitam uktaṃ tvayā devi snigdhayā sadṛśaṃ vacaḥ. kulaṃ vyapadiśantyā ca dharmajñe janakātmaje.

किं तु वक्ष्याम्य् अहं देवि त्वयैवोक्तम् इदं वचः। क्षत्रियैर् धार्यते चापो नार्तशब्दो भवेद् इति।

kiṃ tu vakṣyāmy ahaṃ devi tvayaivoktam idaṃ vacaḥ. kṣatriyair dhāryate cāpo nārtaśabdo bhaved iti.

ते चार्ता दण्डकारण्ये मुनयः संशितव्रताः। मां सीते स्वयम् आगम्य शरण्याः शरणं गताः।

te cārtā daṇḍakāraṇye munayaḥ saṃśitavratāḥ. māṃ sīte svayam āgamya śaraṇyāḥ śaraṇaṃ gatāḥ.

वसन्तो धर्मनिरता वने मूलफलाशनाः। न लभन्ते सुखं भीता राक्षसैः क्रूरकर्मभिः।

vasanto dharmaniratā vane mūlaphalāśanāḥ. na labhante sukhaṃ bhītā rākṣasaiḥ krūrakarmabhiḥ.

काले काले च निरता नियमैर् विविधैर् वने। भक्ष्यन्ते राक्षसैर् भीमैर् नरमांसोपजीविभिः।

kāle kāle ca niratā niyamair vividhair vane. bhakṣyante rākṣasair bhīmair naramāṃsopajīvibhiḥ.

ते भक्ष्यमाणा मुनयो दण्डकारण्यवासिनः। अस्मान् अभ्यवपद्येति माम् ऊचुर् द्विजसत्तमाः।

te bhakṣyamāṇā munayo daṇḍakāraṇyavāsinaḥ. asmān abhyavapadyeti mām ūcur dvijasattamāḥ.

मया तु वचनं श्रुत्वा तेषाम् एवं मुखाच् च्युतम्। कृत्वा चरणशुश्रूषां वाक्यम् एतद् उदाहृतम्।

mayā tu vacanaṃ śrutvā teṣām evaṃ mukhāc cyutam. kṛtvā caraṇaśuśrūṣāṃ vākyam etad udāhṛtam.

प्रसीदन्तु भवन्तो मे ह्रीर् एषा हि ममातुला। यदीदृशैर् अहं विप्रैर् उपस्थेयैर् उपस्थितः। किं करोमीति च मया व्याहृतं द्विजसंनिधौ।

prasīdantu bhavanto me hrīr eṣā hi mamātulā. yadīdṛśair ahaṃ viprair upastheyair upasthitaḥ. kiṃ karomīti ca mayā vyāhṛtaṃ dvijasaṃnidhau.

सर्वैर् एव समागम्य वाग् इयं समुदाहृता। राक्षसैर् दण्डकारण्ये बहुभिः कामरूपिभिः। अर्दिताः स्म भृशं राम भवान् नस् त्रातुम् अर्हति।

sarvair eva samāgamya vāg iyaṃ samudāhṛtā. rākṣasair daṇḍakāraṇye bahubhiḥ kāmarūpibhiḥ. arditāḥ sma bhṛśaṃ rāma bhavān nas trātum arhati.

होमकाले तु संप्राप्ते पर्वकालेषु चानघ। धर्षयन्ति स्म दुर्धर्षा राक्षसाः पिशिताशनाः।

homakāle tu saṃprāpte parvakāleṣu cānagha. dharṣayanti sma durdharṣā rākṣasāḥ piśitāśanāḥ.

राक्षसैर् धर्षितानां च तापसानां तपस्विनाम्। गतिं मृगयमाणानां भवान् नः परमा गतिः।

rākṣasair dharṣitānāṃ ca tāpasānāṃ tapasvinām. gatiṃ mṛgayamāṇānāṃ bhavān naḥ paramā gatiḥ.

कामं तपः प्रभावेन शक्ता हन्तुं निशाचरान्। चिरार्जितं तु नेच्छामस् तपः खण्डयितुं वयम्।

kāmaṃ tapaḥ prabhāvena śaktā hantuṃ niśācarān. cirārjitaṃ tu necchāmas tapaḥ khaṇḍayituṃ vayam.

बहुविघ्नं तपोनित्यं दुश्चरं चैव राघव। तेन शापं न मुञ्चामो भक्ष्यमाणाश् च राक्षसैः।

bahuvighnaṃ taponityaṃ duścaraṃ caiva rāghava. tena śāpaṃ na muñcāmo bhakṣyamāṇāś ca rākṣasaiḥ.

तद् अर्द्यमानान् रक्षोभिर् दण्डकारण्यवासिभिः। रक्षनस् त्वं सह भ्रात्रा त्वन्नाथा हि वयं वने।

tad ardyamānān rakṣobhir daṇḍakāraṇyavāsibhiḥ. rakṣanas tvaṃ saha bhrātrā tvannāthā hi vayaṃ vane.

मया चैतद् वचः श्रुत्वा कार्त्स्न्येन परिपालनम्। ऋषीणां दण्डकारण्ये संश्रुतं जनकात्मजे।

mayā caitad vacaḥ śrutvā kārtsnyena paripālanam. ṛṣīṇāṃ daṇḍakāraṇye saṃśrutaṃ janakātmaje.

संश्रुत्य च न शक्ष्यामि जीवमानः प्रतिश्रवम्। मुनीनाम् अन्यथा कर्तुं सत्यम् इष्टं हि मे सदा।

saṃśrutya ca na śakṣyāmi jīvamānaḥ pratiśravam. munīnām anyathā kartuṃ satyam iṣṭaṃ hi me sadā.

अप्य् अहं जीवितं जह्यां त्वां वा सीते सलक्ष्मणाम्। न तु प्रतिज्ञां संश्रुत्य ब्राह्मणेभ्यो विशेषतः।

apy ahaṃ jīvitaṃ jahyāṃ tvāṃ vā sīte salakṣmaṇām. na tu pratijñāṃ saṃśrutya brāhmaṇebhyo viśeṣataḥ.

तद् अवश्यं मया कार्यम् ऋषीणां परिपालनम्। अनुक्तेनापि वैदेहि प्रतिज्ञाय तु किं पुनः।

tad avaśyaṃ mayā kāryam ṛṣīṇāṃ paripālanam. anuktenāpi vaidehi pratijñāya tu kiṃ punaḥ.

मम स्नेहाच् च सौहार्दाद् इदम् उक्तं त्वया वचः। परितुष्टो ऽस्म्य् अहं सीते न ह्य् अनिष्टो ऽनुशिष्यते। सदृशं चानुरूपं च कुलस्य तव शोभने।

mama snehāc ca sauhārdād idam uktaṃ tvayā vacaḥ. parituṣṭo 'smy ahaṃ sīte na hy aniṣṭo 'nuśiṣyate. sadṛśaṃ cānurūpaṃ ca kulasya tava śobhane.

इत्य् एवम् उक्त्वा वचनं महात्मा सीतां प्रियां मैथिल राजपुत्रीम्। रामो धनुष्मान् सहलक्ष्मणेन जगाम रम्याणि तपोवनानि।

ity evam uktvā vacanaṃ mahātmā sītāṃ priyāṃ maithila rājaputrīm. rāmo dhanuṣmān sahalakṣmaṇena jagāma ramyāṇi tapovanāni.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...