रामायण 3.32 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 32→

[rm-3-32] • 24 श्लोकाः

ततः शूर्पणखां क्रुद्धां ब्रुवतीं परुषं वचः। अमात्यमध्ये संक्रुद्धः परिपप्रच्छ रावणः।

tataḥ śūrpaṇakhāṃ kruddhāṃ bruvatīṃ paruṣaṃ vacaḥ. amātyamadhye saṃkruddhaḥ paripapraccha rāvaṇaḥ.

कश् च रामः कथं वीर्यः किं रूपः किं पराक्रमः। किमर्थं दण्डकारण्यं प्रविष्टश् च सुदुश्चरम्।

kaś ca rāmaḥ kathaṃ vīryaḥ kiṃ rūpaḥ kiṃ parākramaḥ. kimarthaṃ daṇḍakāraṇyaṃ praviṣṭaś ca suduścaram.

आयुधं किं च रामस्य निहता येन राक्षसाः। खरश् च निहतं संख्ये दूषणस् त्रिशिरास् तथा।

āyudhaṃ kiṃ ca rāmasya nihatā yena rākṣasāḥ. kharaś ca nihataṃ saṃkhye dūṣaṇas triśirās tathā.

इत्य् उक्ता राक्षसेन्द्रेण राक्षसी क्रोधमूर्छिता। ततो रामं यथान्यायम् आख्यातुम् उपचक्रमे।

ity uktā rākṣasendreṇa rākṣasī krodhamūrchitā. tato rāmaṃ yathānyāyam ākhyātum upacakrame.

दीर्घबाहुर् विशालाक्षश् चीरकृष्णाजिनाम्बरः। कन्दर्पसमरूपश् च रामो दशरथात्मजः।

dīrghabāhur viśālākṣaś cīrakṛṣṇājināmbaraḥ. kandarpasamarūpaś ca rāmo daśarathātmajaḥ.

शक्रचापनिभं चापं विकृष्य कनकाङ्गदम्। दीप्तान् क्षिपति नाराचान् सर्पान् इव महाविषान्।

śakracāpanibhaṃ cāpaṃ vikṛṣya kanakāṅgadam. dīptān kṣipati nārācān sarpān iva mahāviṣān.

नाददानं शरान् घोरान् न मुञ्चन्तं महाबलम्। न कार्मुकं विकर्षन्तं रामं पश्यामि संयुगे।

nādadānaṃ śarān ghorān na muñcantaṃ mahābalam. na kārmukaṃ vikarṣantaṃ rāmaṃ paśyāmi saṃyuge.

हन्यमानं तु तत् सैन्यं पश्यामि शरवृष्टिभिः। इन्द्रेणैवोत्तमं सस्यम् आहतं त्व् अश्मवृष्टिभिः।

hanyamānaṃ tu tat sainyaṃ paśyāmi śaravṛṣṭibhiḥ. indreṇaivottamaṃ sasyam āhataṃ tv aśmavṛṣṭibhiḥ.

रक्षसां भीमवीर्याणां सहस्राणि चतुर्दश। निहतानि शरैस् तीक्ष्णैस् तेनैकेन पदातिना।

rakṣasāṃ bhīmavīryāṇāṃ sahasrāṇi caturdaśa. nihatāni śarais tīkṣṇais tenaikena padātinā.

अर्धाधिकमुहूर्तेन खरश् च सहदूषणः। ऋषीणाम् अभयं दत्तं कृतक्षेमाश् च दण्डकाः।

ardhādhikamuhūrtena kharaś ca sahadūṣaṇaḥ. ṛṣīṇām abhayaṃ dattaṃ kṛtakṣemāś ca daṇḍakāḥ.

एका कथं चिन् मुक्ताहं परिभूय महात्मना। स्त्रीवधं शङ्कमानेन रामेण विदितात्मना।

ekā kathaṃ cin muktāhaṃ paribhūya mahātmanā. strīvadhaṃ śaṅkamānena rāmeṇa viditātmanā.

भ्राता चास्य महातेजा गुणतस् तुल्यविक्रमः। अनुरक्तश् च भक्तश् च लक्ष्मणो नाम वीर्यवान्।

bhrātā cāsya mahātejā guṇatas tulyavikramaḥ. anuraktaś ca bhaktaś ca lakṣmaṇo nāma vīryavān.

अमर्षी दुर्जयो जेता विक्रान्तो बुद्धिमान् बली। रामस्य दक्षिणे बाहुर् नित्यं प्राणो बहिष्चरः।

amarṣī durjayo jetā vikrānto buddhimān balī. rāmasya dakṣiṇe bāhur nityaṃ prāṇo bahiṣcaraḥ.

रामस्य तु विशालाक्षी धर्मपत्नी यशस्विनी। सीता नाम वरारोहा वैदेही तनुमध्यमा।

rāmasya tu viśālākṣī dharmapatnī yaśasvinī. sītā nāma varārohā vaidehī tanumadhyamā.

नैव देवी न गन्धर्वा न यक्षी न च किंनरी। तथारूपा मया नारी दृष्टपूर्वा महीतले।

naiva devī na gandharvā na yakṣī na ca kiṃnarī. tathārūpā mayā nārī dṛṣṭapūrvā mahītale.

यस्य सीता भवेद् भार्या यं च हृष्टा परिष्वजेत्। अतिजीवेत् स सर्वेषु लोकेष्व् अपि पुरंदरात्।

yasya sītā bhaved bhāryā yaṃ ca hṛṣṭā pariṣvajet. atijīvet sa sarveṣu lokeṣv api puraṃdarāt.

सा सुशीला वपुःश्लाघ्या रूपेणाप्रतिमा भुवि। तवानुरूपा भार्या सा त्वं च तस्यास् तथा पतिः।

sā suśīlā vapuḥślāghyā rūpeṇāpratimā bhuvi. tavānurūpā bhāryā sā tvaṃ ca tasyās tathā patiḥ.

तां तु विस्तीर्णजघनां पीनोत्तुङ्गपयोधराम्। भार्यार्थे तु तवानेतुम् उद्यताहं वराननाम्।

tāṃ tu vistīrṇajaghanāṃ pīnottuṅgapayodharām. bhāryārthe tu tavānetum udyatāhaṃ varānanām.

तां तु दृष्ट्वाद्य वैदेहीं पूर्णचन्द्रनिभाननाम्। मन्मथस्य शराणां च त्वं विधेयो भविष्यसि।

tāṃ tu dṛṣṭvādya vaidehīṃ pūrṇacandranibhānanām. manmathasya śarāṇāṃ ca tvaṃ vidheyo bhaviṣyasi.

यदि तस्याम् अभिप्रायो भार्यार्थे तव जायते। शीघ्रम् उद्ध्रियतां पादो जयार्थम् इह दक्षिणः।

yadi tasyām abhiprāyo bhāryārthe tava jāyate. śīghram uddhriyatāṃ pādo jayārtham iha dakṣiṇaḥ.

कुरु प्रियं तथा तेषां रक्षसां राक्षसेश्वर। वधात् तस्य नृशंसस्य रामस्याश्रमवासिनः।

kuru priyaṃ tathā teṣāṃ rakṣasāṃ rākṣaseśvara. vadhāt tasya nṛśaṃsasya rāmasyāśramavāsinaḥ.

तं शरैर् निशितैर् हत्वा लक्ष्मणं च महारथम्। हतनाथां सुखं सीतां यथावद् उपभोक्ष्यसे।

taṃ śarair niśitair hatvā lakṣmaṇaṃ ca mahāratham. hatanāthāṃ sukhaṃ sītāṃ yathāvad upabhokṣyase.

रोचते यदि ते वाक्यं ममैतद् राक्षसेश्वर। क्रियतां निर्विशङ्केन वचनं मम राघव।

rocate yadi te vākyaṃ mamaitad rākṣaseśvara. kriyatāṃ nirviśaṅkena vacanaṃ mama rāghava.

निशम्य रामेण शरैर् अजिह्मगैर् हताञ् जनस्थानगतान् निशाचरान्। खरं च बुद्ध्वा निहतं च दूषणं त्वम् अद्य कृत्यं प्रतिपत्तुम् अर्हसि।

niśamya rāmeṇa śarair ajihmagair hatāñ janasthānagatān niśācarān. kharaṃ ca buddhvā nihataṃ ca dūṣaṇaṃ tvam adya kṛtyaṃ pratipattum arhasi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...