रामायण 3.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 3→

[rm-3-3] • 27 श्लोकाः

अथोवाच पुनर् वाक्यं विराधः पूरयन् वनम्। आत्मानं पृच्छते ब्रूतं कौ युवां क्व गमिष्यथः।

athovāca punar vākyaṃ virādhaḥ pūrayan vanam. ātmānaṃ pṛcchate brūtaṃ kau yuvāṃ kva gamiṣyathaḥ.

तम् उवाच ततो रामो राक्षसं ज्वलिताननम्। पृच्छन्तं सुमहातेजा इक्ष्वाकुकुलम् आत्मनः।

tam uvāca tato rāmo rākṣasaṃ jvalitānanam. pṛcchantaṃ sumahātejā ikṣvākukulam ātmanaḥ.

क्षत्रियो वृत्तसंपन्नौ विद्धि नौ वनगोचरौ। त्वां तु वेदितुम् इच्छावः कस् त्वं चरसि दण्डकान्।

kṣatriyo vṛttasaṃpannau viddhi nau vanagocarau. tvāṃ tu veditum icchāvaḥ kas tvaṃ carasi daṇḍakān.

तम् उवाच विराधस् तु रामं सत्यपराक्रमम्। हन्त वक्ष्यामि ते राजन् निबोध मम राघव।

tam uvāca virādhas tu rāmaṃ satyaparākramam. hanta vakṣyāmi te rājan nibodha mama rāghava.

पुत्रः किल जयस्याहं माता मम शतह्रदा। विराध इति माम् आहुः पृथिव्यां सर्वराक्षसाः।

putraḥ kila jayasyāhaṃ mātā mama śatahradā. virādha iti mām āhuḥ pṛthivyāṃ sarvarākṣasāḥ.

तपसा चापि मे प्राप्ता ब्रह्मणो हि प्रसादजा। शस्त्रेणावध्यता लोके ऽच्छेद्याभेद्यत्वम् एव च।

tapasā cāpi me prāptā brahmaṇo hi prasādajā. śastreṇāvadhyatā loke 'cchedyābhedyatvam eva ca.

उत्सृज्य प्रमदाम् एनाम् अनपेक्षौ यथागतम्। त्वरमाणौ पालयेथां न वां जीवितम् आददे।

utsṛjya pramadām enām anapekṣau yathāgatam. tvaramāṇau pālayethāṃ na vāṃ jīvitam ādade.

तं रामः प्रत्युवाचेदं कोपसंरक्तलोचनः। राक्षसं विकृताकारं विराधं पापचेतसं।

taṃ rāmaḥ pratyuvācedaṃ kopasaṃraktalocanaḥ. rākṣasaṃ vikṛtākāraṃ virādhaṃ pāpacetasaṃ.

क्षुद्र धिक् त्वां तु हीनार्थं मृत्युम् अन्वेषसे ध्रुवम्। रणे संप्राप्स्यसे तिष्ठ न मे जीवन् गमिष्यसि।

kṣudra dhik tvāṃ tu hīnārthaṃ mṛtyum anveṣase dhruvam. raṇe saṃprāpsyase tiṣṭha na me jīvan gamiṣyasi.

ततः सज्यं धनुः कृत्वा रामः सुनिशिताञ् शरान्। सुशीघ्रम् अभिसंधाय राक्षसं निजघान ह।

tataḥ sajyaṃ dhanuḥ kṛtvā rāmaḥ suniśitāñ śarān. suśīghram abhisaṃdhāya rākṣasaṃ nijaghāna ha.

धनुषा ज्यागुणवता सप्तबाणान् मुमोच ह। रुक्मपुङ्खान् महावेगान् सुपर्णानिलतुल्यगान्।

dhanuṣā jyāguṇavatā saptabāṇān mumoca ha. rukmapuṅkhān mahāvegān suparṇānilatulyagān.

ते शरीरं विराधस्य भित्त्वा बर्हिणवाससः। निपेतुः शोणितादिग्धा धरण्यां पावकोपमाः।

te śarīraṃ virādhasya bhittvā barhiṇavāsasaḥ. nipetuḥ śoṇitādigdhā dharaṇyāṃ pāvakopamāḥ.

स विनद्य महानादं शूलं शक्रध्वजोपमम्। प्रगृह्याशोभत तदा व्यात्तानन इवान्तकः।

sa vinadya mahānādaṃ śūlaṃ śakradhvajopamam. pragṛhyāśobhata tadā vyāttānana ivāntakaḥ.

तच् छूलं वज्रसंकाशं गगने ज्वलनोपमम्। द्वाभ्यां शराभ्यां चिच्छेद रामः शस्त्रभृतां वरः।

tac chūlaṃ vajrasaṃkāśaṃ gagane jvalanopamam. dvābhyāṃ śarābhyāṃ ciccheda rāmaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ.

तस्य रौद्रस्य सौमित्रिर् बाहुं सव्यं बभञ्ज ह। रामस् तु दक्षिणं बाहुं तरसा तस्य रक्षसः।

tasya raudrasya saumitrir bāhuṃ savyaṃ babhañja ha. rāmas tu dakṣiṇaṃ bāhuṃ tarasā tasya rakṣasaḥ.

स भग्नबाहुः संविग्नो निपपाताशु राक्षसः। धरण्यां मेघसंकाशो वज्रभिन्न इवाचलः। इदं प्रोवाच काकुत्स्थं विराधः पुरुषर्षभम्।

sa bhagnabāhuḥ saṃvigno nipapātāśu rākṣasaḥ. dharaṇyāṃ meghasaṃkāśo vajrabhinna ivācalaḥ. idaṃ provāca kākutsthaṃ virādhaḥ puruṣarṣabham.

कौसल्या सुप्रजास् तात रामस् त्वं विदितो मया। वैदेही च महाभागा लक्ष्मणश् च महायशाः।

kausalyā suprajās tāta rāmas tvaṃ vidito mayā. vaidehī ca mahābhāgā lakṣmaṇaś ca mahāyaśāḥ.

अभिशापाद् अहं घोरां प्रविष्टो राक्षसीं तनुम्। तुम्बुरुर् नाम गन्धर्वः शप्तो वैश्वरणेन हि।

abhiśāpād ahaṃ ghorāṃ praviṣṭo rākṣasīṃ tanum. tumburur nāma gandharvaḥ śapto vaiśvaraṇena hi.

प्रसाद्यमानश् च मया सो ऽब्रवीन् मां महायशाः। यदा दाशरथी रामस् त्वां वधिष्यति संयुगे।

prasādyamānaś ca mayā so 'bravīn māṃ mahāyaśāḥ. yadā dāśarathī rāmas tvāṃ vadhiṣyati saṃyuge.

तदा प्रकृतिम् आपन्नो भवान् स्वर्गं गमिष्यति। इति वैश्रवणो राजा रम्भासक्तम् उवाच ह।

tadā prakṛtim āpanno bhavān svargaṃ gamiṣyati. iti vaiśravaṇo rājā rambhāsaktam uvāca ha.

अनुपस्थीयमानो मां संक्रुद्धो व्यजहार ह। तव प्रसादान् मुक्तो ऽहम् अभिशापात् सुदारुणात्। भवनं स्वं गमिष्यामि स्वस्ति वो ऽस्तु परंतप।

anupasthīyamāno māṃ saṃkruddho vyajahāra ha. tava prasādān mukto 'ham abhiśāpāt sudāruṇāt. bhavanaṃ svaṃ gamiṣyāmi svasti vo 'stu paraṃtapa.

इतो वसति धर्मात्मा शरभङ्गः प्रतापवान्। अध्यर्धयोजने तात महर्षिः सूर्यसंनिभः।

ito vasati dharmātmā śarabhaṅgaḥ pratāpavān. adhyardhayojane tāta maharṣiḥ sūryasaṃnibhaḥ.

तं क्षिप्रम् अभिगच्छ त्वं स ते श्रेयो विधास्यति। अवटे चापि मां राम निक्षिप्य कुशली व्रज।

taṃ kṣipram abhigaccha tvaṃ sa te śreyo vidhāsyati. avaṭe cāpi māṃ rāma nikṣipya kuśalī vraja.

रक्षसां गतसत्त्वानाम् एष धर्मः सनातनः। अवटे ये निधीयन्ते तेषां लोकाः सनातनाः।

rakṣasāṃ gatasattvānām eṣa dharmaḥ sanātanaḥ. avaṭe ye nidhīyante teṣāṃ lokāḥ sanātanāḥ.

एवम् उक्त्वा तु काकुत्स्थं विराधः शरपीडितः। बभूव स्वर्गसंप्राप्तो न्यस्तदेहो महाबलः।

evam uktvā tu kākutsthaṃ virādhaḥ śarapīḍitaḥ. babhūva svargasaṃprāpto nyastadeho mahābalaḥ.

तं मुक्तकण्ठम् उत्क्षिप्य शङ्कुकर्णं महास्वनम्। विराधं प्राक्षिपच् छ्वभ्रे नदन्तं भैरवस्वनम्।

taṃ muktakaṇṭham utkṣipya śaṅkukarṇaṃ mahāsvanam. virādhaṃ prākṣipac chvabhre nadantaṃ bhairavasvanam.

ततस् तु तौ काञ्चनचित्रकार्मुकौ निहत्य रक्षः परिगृह्य मैथिलीम्। विजह्रतुस् तौ मुदितौ महावने दिवि स्थितौ चन्द्रदिवाकराव् इव।

tatas tu tau kāñcanacitrakārmukau nihatya rakṣaḥ parigṛhya maithilīm. vijahratus tau muditau mahāvane divi sthitau candradivākarāv iva.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...