रामायण 3.2 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 2→

[rm-3-2] • 24 श्लोकाः

कृतातिथ्यो ऽथ रामस् तु सूर्यस्योदयनं प्रति। आमन्त्र्य स मुनीन् सर्वान् वनम् एवान्वगाहत।

kṛtātithyo 'tha rāmas tu sūryasyodayanaṃ prati. āmantrya sa munīn sarvān vanam evānvagāhata.

नानामृगगणाकीर्णं शार्दूलवृकसेवितम्। ध्वस्तवृक्षलतागुल्मं दुर्दर्श सलिलाशयम्।

nānāmṛgagaṇākīrṇaṃ śārdūlavṛkasevitam. dhvastavṛkṣalatāgulmaṃ durdarśa salilāśayam.

निष्कूजनानाशकुनि झिल्लिका गणनादितम्। लक्ष्मणानुगतो रामो वनमध्यं ददर्श ह।

niṣkūjanānāśakuni jhillikā gaṇanāditam. lakṣmaṇānugato rāmo vanamadhyaṃ dadarśa ha.

वनमध्ये तु काकुत्स्थस् तस्मिन् घोरमृगायुते। ददर्श गिरिशृङ्गाभं पुरुषादं महास्वनम्।

vanamadhye tu kākutsthas tasmin ghoramṛgāyute. dadarśa giriśṛṅgābhaṃ puruṣādaṃ mahāsvanam.

गभीराक्षं महावक्त्रं विकटं विषमोदरम्। बीभत्सं विषमं दीर्घं विकृतं घोरदर्शनम्।

gabhīrākṣaṃ mahāvaktraṃ vikaṭaṃ viṣamodaram. bībhatsaṃ viṣamaṃ dīrghaṃ vikṛtaṃ ghoradarśanam.

वसानं चर्मवैयाघ्रं वसार्द्रं रुधिरोक्षितम्। त्रासनं सर्वभूतानां व्यादितास्यम् इवान्तकम्।

vasānaṃ carmavaiyāghraṃ vasārdraṃ rudhirokṣitam. trāsanaṃ sarvabhūtānāṃ vyāditāsyam ivāntakam.

त्रीन् सिंहांश् चतुरो व्याघ्रान् द्वौ वृकौ पृषतान् दश। सविषाणं वसादिग्धं गजस्य च शिरो महत्।

trīn siṃhāṃś caturo vyāghrān dvau vṛkau pṛṣatān daśa. saviṣāṇaṃ vasādigdhaṃ gajasya ca śiro mahat.

अवसज्यायसे शूले विनदन्तं महास्वनम्। स रामं लक्ष्मणं चैव सीतां दृष्ट्वा च मैथिलीम्।

avasajyāyase śūle vinadantaṃ mahāsvanam. sa rāmaṃ lakṣmaṇaṃ caiva sītāṃ dṛṣṭvā ca maithilīm.

अभ्यधावत् सुसंक्रुद्धः प्रजाः काल इवान्तकः। स कृत्वा भैरवं नादं चालयन्न् इव मेदिनीम्।

abhyadhāvat susaṃkruddhaḥ prajāḥ kāla ivāntakaḥ. sa kṛtvā bhairavaṃ nādaṃ cālayann iva medinīm.

अङ्गेनादाय वैदेहीम् अपक्रम्य ततो ऽब्रवीत्। युवां जटाचीरधरौ सभार्यौ क्षीणजीवितौ।

aṅgenādāya vaidehīm apakramya tato 'bravīt. yuvāṃ jaṭācīradharau sabhāryau kṣīṇajīvitau.

प्रविष्टौ दण्डकारण्यं शरचापासिधारिणौ। कथं तापसयोर् वां च वासः प्रमदया सह।

praviṣṭau daṇḍakāraṇyaṃ śaracāpāsidhāriṇau. kathaṃ tāpasayor vāṃ ca vāsaḥ pramadayā saha.

अधर्मचारिणौ पापौ कौ युवां मुनिदूषकौ। अहं वनम् इदं दुर्गं विराघो नाम राक्षसः।

adharmacāriṇau pāpau kau yuvāṃ munidūṣakau. ahaṃ vanam idaṃ durgaṃ virāgho nāma rākṣasaḥ.

चरामि सायुधो नित्यम् ऋषिमांसानि भक्षयन्। इयं नारी वरारोहा मम भर्या भविष्यति। युवयोः पापयोश् चाहं पास्यामि रुधिरं मृधे।

carāmi sāyudho nityam ṛṣimāṃsāni bhakṣayan. iyaṃ nārī varārohā mama bharyā bhaviṣyati. yuvayoḥ pāpayoś cāhaṃ pāsyāmi rudhiraṃ mṛdhe.

तस्यैवं ब्रुवतो धृष्टं विराधस्य दुरात्मनः। श्रुत्वा सगर्वितं वाक्यं संभ्रान्ता जनकात्मजा। सीता प्रावेपतोद्वेगात् प्रवाते कदली यथा।

tasyaivaṃ bruvato dhṛṣṭaṃ virādhasya durātmanaḥ. śrutvā sagarvitaṃ vākyaṃ saṃbhrāntā janakātmajā. sītā prāvepatodvegāt pravāte kadalī yathā.

तां दृष्ट्वा राघवः सीतां विराधाङ्कगतां शुभाम्। अब्रवील् लक्ष्मणं वाक्यं मुखेन परिशुष्यता।

tāṃ dṛṣṭvā rāghavaḥ sītāṃ virādhāṅkagatāṃ śubhām. abravīl lakṣmaṇaṃ vākyaṃ mukhena pariśuṣyatā.

पश्य सौम्य नरेन्द्रस्य जनकस्यात्मसंभवाम्। मम भार्यां शुभाचारां विराधाङ्के प्रवेशिताम्। अत्यन्त सुखसंवृद्धां राजपुत्रीं यशस्विनीम्।

paśya saumya narendrasya janakasyātmasaṃbhavām. mama bhāryāṃ śubhācārāṃ virādhāṅke praveśitām. atyanta sukhasaṃvṛddhāṃ rājaputrīṃ yaśasvinīm.

यद् अभिप्रेतम् अस्मासु प्रियं वर वृतं च यत्। कैकेय्यास् तु सुसंवृत्तं क्षिप्रम् अद्यैव लक्ष्मण।

yad abhipretam asmāsu priyaṃ vara vṛtaṃ ca yat. kaikeyyās tu susaṃvṛttaṃ kṣipram adyaiva lakṣmaṇa.

या न तुष्यति राज्येन पुत्रार्थे दीर्घदर्शिनी। ययाहं सर्वभूतानां हितः प्रस्थापितो वनम्। अद्येदानीं सकामा सा या माता मम मध्यमा।

yā na tuṣyati rājyena putrārthe dīrghadarśinī. yayāhaṃ sarvabhūtānāṃ hitaḥ prasthāpito vanam. adyedānīṃ sakāmā sā yā mātā mama madhyamā.

परस्पर्शात् तु वैदेह्या न दुःखतरम् अस्ति मे। पितुर् विनाशात् सौमित्रे स्वराज्यहरणात् तथा।

parasparśāt tu vaidehyā na duḥkhataram asti me. pitur vināśāt saumitre svarājyaharaṇāt tathā.

इति ब्रुवति काकुत्स्थे बाष्पशोकपरिप्लुते। अब्रवील् लक्ष्मणः क्रुद्धो रुद्धो नाग इव श्वसन्।

iti bruvati kākutsthe bāṣpaśokapariplute. abravīl lakṣmaṇaḥ kruddho ruddho nāga iva śvasan.

अनाथ इव भूतानां नाथस् त्वं वासवोपमः। मया प्रेष्येण काकुत्स्थ किमर्थं परितप्स्यसे।

anātha iva bhūtānāṃ nāthas tvaṃ vāsavopamaḥ. mayā preṣyeṇa kākutstha kimarthaṃ paritapsyase.

शरेण निहतस्याद्य मया क्रुद्धेन रक्षसः। विराधस्य गतासोर् हि मही पास्यति शोणितम्।

śareṇa nihatasyādya mayā kruddhena rakṣasaḥ. virādhasya gatāsor hi mahī pāsyati śoṇitam.

राज्यकामे मम क्रोधो भरते यो बभूव ह। तं विराधे विमोक्ष्यामि वज्री वज्रम् इवाचले।

rājyakāme mama krodho bharate yo babhūva ha. taṃ virādhe vimokṣyāmi vajrī vajram ivācale.

मम भुजबलवेगवेगितः पततु शरो ऽस्य महान् महोरसि। व्यपनयतु तनोश् च जीवितं पततु ततश् च महीं विघूर्णितः।

mama bhujabalavegavegitaḥ patatu śaro 'sya mahān mahorasi. vyapanayatu tanoś ca jīvitaṃ patatu tataś ca mahīṃ vighūrṇitaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...