रामायण 3.27 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 27→

[rm-3-27] • 30 श्लोकाः

निहतं दूषणं दृष्ट्वा रणे त्रिशिरसा सह। खरस्याप्य् अभवत् त्रासो दृष्ट्वा रामस्य विक्रमम्।

nihataṃ dūṣaṇaṃ dṛṣṭvā raṇe triśirasā saha. kharasyāpy abhavat trāso dṛṣṭvā rāmasya vikramam.

स दृष्ट्वा राक्षसं सैन्यम् अविषह्यं महाबलम्। हतम् एकेन रामेण दूषणस् त्रिशिरा अपि।

sa dṛṣṭvā rākṣasaṃ sainyam aviṣahyaṃ mahābalam. hatam ekena rāmeṇa dūṣaṇas triśirā api.

तद् बलं हतभूयिष्ठं विमनाः प्रेक्ष्य राक्षसः। आससाद खरो रामं नमुचिर् वासवं यथा।

tad balaṃ hatabhūyiṣṭhaṃ vimanāḥ prekṣya rākṣasaḥ. āsasāda kharo rāmaṃ namucir vāsavaṃ yathā.

विकृष्य बलवच् चापं नाराचान् रक्तभोजनान्। खरश् चिक्षेप रामाय क्रुद्धान् आशीविषान् इव।

vikṛṣya balavac cāpaṃ nārācān raktabhojanān. kharaś cikṣepa rāmāya kruddhān āśīviṣān iva.

ज्यां विधुन्वन् सुबहुशः शिक्षयास्त्राणि दर्शयन्। चचार समरे मार्गाञ् शरै रथगतः खरः।

jyāṃ vidhunvan subahuśaḥ śikṣayāstrāṇi darśayan. cacāra samare mārgāñ śarai rathagataḥ kharaḥ.

स सर्वाश् च दिशो बाणैः प्रदिशश् च महारथः। पूरयाम् आस तं दृष्ट्वा रामो ऽपि सुमहद् धनुः।

sa sarvāś ca diśo bāṇaiḥ pradiśaś ca mahārathaḥ. pūrayām āsa taṃ dṛṣṭvā rāmo 'pi sumahad dhanuḥ.

स सायकैर् दुर्विषहैः सस्फुलिङ्गैर् इवाग्निभिः। नभश् चकाराविवरं पर्जन्य इव वृष्टिभिः।

sa sāyakair durviṣahaiḥ sasphuliṅgair ivāgnibhiḥ. nabhaś cakārāvivaraṃ parjanya iva vṛṣṭibhiḥ.

तद् बभूव शितैर् बाणैः खररामविसर्जितैः। पर्याकाशम् अनाकाशं सर्वतः शरसंकुलम्।

tad babhūva śitair bāṇaiḥ khararāmavisarjitaiḥ. paryākāśam anākāśaṃ sarvataḥ śarasaṃkulam.

शरजालावृतः सूर्यो न तदा स्म प्रकाशते। अन्योन्यवधसंरम्भाद् उभयोः संप्रयुध्यतोः।

śarajālāvṛtaḥ sūryo na tadā sma prakāśate. anyonyavadhasaṃrambhād ubhayoḥ saṃprayudhyatoḥ.

ततो नालीकनाराचैस् तीक्ष्णाग्रैश् च विकर्णिभिः। आजघान रणे रामं तोत्रैर् इव महाद्विपम्।

tato nālīkanārācais tīkṣṇāgraiś ca vikarṇibhiḥ. ājaghāna raṇe rāmaṃ totrair iva mahādvipam.

तं रथस्थं धनुष्पाणिं राक्षसं पर्यवस्थितम्। ददृशुः सर्वभूतानि पाशहस्तम् इवान्तकम्।

taṃ rathasthaṃ dhanuṣpāṇiṃ rākṣasaṃ paryavasthitam. dadṛśuḥ sarvabhūtāni pāśahastam ivāntakam.

तं सिंहम् इव विक्रान्तं सिंहविक्रान्तगामिनम्। दृष्ट्वा नोद्विजते रामः सिंहः क्षुद्रमृगं यथा।

taṃ siṃham iva vikrāntaṃ siṃhavikrāntagāminam. dṛṣṭvā nodvijate rāmaḥ siṃhaḥ kṣudramṛgaṃ yathā.

ततः सूर्यनिकाशेन रथेन महता खरः। आससाद रणे रामं पतङ्ग इव पावकम्।

tataḥ sūryanikāśena rathena mahatā kharaḥ. āsasāda raṇe rāmaṃ pataṅga iva pāvakam.

ततो ऽस्य सशरं चापं मुष्टिदेशे महात्मनः। खरश् चिच्छेद रामस्य दर्शयन् पाणिलाघवम्।

tato 'sya saśaraṃ cāpaṃ muṣṭideśe mahātmanaḥ. kharaś ciccheda rāmasya darśayan pāṇilāghavam.

स पुनस् त्व् अपरान् सप्त शरान् आदाय वर्मणि। निजघान रणे क्रुद्धः शक्राशनिसमप्रभान्।

sa punas tv aparān sapta śarān ādāya varmaṇi. nijaghāna raṇe kruddhaḥ śakrāśanisamaprabhān.

ततस् तत् प्रहतं बाणैः खरमुक्तैः सुपर्वभिः। पपात कवचं भूमौ रामस्यादित्यवर्चसः।

tatas tat prahataṃ bāṇaiḥ kharamuktaiḥ suparvabhiḥ. papāta kavacaṃ bhūmau rāmasyādityavarcasaḥ.

स शरैर् अर्पितः क्रुद्धः सर्वगात्रेषु राघवः। रराज समरे रामो विधूमो ऽग्निर् इव ज्वलन्।

sa śarair arpitaḥ kruddhaḥ sarvagātreṣu rāghavaḥ. rarāja samare rāmo vidhūmo 'gnir iva jvalan.

ततो गम्भीरनिर्ह्रादं रामः शत्रुनिबर्हणः। चकारान्ताय स रिपोः सज्यम् अन्यन् महद् धनुः।

tato gambhīranirhrādaṃ rāmaḥ śatrunibarhaṇaḥ. cakārāntāya sa ripoḥ sajyam anyan mahad dhanuḥ.

सुमहद् वैष्णवं यत् तद् अतिसृष्टं महर्षिणा। वरं तद् धनुर् उद्यम्य खरं समभिधावत।

sumahad vaiṣṇavaṃ yat tad atisṛṣṭaṃ maharṣiṇā. varaṃ tad dhanur udyamya kharaṃ samabhidhāvata.

ततः कनकपुङ्खैस् तु शरैः संनतपर्वभिः। चिच्छेद रामः संक्रुद्धः खरस्य समरे ध्वजम्।

tataḥ kanakapuṅkhais tu śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ. ciccheda rāmaḥ saṃkruddhaḥ kharasya samare dhvajam.

स दर्शनीयो बहुधा विच्छिन्नः काञ्चनो ध्वजः। जगाम धरणीं सूर्यो देवतानाम् इवाज्ञया।

sa darśanīyo bahudhā vicchinnaḥ kāñcano dhvajaḥ. jagāma dharaṇīṃ sūryo devatānām ivājñayā.

तं चतुर्भिः खरः क्रुद्धो रामं गात्रेषु मार्गणैः। विव्याध हृदि मर्मज्ञो मातङ्गम् इव तोमरैः।

taṃ caturbhiḥ kharaḥ kruddho rāmaṃ gātreṣu mārgaṇaiḥ. vivyādha hṛdi marmajño mātaṅgam iva tomaraiḥ.

स रामो बहुभिर् बाणैः खरकार्मुकनिःसृतैः। विद्धो रुधिरसिक्ताङ्गो बभूव रुषितो भृशम्।

sa rāmo bahubhir bāṇaiḥ kharakārmukaniḥsṛtaiḥ. viddho rudhirasiktāṅgo babhūva ruṣito bhṛśam.

स धनुर् धन्विनां श्रेष्ठः प्रगृह्य परमाहवे। मुमोच परमेष्वासः षट् शरान् अभिलक्षितान्।

sa dhanur dhanvināṃ śreṣṭhaḥ pragṛhya paramāhave. mumoca parameṣvāsaḥ ṣaṭ śarān abhilakṣitān.

शिरस्य् एकेन बाणेन द्वाभ्यां बाह्वोर् अथार्पयत्। त्रिभिश् चन्द्रार्धवक्त्रैश् च वक्षस्य् अभिजघान ह।

śirasy ekena bāṇena dvābhyāṃ bāhvor athārpayat. tribhiś candrārdhavaktraiś ca vakṣasy abhijaghāna ha.

ततः पश्चान् महातेजा नाराचान् भास्करोपमान्। जिघांसू राक्षसं क्रुद्धस् त्रयोदश शिलाशितान्।

tataḥ paścān mahātejā nārācān bhāskaropamān. jighāṃsū rākṣasaṃ kruddhas trayodaśa śilāśitān.

ततो ऽस्य युगम् एकेन चतुर्भिश् चतुरो हयान्। षष्ठेन च शिरः संख्ये चिच्छेद खरसारथेः।

tato 'sya yugam ekena caturbhiś caturo hayān. ṣaṣṭhena ca śiraḥ saṃkhye ciccheda kharasāratheḥ.

त्रिभिस् त्रिवेणुं बलवान् द्वाभ्याम् अक्षं महाबलः। द्वादशेन तु बाणेन खरस्य सशरं धनुः। छित्त्वा वज्रनिकाशेन राघवः प्रहसन्न् इव। त्रयोदशेनेन्द्रसमो बिभेद समरे खरम्।

tribhis triveṇuṃ balavān dvābhyām akṣaṃ mahābalaḥ. dvādaśena tu bāṇena kharasya saśaraṃ dhanuḥ. chittvā vajranikāśena rāghavaḥ prahasann iva. trayodaśenendrasamo bibheda samare kharam.

प्रभग्नधन्वा विरथो हताश्वो हतसारथिः। गदापाणिर् अवप्लुत्य तस्थौ भूमौ खरस् तदा।

prabhagnadhanvā viratho hatāśvo hatasārathiḥ. gadāpāṇir avaplutya tasthau bhūmau kharas tadā.

तत् कर्म रामस्य महारथस्य समेत्य देवाश् च महर्षयश् च। अपूजयन् प्राञ्जलयः प्रहृष्टास् तदा विमानाग्रगताः समेताः।

tat karma rāmasya mahārathasya sametya devāś ca maharṣayaś ca. apūjayan prāñjalayaḥ prahṛṣṭās tadā vimānāgragatāḥ sametāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...