रामायण 3.25 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 25→

[rm-3-25] • 24 श्लोकाः

तद् द्रुमाणां शिलानां च वर्षं प्राणहरं महत्। प्रतिजग्राह धर्मात्मा राघवस् तीक्ष्णसायकैः।

tad drumāṇāṃ śilānāṃ ca varṣaṃ prāṇaharaṃ mahat. pratijagrāha dharmātmā rāghavas tīkṣṇasāyakaiḥ.

प्रतिगृह्य च तद् वरं निमीलित इवर्षभः। रामः क्रोधं परं भेजे वधार्थं सर्वरक्षसाम्।

pratigṛhya ca tad varaṃ nimīlita ivarṣabhaḥ. rāmaḥ krodhaṃ paraṃ bheje vadhārthaṃ sarvarakṣasām.

ततः क्रोधसमाविष्टः प्रदीप्त इव तेजसा। शरैर् अभ्यकिरत् सैन्यं सर्वतः सहदूषणम्।

tataḥ krodhasamāviṣṭaḥ pradīpta iva tejasā. śarair abhyakirat sainyaṃ sarvataḥ sahadūṣaṇam.

ततः सेनापतिः क्रुद्धो दूषणः शत्रुदूषणः। जग्राह गिरिशृङ्गाभं परिघं रोमहर्षणम्।

tataḥ senāpatiḥ kruddho dūṣaṇaḥ śatrudūṣaṇaḥ. jagrāha giriśṛṅgābhaṃ parighaṃ romaharṣaṇam.

वेष्टितं काञ्चनैः पट्टैर् देवसैन्याभिमर्दनम्। आयसैः शङ्कुभिस् तीक्ष्णैः कीर्णं परवसोक्षिताम्।

veṣṭitaṃ kāñcanaiḥ paṭṭair devasainyābhimardanam. āyasaiḥ śaṅkubhis tīkṣṇaiḥ kīrṇaṃ paravasokṣitām.

वज्राशनिसमस्पर्शं परगोपुरदारणम्। तं महोरगसंकाशं प्रगृह्य परिघं रणे। दूषणो ऽभ्यपतद् रामं क्रूरकर्मा निशाचरः।

vajrāśanisamasparśaṃ paragopuradāraṇam. taṃ mahoragasaṃkāśaṃ pragṛhya parighaṃ raṇe. dūṣaṇo 'bhyapatad rāmaṃ krūrakarmā niśācaraḥ.

तस्याभिपतमानस्य दूषणस्य स राघवः। द्वाभ्यां शराभ्यां चिच्छेद सहस्ताभरणौ भुजौ।

tasyābhipatamānasya dūṣaṇasya sa rāghavaḥ. dvābhyāṃ śarābhyāṃ ciccheda sahastābharaṇau bhujau.

भ्रष्टस् तस्य महाकायः पपात रणमूर्धनि। परिघश् छिन्नहस्तस्य शक्रध्वज इवाग्रतः।

bhraṣṭas tasya mahākāyaḥ papāta raṇamūrdhani. parighaś chinnahastasya śakradhvaja ivāgrataḥ.

स कराभ्यां विकीर्णाभ्यां पपात भुवि दूषणः। विषाणाभ्यां विशीर्णाभ्यां मनस्वीव महागजः।

sa karābhyāṃ vikīrṇābhyāṃ papāta bhuvi dūṣaṇaḥ. viṣāṇābhyāṃ viśīrṇābhyāṃ manasvīva mahāgajaḥ.

दृष्ट्वा तं पतितं भूमौ दूषणं निहतं रणे। साधु साध्व् इति काकुत्स्थं सर्वभूतान्य् अपूजयन्।

dṛṣṭvā taṃ patitaṃ bhūmau dūṣaṇaṃ nihataṃ raṇe. sādhu sādhv iti kākutsthaṃ sarvabhūtāny apūjayan.

एतस्मिन्न् अन्तरे क्रुद्धास् त्रयः सेनाग्रयायिनः। संहत्याभ्यद्रवन् रामं मृत्युपाशावपाशिताः। महाकपालः स्थूलाक्षः प्रमाथी च महाबलः।

etasminn antare kruddhās trayaḥ senāgrayāyinaḥ. saṃhatyābhyadravan rāmaṃ mṛtyupāśāvapāśitāḥ. mahākapālaḥ sthūlākṣaḥ pramāthī ca mahābalaḥ.

महाकपालो विपुलं शूलम् उद्यम्य राक्षसः। स्थूलाक्षः पट्टिशं गृह्य प्रमाथी च परश्वधम्।

mahākapālo vipulaṃ śūlam udyamya rākṣasaḥ. sthūlākṣaḥ paṭṭiśaṃ gṛhya pramāthī ca paraśvadham.

दृष्ट्वैवापततस् तांस् तु राघवः सायकैः शितैः। तीक्ष्णाग्रैः प्रतिजग्राह संप्राप्तान् अतिथीन् इव।

dṛṣṭvaivāpatatas tāṃs tu rāghavaḥ sāyakaiḥ śitaiḥ. tīkṣṇāgraiḥ pratijagrāha saṃprāptān atithīn iva.

महाकपालस्य शिरश् चिच्छेद रघुनङ्गनः। असंख्येयैस् तु बाणौघैः प्रममाथ प्रमाथिनम्।

mahākapālasya śiraś ciccheda raghunaṅganaḥ. asaṃkhyeyais tu bāṇaughaiḥ pramamātha pramāthinam.

स्थूलाक्षस्याक्षिणी तीक्ष्णैः पूरयाम् आस सायकैः। स पपात हतो भूमौ विटपीव महाद्रुमः।

sthūlākṣasyākṣiṇī tīkṣṇaiḥ pūrayām āsa sāyakaiḥ. sa papāta hato bhūmau viṭapīva mahādrumaḥ.

ततः पावकसंकाशैर् हेमवज्रविभूषितैः। जघनशेषं तेजस्वी तस्य सैन्यस्य सायकैः।

tataḥ pāvakasaṃkāśair hemavajravibhūṣitaiḥ. jaghanaśeṣaṃ tejasvī tasya sainyasya sāyakaiḥ.

ते रुक्मपुङ्खा विशिखाः सधूमा इव पावकाः। निजघ्नुस् तानि रक्षांसि वज्रा इव महाद्रुमान्।

te rukmapuṅkhā viśikhāḥ sadhūmā iva pāvakāḥ. nijaghnus tāni rakṣāṃsi vajrā iva mahādrumān.

रक्षसां तु शतं रामः शतेनैकेन कर्णिना। सहस्रं च सहस्रेण जघान रणमूर्धनि।

rakṣasāṃ tu śataṃ rāmaḥ śatenaikena karṇinā. sahasraṃ ca sahasreṇa jaghāna raṇamūrdhani.

तैर् भिन्नवर्माभरणाश् छिन्नभिन्नशरासनाः। निपेतुः शोणितादिग्धा धरण्यां रजनीचराः।

tair bhinnavarmābharaṇāś chinnabhinnaśarāsanāḥ. nipetuḥ śoṇitādigdhā dharaṇyāṃ rajanīcarāḥ.

तैर् मुक्तकेशैः समरे पतितैः शोणितोक्षितैः। आस्तीर्णा वसुधा कृत्स्ना महावेदिः कुशैर् इव।

tair muktakeśaiḥ samare patitaiḥ śoṇitokṣitaiḥ. āstīrṇā vasudhā kṛtsnā mahāvediḥ kuśair iva.

क्षणेन तु महाघोरं वनं निहतराक्षसं। बभूव निरय प्रख्यं मांसशोणितकर्दमम्।

kṣaṇena tu mahāghoraṃ vanaṃ nihatarākṣasaṃ. babhūva niraya prakhyaṃ māṃsaśoṇitakardamam.

चतुर्दश सहस्राणि रक्षसां भीमकर्मणाम्। हतान्य् एकेन रामेण मानुषेण पदातिना।

caturdaśa sahasrāṇi rakṣasāṃ bhīmakarmaṇām. hatāny ekena rāmeṇa mānuṣeṇa padātinā.

तस्य सैन्यस्य सर्वस्य खरः शेषो महारथः। राक्षसस् त्रिशिराश् चैव रामश् च रिपुसूदनः।

tasya sainyasya sarvasya kharaḥ śeṣo mahārathaḥ. rākṣasas triśirāś caiva rāmaś ca ripusūdanaḥ.

ततस् तु तद् भीमबलं महाहवे समीक्ष्य रामेण हतं बलीयसा। रथेन रामं महता खरस् ततः समाससादेन्द्र इवोद्यताशनिः।

tatas tu tad bhīmabalaṃ mahāhave samīkṣya rāmeṇa hataṃ balīyasā. rathena rāmaṃ mahatā kharas tataḥ samāsasādendra ivodyatāśaniḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...