रामायण 3.24 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 24→

[rm-3-24] • 28 श्लोकाः

अवष्टब्धधनुं रामं क्रुद्धं च रिपुघातिनम्। ददर्शाश्रमम् आगम्य खरः सह पुरःसरैः।

avaṣṭabdhadhanuṃ rāmaṃ kruddhaṃ ca ripughātinam. dadarśāśramam āgamya kharaḥ saha puraḥsaraiḥ.

तं दृष्ट्वा सगुणं चापम् उद्यम्य खरनिःस्वनम्। रामस्याभिमुखं सूतं चोद्यताम् इत्य् अचोदयत्।

taṃ dṛṣṭvā saguṇaṃ cāpam udyamya kharaniḥsvanam. rāmasyābhimukhaṃ sūtaṃ codyatām ity acodayat.

स खरस्याज्ञया सूतस् तुरगान् समचोदयत्। यत्र रामो महाबाहुर् एको धुन्वन् धनुः स्थितः।

sa kharasyājñayā sūtas turagān samacodayat. yatra rāmo mahābāhur eko dhunvan dhanuḥ sthitaḥ.

तं तु निष्पतितं दृष्ट्वा सर्वे ते रजनीचराः। नर्दमाना महानादं सचिवाः पर्यवारयन्।

taṃ tu niṣpatitaṃ dṛṣṭvā sarve te rajanīcarāḥ. nardamānā mahānādaṃ sacivāḥ paryavārayan.

स तेषां यातुधानानां मध्ये रतो गतः खरः। बभूव मध्ये ताराणां लोहिताङ्ग इवोदितः।

sa teṣāṃ yātudhānānāṃ madhye rato gataḥ kharaḥ. babhūva madhye tārāṇāṃ lohitāṅga ivoditaḥ.

ततस् तं भीमधन्वानं क्रुद्धाः सर्वे निशाचराः। रामं नानाविधैः शस्त्रैर् अभ्यवर्षन्त दुर्जयम्।

tatas taṃ bhīmadhanvānaṃ kruddhāḥ sarve niśācarāḥ. rāmaṃ nānāvidhaiḥ śastrair abhyavarṣanta durjayam.

मुद्गरैर् आयसैः शूलैः प्रासैः खड्गैः परश्वधैः। राक्षसाः समरे रामं निजघ्नू रोषतत्पराः।

mudgarair āyasaiḥ śūlaiḥ prāsaiḥ khaḍgaiḥ paraśvadhaiḥ. rākṣasāḥ samare rāmaṃ nijaghnū roṣatatparāḥ.

ते बलाहकसंकाशा महानादा महाबलाः। अभ्यधावन्त काकुत्स्थं रामं युद्धे जिघांसवः।

te balāhakasaṃkāśā mahānādā mahābalāḥ. abhyadhāvanta kākutsthaṃ rāmaṃ yuddhe jighāṃsavaḥ.

ते रामे शरवर्षाणि व्यसृजन् रक्षसां गुणाः। शैलेन्द्रम् इव धाराभिर् वर्षमाणा महाधनाः।

te rāme śaravarṣāṇi vyasṛjan rakṣasāṃ guṇāḥ. śailendram iva dhārābhir varṣamāṇā mahādhanāḥ.

स तैः परिवृतो घोरै राघवो रक्षसां गणैः। तिथिष्व् इव महादेवो वृतः पारिषदां गणैः।

sa taiḥ parivṛto ghorai rāghavo rakṣasāṃ gaṇaiḥ. tithiṣv iva mahādevo vṛtaḥ pāriṣadāṃ gaṇaiḥ.

तानि मुक्तानि शस्त्राणि यातुधानैः स राघवः। प्रतिजग्राह विशिखैर् नद्योघान् इव सागरः।

tāni muktāni śastrāṇi yātudhānaiḥ sa rāghavaḥ. pratijagrāha viśikhair nadyoghān iva sāgaraḥ.

स तैः प्रहरणैर् घोरैर् भिन्नगात्रो न विव्यथे। रामः प्रदीप्तैर् बहुभिर् वज्रैर् इव महाचलः।

sa taiḥ praharaṇair ghorair bhinnagātro na vivyathe. rāmaḥ pradīptair bahubhir vajrair iva mahācalaḥ.

स विद्धः क्षतजादिग्धः सर्वगात्रेषु राघवः। बभूव रामः संध्याभ्रैर् दिवाकर इवावृतः।

sa viddhaḥ kṣatajādigdhaḥ sarvagātreṣu rāghavaḥ. babhūva rāmaḥ saṃdhyābhrair divākara ivāvṛtaḥ.

विषेदुर् देवगन्धर्वाः सिद्धाश् च परमर्षयः। एकं सहस्त्रैर् बहुभिस् तदा दृष्ट्वा समावृतम्।

viṣedur devagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ. ekaṃ sahastrair bahubhis tadā dṛṣṭvā samāvṛtam.

ततो रामः सुसंक्रुद्धो मण्डलीकृतकार्मुकः। ससर्ज निशितान् बाणाञ् शतशो ऽथ सहस्रशः।

tato rāmaḥ susaṃkruddho maṇḍalīkṛtakārmukaḥ. sasarja niśitān bāṇāñ śataśo 'tha sahasraśaḥ.

दुरावारान् दुर्विषहान् कालपाशोपमान् रणे। मुमोच लीलया रामः कङ्कपत्रान् अजिह्मगान्।

durāvārān durviṣahān kālapāśopamān raṇe. mumoca līlayā rāmaḥ kaṅkapatrān ajihmagān.

ते शराः शत्रुसैन्येषु मुक्ता रामेण लीलया। आददू रक्षसां प्राणान् पाशाः कालकृता इव।

te śarāḥ śatrusainyeṣu muktā rāmeṇa līlayā. ādadū rakṣasāṃ prāṇān pāśāḥ kālakṛtā iva.

भित्त्वा राक्षसदेहांस् तांस् ते शरा रुधिराप्लुताः। अन्तरिक्षगता रेजुर् दीप्ताग्निसमतेजसः।

bhittvā rākṣasadehāṃs tāṃs te śarā rudhirāplutāḥ. antarikṣagatā rejur dīptāgnisamatejasaḥ.

असंख्येयास् तु रामस्य सायकाश् चापमण्डलात्। विनिष्पेतुर् अतीवोग्रा रक्षः प्राणापहारिणः।

asaṃkhyeyās tu rāmasya sāyakāś cāpamaṇḍalāt. viniṣpetur atīvogrā rakṣaḥ prāṇāpahāriṇaḥ.

तैर् धनूंषि ध्वजाग्राणि वर्माणि च शिरांसि च। बहून् सहस्ताभरणान् ऊरून् करिकरोपमान्।

tair dhanūṃṣi dhvajāgrāṇi varmāṇi ca śirāṃsi ca. bahūn sahastābharaṇān ūrūn karikaropamān.

ततो नालीकनाराचैस् तीक्ष्णाग्रैश् च विकर्णिभिः। भीमम् आर्तस्वरं चक्रुर् भिद्यमाना निशाचराः।

tato nālīkanārācais tīkṣṇāgraiś ca vikarṇibhiḥ. bhīmam ārtasvaraṃ cakrur bhidyamānā niśācarāḥ.

तत् सैन्यं निशितैर् बाणैर् अर्दितं मर्मभेदिभिः। रामेण न सुखं लेभे शुष्कं वनम् इवाग्निना।

tat sainyaṃ niśitair bāṇair arditaṃ marmabhedibhiḥ. rāmeṇa na sukhaṃ lebhe śuṣkaṃ vanam ivāgninā.

के चिद् भीमबलाः शूराः शूलान् खड्गान् परश्वधान्। चिक्षिपुः परमक्रुद्धा रामाय रजनीचराः।

ke cid bhīmabalāḥ śūrāḥ śūlān khaḍgān paraśvadhān. cikṣipuḥ paramakruddhā rāmāya rajanīcarāḥ.

तानि बाणैर् महाबाहुः शस्त्राण्य् आवार्य राघवः। जहार समरे प्राणांश् चिच्छेद च शिरोधरान्।

tāni bāṇair mahābāhuḥ śastrāṇy āvārya rāghavaḥ. jahāra samare prāṇāṃś ciccheda ca śirodharān.

अवशिष्टाश् च ये तत्र विषण्णाश् च निशाचराः। खरम् एवाभ्यधावन्त शरणार्थं शरार्दिताः।

avaśiṣṭāś ca ye tatra viṣaṇṇāś ca niśācarāḥ. kharam evābhyadhāvanta śaraṇārthaṃ śarārditāḥ.

तान् सर्वान् पुनर् आदाय समाश्वास्य च दूषणः। अभ्यधावत काकुत्स्थं क्रुद्धो रुद्रम् इवान्तकः।

tān sarvān punar ādāya samāśvāsya ca dūṣaṇaḥ. abhyadhāvata kākutsthaṃ kruddho rudram ivāntakaḥ.

निवृत्तास् तु पुनः सर्वे दूषणाश्रयनिर्भयाः। रामम् एवाभ्यधावन्त सालतालशिलायुधाः।

nivṛttās tu punaḥ sarve dūṣaṇāśrayanirbhayāḥ. rāmam evābhyadhāvanta sālatālaśilāyudhāḥ.

तद् बभूवाद्भुतं युद्धं तुमुलं रोमहर्षणम्। रामस्यास्य महाघोरं पुनस् तेषां च रक्षसाम्।

tad babhūvādbhutaṃ yuddhaṃ tumulaṃ romaharṣaṇam. rāmasyāsya mahāghoraṃ punas teṣāṃ ca rakṣasām.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...