रामायण 1.75 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 75→

[rm-1-75] • 23 श्लोकाः

श्रुत्वा तज् जामदग्न्यस्य वाक्यं दाशरथिस् तदा। गौरवाद् यन्त्रितकथः पितू रामम् अथाब्रवीत्।

śrutvā taj jāmadagnyasya vākyaṃ dāśarathis tadā. gauravād yantritakathaḥ pitū rāmam athābravīt.

श्रुतवान् अस्मि यत् कर्म कृतवान् असि भार्गव। अनुरुन्ध्यामहे ब्रह्मन् पितुर् आनृण्यम् आस्थितः।

śrutavān asmi yat karma kṛtavān asi bhārgava. anurundhyāmahe brahman pitur ānṛṇyam āsthitaḥ.

वीर्यहीनम् इवाशक्तं क्षत्रधर्मेण भार्गव। अवजानामि मे तेजः पश्य मे ऽद्य पराक्रमम्।

vīryahīnam ivāśaktaṃ kṣatradharmeṇa bhārgava. avajānāmi me tejaḥ paśya me 'dya parākramam.

इत्य् उक्त्वा राघवः क्रुद्धो भार्गवस्य वरायुधम्। शरं च प्रतिसंगृह्य हस्ताल् लघुपराक्रमः।

ity uktvā rāghavaḥ kruddho bhārgavasya varāyudham. śaraṃ ca pratisaṃgṛhya hastāl laghuparākramaḥ.

आरोप्य स धनू रामः शरं सज्यं चकार ह। जामदग्न्यं ततो रामं रामः क्रुद्धो ऽब्रवीद् वचः।

āropya sa dhanū rāmaḥ śaraṃ sajyaṃ cakāra ha. jāmadagnyaṃ tato rāmaṃ rāmaḥ kruddho 'bravīd vacaḥ.

ब्राह्मणो ऽसीति पूज्यो मे विश्वामित्रकृतेन च। तस्माच् छक्तो न ते राम मोक्तुं प्राणहरं शरम्।

brāhmaṇo 'sīti pūjyo me viśvāmitrakṛtena ca. tasmāc chakto na te rāma moktuṃ prāṇaharaṃ śaram.

इमां वा त्वद्गतिं राम तपोबलसमार्जितान्। लोकान् अप्रतिमान् वापि हनिष्यामि यद् इच्छसि।

imāṃ vā tvadgatiṃ rāma tapobalasamārjitān. lokān apratimān vāpi haniṣyāmi yad icchasi.

न ह्य् अयं वैष्णवो दिव्यः शरः परपुरंजयः। मोघः पतति वीर्येण बलदर्पविनाशनः।

na hy ayaṃ vaiṣṇavo divyaḥ śaraḥ parapuraṃjayaḥ. moghaḥ patati vīryeṇa baladarpavināśanaḥ.

वरायुधधरं राम द्रष्टुं सर्षिगणाः सुराः। पितामहं पुरस्कृत्य समेतास् तत्र संघशः।

varāyudhadharaṃ rāma draṣṭuṃ sarṣigaṇāḥ surāḥ. pitāmahaṃ puraskṛtya sametās tatra saṃghaśaḥ.

गन्धर्वाप्सरसश् चैव सिद्धचारणकिंनराः। यक्षराक्षसनागाश् च तद् द्रष्टुं महद् अद्भुतम्।

gandharvāpsarasaś caiva siddhacāraṇakiṃnarāḥ. yakṣarākṣasanāgāś ca tad draṣṭuṃ mahad adbhutam.

जडीकृते तदा लोके रामे वरधनुर्धरे। निर्वीर्यो जामदग्न्यो ऽसौ रमो रामम् उदैक्षत।

jaḍīkṛte tadā loke rāme varadhanurdhare. nirvīryo jāmadagnyo 'sau ramo rāmam udaikṣata.

तेजोभिर् हतवीर्यत्वाज् जामदग्न्यो जडीकृतः। रामं कमल पत्राक्षं मन्दं मन्दम् उवाच ह।

tejobhir hatavīryatvāj jāmadagnyo jaḍīkṛtaḥ. rāmaṃ kamala patrākṣaṃ mandaṃ mandam uvāca ha.

काश्यपाय मया दत्ता यदा पूर्वं वसुंधरा। विषये मे न वस्तव्यम् इति मां काश्यपो ऽब्रवीत्।

kāśyapāya mayā dattā yadā pūrvaṃ vasuṃdharā. viṣaye me na vastavyam iti māṃ kāśyapo 'bravīt.

सो ऽहं गुरुवचः कुर्वन् पृथिव्यां न वसे निशाम्। इति प्रतिज्ञा काकुत्स्थ कृता वै काश्यपस्य ह।

so 'haṃ guruvacaḥ kurvan pṛthivyāṃ na vase niśām. iti pratijñā kākutstha kṛtā vai kāśyapasya ha.

तद् इमां त्वं गतिं वीर हन्तुं नार्हसि राघव। मनोजवं गमिष्यामि महेन्द्रं पर्वतोत्तमम्।

tad imāṃ tvaṃ gatiṃ vīra hantuṃ nārhasi rāghava. manojavaṃ gamiṣyāmi mahendraṃ parvatottamam.

लोकास् त्व् अप्रतिमा राम निर्जितास् तपसा मया। जहि ताञ् शरमुख्येन मा भूत् कालस्य पर्ययः।

lokās tv apratimā rāma nirjitās tapasā mayā. jahi tāñ śaramukhyena mā bhūt kālasya paryayaḥ.

अक्षय्यं मधुहन्तारं जानामि त्वां सुरेश्वरम्। धनुषो ऽस्य परामर्शात् स्वस्ति ते ऽस्तु परंतप।

akṣayyaṃ madhuhantāraṃ jānāmi tvāṃ sureśvaram. dhanuṣo 'sya parāmarśāt svasti te 'stu paraṃtapa.

एते सुरगणाः सर्वे निरीक्षन्ते समागताः। त्वाम् अप्रतिमकर्माणम् अप्रतिद्वन्द्वम् आहवे।

ete suragaṇāḥ sarve nirīkṣante samāgatāḥ. tvām apratimakarmāṇam apratidvandvam āhave.

न चेयं मम काकुत्स्थ व्रीडा भवितुम् अर्हति। त्वया त्रैलोक्यनाथेन यद् अहं विमुखीकृतः।

na ceyaṃ mama kākutstha vrīḍā bhavitum arhati. tvayā trailokyanāthena yad ahaṃ vimukhīkṛtaḥ.

शरम् अप्रतिमं राम मोक्तुम् अर्हसि सुव्रत। शरमोक्षे गमिष्यामि महेन्द्रं पर्वतोत्तमम्।

śaram apratimaṃ rāma moktum arhasi suvrata. śaramokṣe gamiṣyāmi mahendraṃ parvatottamam.

तथा ब्रुवति रामे तु जामदग्न्ये प्रतापवान्। रामो दाशरथिः श्रीमांश् चिक्षेप शरम् उत्तमम्।

tathā bruvati rāme tu jāmadagnye pratāpavān. rāmo dāśarathiḥ śrīmāṃś cikṣepa śaram uttamam.

ततो वितिमिराः सर्वा दिशा चोपदिशस् तथा। सुराः सर्षिगणा रामं प्रशशंसुर् उदायुधम्।

tato vitimirāḥ sarvā diśā copadiśas tathā. surāḥ sarṣigaṇā rāmaṃ praśaśaṃsur udāyudham.

रामं दाशरथिं रामो जामदग्न्यः प्रशस्य च। ततः प्रदक्षिणीकृत्य जगामात्मगतिं प्रभुः।

rāmaṃ dāśarathiṃ rāmo jāmadagnyaḥ praśasya ca. tataḥ pradakṣiṇīkṛtya jagāmātmagatiṃ prabhuḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...