रामायण 1.76 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 76

[rm-1-76] • 18 श्लोकाः

गते रामे प्रशान्तात्मा रामो दाशरथिर् धनुः। वरुणायाप्रमेयाय ददौ हस्ते ससायकम्।

gate rāme praśāntātmā rāmo dāśarathir dhanuḥ. varuṇāyāprameyāya dadau haste sasāyakam.

अभिवाद्य ततो रामो वसिष्ठ प्रमुखान् ऋषीन्। पितरं विह्वलं दृष्ट्वा प्रोवाच रघुनन्दनः।

abhivādya tato rāmo vasiṣṭha pramukhān ṛṣīn. pitaraṃ vihvalaṃ dṛṣṭvā provāca raghunandanaḥ.

जामदग्न्यो गतो रामः प्रयातु चतुरङ्गिणी। अयोध्याभिमुखी सेना त्वया नाथेन पालिता।

jāmadagnyo gato rāmaḥ prayātu caturaṅgiṇī. ayodhyābhimukhī senā tvayā nāthena pālitā.

रामस्य वचनं श्रुत्वा राजा दशरथः सुतम्। बाहुभ्यां संपरिष्वज्य मूर्ध्नि चाघ्राय राघवम्।

rāmasya vacanaṃ śrutvā rājā daśarathaḥ sutam. bāhubhyāṃ saṃpariṣvajya mūrdhni cāghrāya rāghavam.

गतो राम इति श्रुत्वा हृष्टः प्रमुदितो नृपः। चोदयाम् आस तां सेनां जगामाशु ततः पुरीम्।

gato rāma iti śrutvā hṛṣṭaḥ pramudito nṛpaḥ. codayām āsa tāṃ senāṃ jagāmāśu tataḥ purīm.

पताकाध्वजिनीं रम्यां तूर्योद्घुष्टनिनादिताम्। सिक्तराजपथां रम्यां प्रकीर्णकुसुमोत्कराम्।

patākādhvajinīṃ ramyāṃ tūryodghuṣṭanināditām. siktarājapathāṃ ramyāṃ prakīrṇakusumotkarām.

राजप्रवेशसुमुखैः पौरैर् मङ्गलवादिभिः। संपूर्णां प्राविशद् राजा जनौघैः समलंकृताम्।

rājapraveśasumukhaiḥ paurair maṅgalavādibhiḥ. saṃpūrṇāṃ prāviśad rājā janaughaiḥ samalaṃkṛtām.

कौसल्या च सुमित्रा च कैकेयी च सुमध्यमा। वधूप्रतिग्रहे युक्ता याश् चान्या राजयोषितः।

kausalyā ca sumitrā ca kaikeyī ca sumadhyamā. vadhūpratigrahe yuktā yāś cānyā rājayoṣitaḥ.

ततः सीतां महाभागाम् ऊर्मिलां च यशस्विनीम्। कुशध्वजसुते चोभे जगृहुर् नृपपत्नयः।

tataḥ sītāṃ mahābhāgām ūrmilāṃ ca yaśasvinīm. kuśadhvajasute cobhe jagṛhur nṛpapatnayaḥ.

मङ्गलालापनैश् चैव शोभिताः क्षौमवाससः। देवतायतनान्य् आशु सर्वास् ताः प्रत्यपूजयन्।

maṅgalālāpanaiś caiva śobhitāḥ kṣaumavāsasaḥ. devatāyatanāny āśu sarvās tāḥ pratyapūjayan.

अभिवाद्याभिवाद्यांश् च सर्वा राजसुतास् तदा। रेमिरे मुदिताः सर्वा भर्तृभिः सहिता रहः।

abhivādyābhivādyāṃś ca sarvā rājasutās tadā. remire muditāḥ sarvā bhartṛbhiḥ sahitā rahaḥ.

कृतदाराः कृतास्त्राश् च सधनाः ससुहृज्जनाः। शुश्रूषमाणाः पितरं वर्तयन्ति नरर्षभाः।

kṛtadārāḥ kṛtāstrāś ca sadhanāḥ sasuhṛjjanāḥ. śuśrūṣamāṇāḥ pitaraṃ vartayanti nararṣabhāḥ.

तेषाम् अतियशा लोके रामः सत्यपराक्रमः। स्वयम्भूर् इव भूतानां बभूव गुणवत्तरः।

teṣām atiyaśā loke rāmaḥ satyaparākramaḥ. svayambhūr iva bhūtānāṃ babhūva guṇavattaraḥ.

रामस् तु सीतया सार्धं विजहार बहून् ऋतून्। मनस्वी तद्गतस् तस्या नित्यं हृदि समर्पितः।

rāmas tu sītayā sārdhaṃ vijahāra bahūn ṛtūn. manasvī tadgatas tasyā nityaṃ hṛdi samarpitaḥ.

प्रिया तु सीता रामस्य दाराः पितृकृता इति। गुणाद् रूपगुणाच् चापि प्रीतिर् भूयो व्यवर्धत।

priyā tu sītā rāmasya dārāḥ pitṛkṛtā iti. guṇād rūpaguṇāc cāpi prītir bhūyo vyavardhata.

तस्याश् च भर्ता द्विगुणं हृदये परिवर्तते। अन्तर्जातम् अपि व्यक्तम् आख्याति हृदयं हृदा।

tasyāś ca bhartā dviguṇaṃ hṛdaye parivartate. antarjātam api vyaktam ākhyāti hṛdayaṃ hṛdā.

तस्य भूयो विशेषेण मैथिली जनकात्मजा। देवताभिः समा रूपे सीता श्रीर् इव रूपिणी।

tasya bhūyo viśeṣeṇa maithilī janakātmajā. devatābhiḥ samā rūpe sītā śrīr iva rūpiṇī.

तया स राजर्षिसुतो ऽभिरामया समेयिवान् उत्तमराजकन्यया। अतीव रामः शुशुभे ऽतिकामया विभुः श्रिया विष्णुर् इवामरेश्वरः।

tayā sa rājarṣisuto 'bhirāmayā sameyivān uttamarājakanyayā. atīva rāmaḥ śuśubhe 'tikāmayā vibhuḥ śriyā viṣṇur ivāmareśvaraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...