रामायण 1.72 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 72→

[rm-1-72] • 27 श्लोकाः

यस्मिंस् तु दिवसे राजा चक्रे गोदानम् उत्तमम्। तस्मिंस् तु दिवसे शूरो युधाजित् समुपेयिवान्।

yasmiṃs tu divase rājā cakre godānam uttamam. tasmiṃs tu divase śūro yudhājit samupeyivān.

पुत्रः केकयराजस्य साक्षाद् भरतमातुलः। दृष्ट्वा पृष्ट्वा च कुशलं राजानम् इदम् अब्रवीत्।

putraḥ kekayarājasya sākṣād bharatamātulaḥ. dṛṣṭvā pṛṣṭvā ca kuśalaṃ rājānam idam abravīt.

केकयाधिपती राजा स्नेहात् कुशलम् अब्रवीत्। येषां कुशलकामो ऽसि तेषां संप्रत्य् अनामयम्।

kekayādhipatī rājā snehāt kuśalam abravīt. yeṣāṃ kuśalakāmo 'si teṣāṃ saṃpraty anāmayam.

स्वस्रीयं मम राजेन्द्र द्रष्टुकामो महीपते। तदर्थम् उपयातो ऽहम् अयोध्यां रघुनन्दन।

svasrīyaṃ mama rājendra draṣṭukāmo mahīpate. tadartham upayāto 'ham ayodhyāṃ raghunandana.

श्रुत्वा त्व् अहम् अयोध्यायां विवाहार्थं तवात्मजान्। मिथिलाम् उपयातास् तु त्वया सह महीपते। त्वरयाभ्युपयातो ऽहं द्रष्टुकामः स्वसुः सुतम्।

śrutvā tv aham ayodhyāyāṃ vivāhārthaṃ tavātmajān. mithilām upayātās tu tvayā saha mahīpate. tvarayābhyupayāto 'haṃ draṣṭukāmaḥ svasuḥ sutam.

अथ राजा दशरथः प्रियातिथिम् उपस्थिम। दृष्ट्वा परमसत्कारैः पूजार्हं समपूजयत्।

atha rājā daśarathaḥ priyātithim upasthima. dṛṣṭvā paramasatkāraiḥ pūjārhaṃ samapūjayat.

ततस् ताम् उषितो रात्रिं सह पुत्रैर् महात्मभिः। ऋषींस् तदा पुरस्कृत्य यज्ञवाटम् उपागमत्।

tatas tām uṣito rātriṃ saha putrair mahātmabhiḥ. ṛṣīṃs tadā puraskṛtya yajñavāṭam upāgamat.

युक्ते मुहूर्ते विजये सर्वाभरणभूषितैः। भ्रातृभिः सहितो रामः कृतकौतुकमङ्गलः। वसिष्ठं पुरतः कृत्वा महर्षीन् अपरान् अपि।

yukte muhūrte vijaye sarvābharaṇabhūṣitaiḥ. bhrātṛbhiḥ sahito rāmaḥ kṛtakautukamaṅgalaḥ. vasiṣṭhaṃ purataḥ kṛtvā maharṣīn aparān api.

वसिष्ठो भगवान् एत्य वैदेहम् इदम् अब्रवीत्।

vasiṣṭho bhagavān etya vaideham idam abravīt.

राजा दशरथो राजन् कृतकौतुकमङ्गलैः। पुत्रैर् नरवरश्रेष्ठ दातारम् अभिकाङ्क्षते।

rājā daśaratho rājan kṛtakautukamaṅgalaiḥ. putrair naravaraśreṣṭha dātāram abhikāṅkṣate.

दातृप्रतिग्रहीतृभ्यां सर्वार्थाः प्रभवन्ति हि। स्वधर्मं प्रतिपद्यस्व कृत्वा वैवाह्यम् उत्तमम्।

dātṛpratigrahītṛbhyāṃ sarvārthāḥ prabhavanti hi. svadharmaṃ pratipadyasva kṛtvā vaivāhyam uttamam.

इत्य् उक्तः परमोदारो वसिष्ठेन महात्मना। प्रत्युवाच महातेजा वाक्यं परमधर्मवित्।

ity uktaḥ paramodāro vasiṣṭhena mahātmanā. pratyuvāca mahātejā vākyaṃ paramadharmavit.

कः स्थितः प्रतिहारो मे कस्याज्ञा संप्रतीक्ष्यते। स्वगृहे को विचारो ऽस्ति यथा राज्यम् इदं तव।

kaḥ sthitaḥ pratihāro me kasyājñā saṃpratīkṣyate. svagṛhe ko vicāro 'sti yathā rājyam idaṃ tava.

कृतकौतुकसर्वस्वा वेदिमूलम् उपागताः। मम कन्या मुनिश्रेष्ठ दीप्ता वह्नेर् इवार्चिषः।

kṛtakautukasarvasvā vedimūlam upāgatāḥ. mama kanyā muniśreṣṭha dīptā vahner ivārciṣaḥ.

सज्जो ऽहं त्वत्प्रतीक्षो ऽस्मि वेद्याम् अस्यां प्रतिष्ठितः। अविघ्नं कुरुतां राजा किमर्थं हि विलम्ब्यते।

sajjo 'haṃ tvatpratīkṣo 'smi vedyām asyāṃ pratiṣṭhitaḥ. avighnaṃ kurutāṃ rājā kimarthaṃ hi vilambyate.

तद्वाक्यं जनकेनोक्तं श्रुत्वा दशरथस् तदा। प्रवेशयाम् आस सुतान् सर्वान् ऋषिगणान् अपि।

tadvākyaṃ janakenoktaṃ śrutvā daśarathas tadā. praveśayām āsa sutān sarvān ṛṣigaṇān api.

अब्रवीज् जनको राजा कौसल्यानन्दवर्धनम्। इयं सीता मम सुता सहधर्मचरी तव। प्रतीच्छ चैनां भद्रं ते पाणिं गृह्णीष्व पाणिना।

abravīj janako rājā kausalyānandavardhanam. iyaṃ sītā mama sutā sahadharmacarī tava. pratīccha caināṃ bhadraṃ te pāṇiṃ gṛhṇīṣva pāṇinā.

लक्ष्मणागच्छ भद्रं ते ऊर्मिलाम् उद्यतां मया। प्रतीच्छ पाणिं गृह्णीष्व मा भूत् कालस्य पर्ययः।

lakṣmaṇāgaccha bhadraṃ te ūrmilām udyatāṃ mayā. pratīccha pāṇiṃ gṛhṇīṣva mā bhūt kālasya paryayaḥ.

तम् एवम् उक्त्वा जनको भरतं चाभ्यभाषत। गृहाण पाणिं माण्डव्याः पाणिना रघुनन्दन।

tam evam uktvā janako bharataṃ cābhyabhāṣata. gṛhāṇa pāṇiṃ māṇḍavyāḥ pāṇinā raghunandana.

शत्रुघ्नं चापि धर्मात्मा अब्रवीज् जनकेश्वरः। श्रुतकीर्त्या महाबाहो पाणिं गृह्णीष्व पाणिना।

śatrughnaṃ cāpi dharmātmā abravīj janakeśvaraḥ. śrutakīrtyā mahābāho pāṇiṃ gṛhṇīṣva pāṇinā.

सर्वे भवन्तः संयाश् च सर्वे सुचरितव्रताः। पत्नीभिः सन्तु काकुत्स्था मा भूत् कालस्य पर्ययः।

sarve bhavantaḥ saṃyāś ca sarve sucaritavratāḥ. patnībhiḥ santu kākutsthā mā bhūt kālasya paryayaḥ.

जनकस्य वचः श्रुत्वा पाणीन् पाणिभिर् अस्पृशन्। चत्वारस् ते चतसृणां वसिष्ठस्य मते स्थिताः।

janakasya vacaḥ śrutvā pāṇīn pāṇibhir aspṛśan. catvāras te catasṛṇāṃ vasiṣṭhasya mate sthitāḥ.

अग्निं प्रदक्षिणं कृत्वा वेदिं राजानम् एव च। ऋषींश् चैव महात्मानः सह भार्या रघूत्तमाः। यथोक्तेन तथा चक्रुर् विवाहं विधिपूर्वकम्।

agniṃ pradakṣiṇaṃ kṛtvā vediṃ rājānam eva ca. ṛṣīṃś caiva mahātmānaḥ saha bhāryā raghūttamāḥ. yathoktena tathā cakrur vivāhaṃ vidhipūrvakam.

पुष्पवृष्टिर् महत्य् आसीद् अन्तरिक्षात् सुभास्वरा। दिव्यदुन्दुभिनिर्घोषैर् गीतवादित्रनिस्वनैः।

puṣpavṛṣṭir mahaty āsīd antarikṣāt subhāsvarā. divyadundubhinirghoṣair gītavāditranisvanaiḥ.

ननृतुश् चाप्सरःसंघा गन्धर्वाश् च जगुः कलम्। विवाहे रघुमुख्यानां तद् अद्भुतम् इवाभवत्।

nanṛtuś cāpsaraḥsaṃghā gandharvāś ca jaguḥ kalam. vivāhe raghumukhyānāṃ tad adbhutam ivābhavat.

ईदृशे वर्तमाने तु तूर्योद्घुष्टनिनादिते। त्रिर् अग्निं ते परिक्रम्य ऊहुर् भार्या महौजसः।

īdṛśe vartamāne tu tūryodghuṣṭaninādite. trir agniṃ te parikramya ūhur bhāryā mahaujasaḥ.

अथोपकार्यां जग्मुस् ते सदारा रघुनन्दनः। राजाप्य् अनुययौ पश्यन् सर्षिसंघः सबान्धवः।

athopakāryāṃ jagmus te sadārā raghunandanaḥ. rājāpy anuyayau paśyan sarṣisaṃghaḥ sabāndhavaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...