रामायण 1.71 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 71→

[rm-1-71] • 24 श्लोकाः

तम् उक्तवन्तं वैदेहं विश्वामित्रो महामुनिः। उवाच वचनं वीरं वसिष्ठसहितो नृपम्।

tam uktavantaṃ vaidehaṃ viśvāmitro mahāmuniḥ. uvāca vacanaṃ vīraṃ vasiṣṭhasahito nṛpam.

अचिन्त्यान्य् अप्रमेयानि कुलानि नरपुंगव। इक्ष्वाकूणां विदेहानां नैषां तुल्यो ऽस्ति कश् चन।

acintyāny aprameyāni kulāni narapuṃgava. ikṣvākūṇāṃ videhānāṃ naiṣāṃ tulyo 'sti kaś cana.

सदृशो धर्मसंबन्धः सदृशो रूपसंपदा। रामलक्ष्मणयो राजन् सीता चोर्मिलया सह।

sadṛśo dharmasaṃbandhaḥ sadṛśo rūpasaṃpadā. rāmalakṣmaṇayo rājan sītā cormilayā saha.

वक्तव्यं च नरश्रेष्ठ श्रूयतां वचनं मम।

vaktavyaṃ ca naraśreṣṭha śrūyatāṃ vacanaṃ mama.

भ्राता यवीयान् धर्मज्ञ एष राजा कुशध्वजः। अस्य धर्मात्मनो राजन् रूपेणाप्रतिमं भुवि। सुताद्वयं नरश्रेष्ठ पत्न्यर्थं वरयामहे।

bhrātā yavīyān dharmajña eṣa rājā kuśadhvajaḥ. asya dharmātmano rājan rūpeṇāpratimaṃ bhuvi. sutādvayaṃ naraśreṣṭha patnyarthaṃ varayāmahe.

भरतस्य कुमारस्य शत्रुघ्नस्य च धीमतः। वरयेम सुते राजंस् तयोर् अर्थे महात्मनोः।

bharatasya kumārasya śatrughnasya ca dhīmataḥ. varayema sute rājaṃs tayor arthe mahātmanoḥ.

पुत्रा दशरथस्येमे रूपयौवनशालिनः। लोकपालोपमाः सर्वे देवतुल्यपराक्रमाः।

putrā daśarathasyeme rūpayauvanaśālinaḥ. lokapālopamāḥ sarve devatulyaparākramāḥ.

उभयोर् अपि राजेन्द्र संबन्धेनानुबध्यताम्। इक्ष्वाकुकुलम् अव्यग्रं भवतः पुण्यकर्मणः।

ubhayor api rājendra saṃbandhenānubadhyatām. ikṣvākukulam avyagraṃ bhavataḥ puṇyakarmaṇaḥ.

विश्वामित्रवचः श्रुत्वा वसिष्ठस्य मते तदा। जनकः प्राञ्जलिर् वाक्यम् उवाच मुनिपुंगवौ।

viśvāmitravacaḥ śrutvā vasiṣṭhasya mate tadā. janakaḥ prāñjalir vākyam uvāca munipuṃgavau.

सदृशं कुलसंबन्धं यद् आज्ञापयथः स्वयम्। एवं भवतु भद्रं वः कुशध्वजसुते इमे। पत्न्यौ भजेतां सहितौ शत्रुघ्नभरताव् उभौ।

sadṛśaṃ kulasaṃbandhaṃ yad ājñāpayathaḥ svayam. evaṃ bhavatu bhadraṃ vaḥ kuśadhvajasute ime. patnyau bhajetāṃ sahitau śatrughnabharatāv ubhau.

एकाह्ना राजपुत्रीणां चतसृणां महामुने। पाणीन् गृह्णन्तु चत्वारो राजपुत्रा महाबलाः।

ekāhnā rājaputrīṇāṃ catasṛṇāṃ mahāmune. pāṇīn gṛhṇantu catvāro rājaputrā mahābalāḥ.

उत्तरे दिवसे ब्रह्मन् फल्गुनीभ्यां मनीषिणः। वैवाहिकं प्रशंसन्ति भगो यत्र प्रजापतिः।

uttare divase brahman phalgunībhyāṃ manīṣiṇaḥ. vaivāhikaṃ praśaṃsanti bhago yatra prajāpatiḥ.

एवम् उक्त्वा वचः सौम्यं प्रत्युत्थाय कृताञ्जलिः। उभौ मुनिवरौ राजा जनको वाक्यम् अब्रवीत्।

evam uktvā vacaḥ saumyaṃ pratyutthāya kṛtāñjaliḥ. ubhau munivarau rājā janako vākyam abravīt.

परो धर्मः कृतो मह्यं शिष्यो ऽस्मि भवतोः सदा। इमान्य् आसनमुख्यानि आसेतां मुनिपुंगवौ।

paro dharmaḥ kṛto mahyaṃ śiṣyo 'smi bhavatoḥ sadā. imāny āsanamukhyāni āsetāṃ munipuṃgavau.

यथा दशरथस्येयं तथायोध्या पुरी मम। प्रभुत्वे नासित् संदेहो यथार्हं कर्तुम् अर्हथः।

yathā daśarathasyeyaṃ tathāyodhyā purī mama. prabhutve nāsit saṃdeho yathārhaṃ kartum arhathaḥ.

तथा ब्रुवति वैदेहे जनके रघुनन्दनः। राजा दशरथो हृष्टः प्रत्युवाच महीपतिम्।

tathā bruvati vaidehe janake raghunandanaḥ. rājā daśaratho hṛṣṭaḥ pratyuvāca mahīpatim.

युवाम् असंख्येय गुणौ भ्रातरौ मिथिलेश्वरौ। ऋषयो राजसंघाश् च भवद्भ्याम् अभिपूजिताः।

yuvām asaṃkhyeya guṇau bhrātarau mithileśvarau. ṛṣayo rājasaṃghāś ca bhavadbhyām abhipūjitāḥ.

स्वस्ति प्राप्नुहि भद्रं ते गमिष्यामि स्वम् आलयम्। श्राद्धकर्माणि सर्वाणि विधास्य इति चाब्रवीत्।

svasti prāpnuhi bhadraṃ te gamiṣyāmi svam ālayam. śrāddhakarmāṇi sarvāṇi vidhāsya iti cābravīt.

तम् आपृष्ट्वा नरपतिं राजा दशरथस् तदा। मुनीन्द्रौ तौ पुरस्कृत्य जगामाशु महायशाः।

tam āpṛṣṭvā narapatiṃ rājā daśarathas tadā. munīndrau tau puraskṛtya jagāmāśu mahāyaśāḥ.

स गत्वा निलयं राजा श्राद्धं कृत्वा विधानतः। प्रभाते काल्यम् उत्थाय चक्रे गोदानम् उत्तमम्।

sa gatvā nilayaṃ rājā śrāddhaṃ kṛtvā vidhānataḥ. prabhāte kālyam utthāya cakre godānam uttamam.

गवां शतसहस्राणि ब्राह्मणेभ्यो नराधिपः। एकैकशो ददौ राजा पुत्रान् उद्धिश्य धर्मतः।

gavāṃ śatasahasrāṇi brāhmaṇebhyo narādhipaḥ. ekaikaśo dadau rājā putrān uddhiśya dharmataḥ.

सुवर्णशृङ्गाः संपन्नाः सवत्साः कांस्यदोहनाः। गवां शतसहस्राणि चत्वारि पुरुषर्षभः।

suvarṇaśṛṅgāḥ saṃpannāḥ savatsāḥ kāṃsyadohanāḥ. gavāṃ śatasahasrāṇi catvāri puruṣarṣabhaḥ.

वित्तम् अन्यच् च सुबहु द्विजेभ्यो रघुनन्दनः। ददौ गोदानम् उद्दिश्य पुत्राणां पुत्रवत्सलः।

vittam anyac ca subahu dvijebhyo raghunandanaḥ. dadau godānam uddiśya putrāṇāṃ putravatsalaḥ.

स सुतैः कृतगोदानैर् वृतश् च नृपतिस् तदा। लोकपालैर् इवाभाति वृतः सौम्यः प्रजापतिः।

sa sutaiḥ kṛtagodānair vṛtaś ca nṛpatis tadā. lokapālair ivābhāti vṛtaḥ saumyaḥ prajāpatiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...