रामायण 1.40 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 40→

[rm-1-40] • 26 श्लोकाः

पुत्रांश् चिरगताञ् ज्ञात्वा सगरो रघुनन्दन। नप्तारम् अब्रवीद् राजा दीप्यमानं स्वतेजसा।

putrāṃś ciragatāñ jñātvā sagaro raghunandana. naptāram abravīd rājā dīpyamānaṃ svatejasā.

शूरश् च कृतविद्यश् च पूर्वैस् तुल्यो ऽसि तेजसा। पितॄणां गतिम् अन्विच्छ येन चाश्वो ऽपहारितः।

śūraś ca kṛtavidyaś ca pūrvais tulyo 'si tejasā. pitṝṇāṃ gatim anviccha yena cāśvo 'pahāritaḥ.

अन्तर्भौमानि सत्त्वानि वीर्यवन्ति महान्ति च। तेषां त्वं प्रतिघातार्थं सासिं गृह्णीष्व कार्मुकम्।

antarbhaumāni sattvāni vīryavanti mahānti ca. teṣāṃ tvaṃ pratighātārthaṃ sāsiṃ gṛhṇīṣva kārmukam.

अभिवाद्याभिवाद्यांस् त्वं हत्वा विघ्नकरान् अपि। सिद्धार्थः संनिवर्तस्व मम यज्ञस्य पारगः।

abhivādyābhivādyāṃs tvaṃ hatvā vighnakarān api. siddhārthaḥ saṃnivartasva mama yajñasya pāragaḥ.

एवम् उक्तो ऽंशुमान् सम्यक् सगरेण महात्मना। धनुर् आदाय खड्गं च जगाम लघुविक्रमः।

evam ukto 'ṃśumān samyak sagareṇa mahātmanā. dhanur ādāya khaḍgaṃ ca jagāma laghuvikramaḥ.

स खातं पितृभिर् मार्गम् अन्तर्भौमं महात्मभिः। प्रापद्यत नरश्रेष्ठ तेन राज्ञाभिचोदितः।

sa khātaṃ pitṛbhir mārgam antarbhaumaṃ mahātmabhiḥ. prāpadyata naraśreṣṭha tena rājñābhicoditaḥ.

दैत्यदानवरक्षोभिः पिशाचपतगोरगैः। पूज्यमानं महातेजा दिशागजम् अपश्यत।

daityadānavarakṣobhiḥ piśācapatagoragaiḥ. pūjyamānaṃ mahātejā diśāgajam apaśyata.

स तं प्रदक्षिणं कृत्वा पृष्ट्वा चैव निरामयम्। पितॄन् स परिपप्रच्छ वाजिहर्तारम् एव च।

sa taṃ pradakṣiṇaṃ kṛtvā pṛṣṭvā caiva nirāmayam. pitṝn sa paripapraccha vājihartāram eva ca.

दिशागजस् तु तच् छ्रुत्वा प्रीत्याहांशुमतो वचः। आसमञ्जकृतार्थस् त्वं सहाश्वः शीघ्रम् एष्यसि।

diśāgajas tu tac chrutvā prītyāhāṃśumato vacaḥ. āsamañjakṛtārthas tvaṃ sahāśvaḥ śīghram eṣyasi.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा सर्वान् एव दिशागजान्। यथाक्रमं यथान्यायं प्रष्टुं समुपचक्रमे।

tasya tad vacanaṃ śrutvā sarvān eva diśāgajān. yathākramaṃ yathānyāyaṃ praṣṭuṃ samupacakrame.

तैश् च सर्वैर् दिशापालैर् वाक्यज्ञैर् वाक्यकोविदैः। पूजितः सहयश् चैव गन्तासीत्य् अभिचोदितः।

taiś ca sarvair diśāpālair vākyajñair vākyakovidaiḥ. pūjitaḥ sahayaś caiva gantāsīty abhicoditaḥ.

तेषां तद् वचनं श्रुत्वा जगाम लघुविक्रमः। भस्मराशीकृता यत्र पितरस् तस्य सागराः।

teṣāṃ tad vacanaṃ śrutvā jagāma laghuvikramaḥ. bhasmarāśīkṛtā yatra pitaras tasya sāgarāḥ.

स दुःखवशम् आपन्नस् त्व् असमञ्जसुतस् तदा। चुक्रोश परमार्तस् तु वधात् तेषां सुदुःखितः।

sa duḥkhavaśam āpannas tv asamañjasutas tadā. cukrośa paramārtas tu vadhāt teṣāṃ suduḥkhitaḥ.

यज्ञियं च हयं तत्र चरन्तम् अविदूरतः। ददर्श पुरुषव्याघ्रो दुःखशोकसमन्वितः।

yajñiyaṃ ca hayaṃ tatra carantam avidūrataḥ. dadarśa puruṣavyāghro duḥkhaśokasamanvitaḥ.

ददर्श पुरुषव्याघ्रो कर्तुकामो जलक्रियाम्। सलिलार्थी महातेजा न चापश्यज् जलाशयम्।

dadarśa puruṣavyāghro kartukāmo jalakriyām. salilārthī mahātejā na cāpaśyaj jalāśayam.

विसार्य निपुणां दृष्टिं ततो ऽपश्यत् खगाधिपम्। पितॄणां मातुलं राम सुपर्णम् अनिलोपमम्।

visārya nipuṇāṃ dṛṣṭiṃ tato 'paśyat khagādhipam. pitṝṇāṃ mātulaṃ rāma suparṇam anilopamam.

स चैनम् अब्रवीद् वाक्यं वैनतेयो महाबलः। मा शुचः पुरुषव्याघ्र वधो ऽयं लोकसंमतः।

sa cainam abravīd vākyaṃ vainateyo mahābalaḥ. mā śucaḥ puruṣavyāghra vadho 'yaṃ lokasaṃmataḥ.

कपिलेनाप्रमेयेन दग्धा हीमे महाबलाः। सलिलं नार्हसि प्राज्ञ दातुम् एषां हि लौकिकम्।

kapilenāprameyena dagdhā hīme mahābalāḥ. salilaṃ nārhasi prājña dātum eṣāṃ hi laukikam.

गङ्गा हिमवतो ज्येष्ठा दुहिता पुरुषर्षभ। भस्मराशीकृतान् एतान् पावयेल् लोकपावनी।

gaṅgā himavato jyeṣṭhā duhitā puruṣarṣabha. bhasmarāśīkṛtān etān pāvayel lokapāvanī.

तया क्लिन्नम् इदं भस्म गङ्गया लोककान्तया। षष्टिं पुत्रसहस्राणि स्वर्गलोकं नयिष्यति।

tayā klinnam idaṃ bhasma gaṅgayā lokakāntayā. ṣaṣṭiṃ putrasahasrāṇi svargalokaṃ nayiṣyati.

गच्छ चाश्वं महाभाग संगृह्य पुरुषर्षभ। यज्ञं पैतामहं वीर निर्वर्तयितुम् अर्हसि।

gaccha cāśvaṃ mahābhāga saṃgṛhya puruṣarṣabha. yajñaṃ paitāmahaṃ vīra nirvartayitum arhasi.

सुपर्णवचनं श्रुत्वा सो ऽंशुमान् अतिवीर्यवान्। त्वरितं हयम् आदाय पुनर् आयान् महायशाः।

suparṇavacanaṃ śrutvā so 'ṃśumān ativīryavān. tvaritaṃ hayam ādāya punar āyān mahāyaśāḥ.

ततो राजानम् आसाद्य दीक्षितं रघुनन्दन। न्यवेदयद् यथावृत्तं सुपर्णवचनं तथा।

tato rājānam āsādya dīkṣitaṃ raghunandana. nyavedayad yathāvṛttaṃ suparṇavacanaṃ tathā.

तच् छ्रुत्वा घोरसंकाशं वाक्यम् अंशुमतो नृपः। यज्ञं निर्वर्तयाम् आस यथाकल्पं यथाविधि।

tac chrutvā ghorasaṃkāśaṃ vākyam aṃśumato nṛpaḥ. yajñaṃ nirvartayām āsa yathākalpaṃ yathāvidhi.

स्वपुरं चागमच् छ्रीमान् इष्टयज्ञो महीपतिः। गङ्गायाश् चागमे राजा निश्चयं नाध्यगच्छत।

svapuraṃ cāgamac chrīmān iṣṭayajño mahīpatiḥ. gaṅgāyāś cāgame rājā niścayaṃ nādhyagacchata.

अगत्वा निश्चयं राजा कालेन महता महान्। त्रिंशद्वर्षसहस्राणि राज्यं कृत्वा दिवं गतः।

agatvā niścayaṃ rājā kālena mahatā mahān. triṃśadvarṣasahasrāṇi rājyaṃ kṛtvā divaṃ gataḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...