रामायण 1.35 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 35→

[rm-1-35] • 26 श्लोकाः

उक्त वाक्ये मुनौ तस्मिन्न् उभौ राघवलक्ष्मणौ। प्रतिनन्द्य कथां वीराव् ऊचतुर् मुनिपुंगवम्।

ukta vākye munau tasminn ubhau rāghavalakṣmaṇau. pratinandya kathāṃ vīrāv ūcatur munipuṃgavam.

धर्मयुक्तम् इदं ब्रह्मन् कथितं परमं त्वया। दुहितुः शैलराजस्य ज्येष्ठाय वक्तुम् अर्हसि।

dharmayuktam idaṃ brahman kathitaṃ paramaṃ tvayā. duhituḥ śailarājasya jyeṣṭhāya vaktum arhasi.

विस्तरं विस्तरज्ञो ऽसि दिव्यमानुषसंभवम्। त्रीन् पथो हेतुना केन पावयेल् लोकपावनी।

vistaraṃ vistarajño 'si divyamānuṣasaṃbhavam. trīn patho hetunā kena pāvayel lokapāvanī.

कथं गङ्गां त्रिपथगा विश्रुता सरिदुत्तमा। त्रिषु लोकेषु धर्मज्ञ कर्मभिः कैः समन्विता।

kathaṃ gaṅgāṃ tripathagā viśrutā sariduttamā. triṣu lokeṣu dharmajña karmabhiḥ kaiḥ samanvitā.

तथा ब्रुवति काकुत्स्थे विश्वामित्रस् तपोधनः। निखिलेन कथां सर्वाम् ऋषिमध्ये न्यवेदयत्।

tathā bruvati kākutsthe viśvāmitras tapodhanaḥ. nikhilena kathāṃ sarvām ṛṣimadhye nyavedayat.

पुरा राम कृतोद्वाहः शितिकण्ठो महातपाः। दृष्ट्वा च स्पृहया देवीं मैथुनायोपचक्रमे।

purā rāma kṛtodvāhaḥ śitikaṇṭho mahātapāḥ. dṛṣṭvā ca spṛhayā devīṃ maithunāyopacakrame.

शितिकण्ठस्य देवस्य दिव्यं वर्षशतं गतम्। न चापि तनयो राम तस्याम् आसीत् परंतप।

śitikaṇṭhasya devasya divyaṃ varṣaśataṃ gatam. na cāpi tanayo rāma tasyām āsīt paraṃtapa.

ततो देवाः समुद्विग्नाः पितामहपुरोगमाः। यद् इहोत्पद्यते भूतं कस् तत् प्रतिसहिष्यते।

tato devāḥ samudvignāḥ pitāmahapurogamāḥ. yad ihotpadyate bhūtaṃ kas tat pratisahiṣyate.

अभिगम्य सुराः सर्वे प्रणिपत्येदम् अब्रुवन्। देवदेव महादेव लोकस्यास्य हिते रत। सुराणां प्रणिपातेन प्रसादं कर्तुम् अर्हसि।

abhigamya surāḥ sarve praṇipatyedam abruvan. devadeva mahādeva lokasyāsya hite rata. surāṇāṃ praṇipātena prasādaṃ kartum arhasi.

न लोका धारयिष्यन्ति तव तेजः सुरोत्तम। ब्राह्मेण तपसा युक्तो देव्या सह तपश् चर।

na lokā dhārayiṣyanti tava tejaḥ surottama. brāhmeṇa tapasā yukto devyā saha tapaś cara.

त्रैलोक्यहितकामार्थं तेजस् तेजसि धारय। रक्ष सर्वान् इमांल् लोकान् नालोकं कर्तुम् अर्हसि।

trailokyahitakāmārthaṃ tejas tejasi dhāraya. rakṣa sarvān imāṃl lokān nālokaṃ kartum arhasi.

देवतानां वचः श्रुत्वा सर्वलोकमहेश्वरः। बाढम् इत्य् अब्रवीत् सर्वान् पुनश् चेदम् उवाच ह।

devatānāṃ vacaḥ śrutvā sarvalokamaheśvaraḥ. bāḍham ity abravīt sarvān punaś cedam uvāca ha.

धारयिष्याम्य् अहं तेजस् तेजस्य् एव सहोमया। त्रिदशाः पृथिवी चैव निर्वाणम् अधिगच्छतु।

dhārayiṣyāmy ahaṃ tejas tejasy eva sahomayā. tridaśāḥ pṛthivī caiva nirvāṇam adhigacchatu.

यद् इदं क्षुभितं स्थानान् मम तेजो ह्य् अनुत्तमम्। धारयिष्यति कस् तन् मे ब्रुवन्तु सुरसत्तमाः।

yad idaṃ kṣubhitaṃ sthānān mama tejo hy anuttamam. dhārayiṣyati kas tan me bruvantu surasattamāḥ.

एवम् उक्तास् ततो देवाः प्रत्यूचुर् वृषभध्वजम्। यत् तेजः क्षुभितं ह्य् एतत् तद् धरा धारयिष्यति।

evam uktās tato devāḥ pratyūcur vṛṣabhadhvajam. yat tejaḥ kṣubhitaṃ hy etat tad dharā dhārayiṣyati.

एवम् उक्तः सुरपतिः प्रमुमोच महीतले। तेजसा पृथिवी येन व्याप्ता सगिरिकानना।

evam uktaḥ surapatiḥ pramumoca mahītale. tejasā pṛthivī yena vyāptā sagirikānanā.

ततो देवाः पुनर् इदम् ऊचुश् चाथ हुताशनम्। प्रविश त्वं महातेजो रौद्रं वायुसमन्वितः।

tato devāḥ punar idam ūcuś cātha hutāśanam. praviśa tvaṃ mahātejo raudraṃ vāyusamanvitaḥ.

तद् अग्निना पुनर् व्याप्तं संजातः श्वेतपर्वतः। दिव्यं शरवणं चैव पावकादित्यसंनिभम्। यत्र जातो महातेजाः कार्तिकेयो ऽग्निसंभवः।

tad agninā punar vyāptaṃ saṃjātaḥ śvetaparvataḥ. divyaṃ śaravaṇaṃ caiva pāvakādityasaṃnibham. yatra jāto mahātejāḥ kārtikeyo 'gnisaṃbhavaḥ.

अथोमां च शिवं चैव देवाः सर्षि गणास् तदा। पूजयाम् आसुर् अत्यर्थं सुप्रीतमनसस् ततः।

athomāṃ ca śivaṃ caiva devāḥ sarṣi gaṇās tadā. pūjayām āsur atyarthaṃ suprītamanasas tataḥ.

अथ शैल सुता राम त्रिदशान् इदम् अब्रवीत्। समन्युर् अशपत् सर्वान् क्रोधसंरक्तलोचना।

atha śaila sutā rāma tridaśān idam abravīt. samanyur aśapat sarvān krodhasaṃraktalocanā.

यस्मान् निवारिता चैव संगता पुत्रकाम्यया। अपत्यं स्वेषु दारेषु नोत्पादयितुम् अर्हथ। अद्य प्रभृति युष्माकम् अप्रजाः सन्तु पत्नयः।

yasmān nivāritā caiva saṃgatā putrakāmyayā. apatyaṃ sveṣu dāreṣu notpādayitum arhatha. adya prabhṛti yuṣmākam aprajāḥ santu patnayaḥ.

एवम् उक्त्वा सुरान् सर्वाञ् शशाप पृथिवीम् अपि। अवने नैकरूपा त्वं बहुभार्या भविष्यसि।

evam uktvā surān sarvāñ śaśāpa pṛthivīm api. avane naikarūpā tvaṃ bahubhāryā bhaviṣyasi.

न च पुत्रकृतां प्रीतिं मत्क्रोधकलुषी कृता। प्राप्स्यसि त्वं सुदुर्मेधे मम पुत्रम् अनिच्छती।

na ca putrakṛtāṃ prītiṃ matkrodhakaluṣī kṛtā. prāpsyasi tvaṃ sudurmedhe mama putram anicchatī.

तान् सर्वान् व्रीडितान् दृष्ट्वा सुरान् सुरपतिस् तदा। गमनायोपचक्राम दिशं वरुणपालिताम्।

tān sarvān vrīḍitān dṛṣṭvā surān surapatis tadā. gamanāyopacakrāma diśaṃ varuṇapālitām.

स गत्वा तप आतिष्ठत् पार्श्वे तस्योत्तरे गिरेः। हिमवत्प्रभवे शृङ्गे सह देव्या महेश्वरः।

sa gatvā tapa ātiṣṭhat pārśve tasyottare gireḥ. himavatprabhave śṛṅge saha devyā maheśvaraḥ.

एष ते विस्तरो राम शैलपुत्र्या निवेदितः। गङ्गायाः प्रभवं चैव शृणु मे सहलक्ष्मणः।

eṣa te vistaro rāma śailaputryā niveditaḥ. gaṅgāyāḥ prabhavaṃ caiva śṛṇu me sahalakṣmaṇaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...