रामायण 1.34 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 34→

[rm-1-34] • 21 श्लोकाः

उपास्य रात्रिशेषं तु शोणाकूले महर्षिभिः। निशायां सुप्रभातायां विश्वामित्रो ऽभ्यभाषत।

upāsya rātriśeṣaṃ tu śoṇākūle maharṣibhiḥ. niśāyāṃ suprabhātāyāṃ viśvāmitro 'bhyabhāṣata.

सुप्रभाता निशा राम पूर्वा संध्या प्रवर्तते। उत्तिष्ठोत्तिष्ठ भद्रं ते गमनायाभिरोचय।

suprabhātā niśā rāma pūrvā saṃdhyā pravartate. uttiṣṭhottiṣṭha bhadraṃ te gamanāyābhirocaya.

तच् छ्रुत्वा वचनं तस्य कृत्वा पौर्वाह्णिकीं क्रियाम्। गमनं रोचयाम् आस वाक्यं चेदम् उवाच ह।

tac chrutvā vacanaṃ tasya kṛtvā paurvāhṇikīṃ kriyām. gamanaṃ rocayām āsa vākyaṃ cedam uvāca ha.

अयं शोणः शुभजलो गाधः पुलिनमण्डितः। कतरेण पथा ब्रह्मन् संतरिष्यामहे वयम्।

ayaṃ śoṇaḥ śubhajalo gādhaḥ pulinamaṇḍitaḥ. katareṇa pathā brahman saṃtariṣyāmahe vayam.

एवम् उक्तस् तु रामेण विश्वामित्रो ऽब्रवीद् इदम्। एष पन्था मयोद्दिष्टो येन यान्ति महर्षयः।

evam uktas tu rāmeṇa viśvāmitro 'bravīd idam. eṣa panthā mayoddiṣṭo yena yānti maharṣayaḥ.

ते गत्वा दूरम् अध्वानं गते ऽर्धदिवसे तदा। जाह्नवीं सरितां श्रेष्ठां ददृशुर् मुनिसेविताम्।

te gatvā dūram adhvānaṃ gate 'rdhadivase tadā. jāhnavīṃ saritāṃ śreṣṭhāṃ dadṛśur munisevitām.

तां दृष्ट्वा पुण्यसलिलां हंससारससेविताम्। बभूवुर् मुदिताः सर्वे मुनयः सहराघवाः। तस्यास् तीरे ततश् चक्रुस् ते आवासपरिग्रहम्।

tāṃ dṛṣṭvā puṇyasalilāṃ haṃsasārasasevitām. babhūvur muditāḥ sarve munayaḥ saharāghavāḥ. tasyās tīre tataś cakrus te āvāsaparigraham.

ततः स्नात्वा यथान्यायं संतर्प्य पितृदेवताः। हुत्वा चैवाग्निहोत्राणि प्राश्य चामृतवद् धविः।

tataḥ snātvā yathānyāyaṃ saṃtarpya pitṛdevatāḥ. hutvā caivāgnihotrāṇi prāśya cāmṛtavad dhaviḥ.

विविशुर् जाह्नवीतीरे शुचौ मुदितमानसाः। विश्वामित्रं महात्मानं परिवार्य समन्ततः।

viviśur jāhnavītīre śucau muditamānasāḥ. viśvāmitraṃ mahātmānaṃ parivārya samantataḥ.

संप्रहृष्टमना रामो विश्वामित्रम् अथाब्रवीत्। भगवञ् श्रोतुम् इच्छामि गङ्गां त्रिपथगां नदीम्। त्रैलोक्यं कथम् आक्रम्य गता नदनदीपतिम्।

saṃprahṛṣṭamanā rāmo viśvāmitram athābravīt. bhagavañ śrotum icchāmi gaṅgāṃ tripathagāṃ nadīm. trailokyaṃ katham ākramya gatā nadanadīpatim.

चोदितो राम वाक्येन विश्वामित्रो महामुनिः। वृद्धिं जन्म च गङ्गाया वक्तुम् एवोपचक्रमे।

codito rāma vākyena viśvāmitro mahāmuniḥ. vṛddhiṃ janma ca gaṅgāyā vaktum evopacakrame.

शैलेन्द्रो हिमवान् नाम धातूनाम् आकरो महान्। तस्य कन्या द्वयं राम रूपेणाप्रतिमं भुवि।

śailendro himavān nāma dhātūnām ākaro mahān. tasya kanyā dvayaṃ rāma rūpeṇāpratimaṃ bhuvi.

या मेरुदुहिता राम तयोर् माता सुमध्यमा। नाम्ना मेना मनोज्ञा वै पत्नी हिमवतः प्रिया।

yā meruduhitā rāma tayor mātā sumadhyamā. nāmnā menā manojñā vai patnī himavataḥ priyā.

तस्यां गङ्गेयम् अभवज् ज्येष्ठा हिमवतः सुता। उमा नाम द्वितीयाभूत् कन्या तस्यैव राघव।

tasyāṃ gaṅgeyam abhavaj jyeṣṭhā himavataḥ sutā. umā nāma dvitīyābhūt kanyā tasyaiva rāghava.

अथ ज्येष्ठां सुराः सर्वे देवतार्थचिकीर्षया। शैलेन्द्रं वरयाम् आसुर् गङ्गां त्रिपथगां नदीम्।

atha jyeṣṭhāṃ surāḥ sarve devatārthacikīrṣayā. śailendraṃ varayām āsur gaṅgāṃ tripathagāṃ nadīm.

ददौ धर्मेण हिमवांस् तनयां लोकपावनीम्। स्वच्छन्दपथगां गङ्गां त्रैलोक्यहितकाम्यया।

dadau dharmeṇa himavāṃs tanayāṃ lokapāvanīm. svacchandapathagāṃ gaṅgāṃ trailokyahitakāmyayā.

प्रतिगृह्य त्रिलोकार्थं त्रिलोकहितकारिणः। गङ्गाम् आदाय ते ऽगच्छन् कृतार्थेनान्तरात्मना।

pratigṛhya trilokārthaṃ trilokahitakāriṇaḥ. gaṅgām ādāya te 'gacchan kṛtārthenāntarātmanā.

या चान्या शैलदुहिता कन्यासीद् रघुनन्दन। उग्रं सा व्रतम् आस्थाय तपस् तेपे तपोधना।

yā cānyā śailaduhitā kanyāsīd raghunandana. ugraṃ sā vratam āsthāya tapas tepe tapodhanā.

उग्रेण तपसा युक्तां ददौ शैलवरः सुताम्। रुद्रायाप्रतिरूपाय उमां लोकनमस्कृताम्।

ugreṇa tapasā yuktāṃ dadau śailavaraḥ sutām. rudrāyāpratirūpāya umāṃ lokanamaskṛtām.

एते ते शैल राजस्य सुते लोकनमस्कृते। गङ्गा च सरितां श्रेष्ठा उमा देवी च राघव।

ete te śaila rājasya sute lokanamaskṛte. gaṅgā ca saritāṃ śreṣṭhā umā devī ca rāghava.

एतत् ते धर्मम् आख्यातं यथा त्रिपथगा नदी। खं गता प्रथमं तात गतिं गतिमतां वर।

etat te dharmam ākhyātaṃ yathā tripathagā nadī. khaṃ gatā prathamaṃ tāta gatiṃ gatimatāṃ vara.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...