रामायण 1.31 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 31→

[rm-1-31] • 22 श्लोकाः

ब्रह्मयोनिर् महान् आसीत् कुशो नाम महातपाः। वैदर्भ्यां जनयाम् आस चतुरः सदृशान् सुतान्। कुशाम्बं कुशनाभं च आधूर्तरजसं वसुम्।

brahmayonir mahān āsīt kuśo nāma mahātapāḥ. vaidarbhyāṃ janayām āsa caturaḥ sadṛśān sutān. kuśāmbaṃ kuśanābhaṃ ca ādhūrtarajasaṃ vasum.

दीप्तियुक्तान् महोत्साहान् क्षत्रधर्मचिकीर्षया। तान् उवाच कुशः पुत्रान् धर्मिष्ठान् सत्यवादिनः। क्रियतां पालनं पुत्रा धर्मं प्राप्स्यथ पुष्कलम्।

dīptiyuktān mahotsāhān kṣatradharmacikīrṣayā. tān uvāca kuśaḥ putrān dharmiṣṭhān satyavādinaḥ. kriyatāṃ pālanaṃ putrā dharmaṃ prāpsyatha puṣkalam.

कुशस्य वचनं श्रुत्वा चत्वारो लोकसंमताः। निवेशं चक्रिरे सर्वे पुराणां नृवरास् तदा।

kuśasya vacanaṃ śrutvā catvāro lokasaṃmatāḥ. niveśaṃ cakrire sarve purāṇāṃ nṛvarās tadā.

कुशाम्बस् तु महातेजाः कौशाम्बीम् अकरोत् पुरीम्। कुशनाभस् तु धर्मात्मा परं चक्रे महोदयम्।

kuśāmbas tu mahātejāḥ kauśāmbīm akarot purīm. kuśanābhas tu dharmātmā paraṃ cakre mahodayam.

आधूर्तरजसो राम धर्मारण्यं महीपतिः। चक्रे पुरवरं राजा वसुश् चक्रे गिरिव्रजम्।

ādhūrtarajaso rāma dharmāraṇyaṃ mahīpatiḥ. cakre puravaraṃ rājā vasuś cakre girivrajam.

एषा वसुमती राम वसोस् तस्य महात्मनः। एते शैलवराः पञ्च प्रकाशन्ते समन्ततः।

eṣā vasumatī rāma vasos tasya mahātmanaḥ. ete śailavarāḥ pañca prakāśante samantataḥ.

सुमागधी नदी रम्या मागधान् विश्रुताययौ। पञ्चानां शैलमुख्यानां मध्ये मालेव शोभते।

sumāgadhī nadī ramyā māgadhān viśrutāyayau. pañcānāṃ śailamukhyānāṃ madhye māleva śobhate.

सैषा हि मागधी राम वसोस् तस्य महात्मनः। पूर्वाभिचरिता राम सुक्षेत्रा सस्यमालिनी।

saiṣā hi māgadhī rāma vasos tasya mahātmanaḥ. pūrvābhicaritā rāma sukṣetrā sasyamālinī.

कुशनाभस् तु राजर्षिः कन्याशतम् अनुत्तमम्। जनयाम् आस धर्मात्मा घृताच्यां रघुनन्दन।

kuśanābhas tu rājarṣiḥ kanyāśatam anuttamam. janayām āsa dharmātmā ghṛtācyāṃ raghunandana.

तास् तु यौवनशालिन्यो रूपवत्यः स्वलंकृताः। उद्यानभूमिम् आगम्य प्रावृषीव शतह्रदाः।

tās tu yauvanaśālinyo rūpavatyaḥ svalaṃkṛtāḥ. udyānabhūmim āgamya prāvṛṣīva śatahradāḥ.

गायन्त्यो नृत्यमानाश् च वादयन्त्यश् च राघव। आमोदं परमं जग्मुर् वराभरणभूषिताः।

gāyantyo nṛtyamānāś ca vādayantyaś ca rāghava. āmodaṃ paramaṃ jagmur varābharaṇabhūṣitāḥ.

अथ ताश् चारुसर्वाङ्ग्यो रूपेणाप्रतिमा भुवि। उद्यानभूमिम् आगम्य तारा इव घनान्तरे।

atha tāś cārusarvāṅgyo rūpeṇāpratimā bhuvi. udyānabhūmim āgamya tārā iva ghanāntare.

ताः सर्वगुणसंपन्ना रूपयौवनसंयुताः। दृष्ट्वा सर्वात्मको वायुर् इदं वचनम् अब्रवीत्।

tāḥ sarvaguṇasaṃpannā rūpayauvanasaṃyutāḥ. dṛṣṭvā sarvātmako vāyur idaṃ vacanam abravīt.

अहं वः कामये सर्वा भार्या मम भविष्यथ। मानुषस् त्यज्यतां भावो दीर्घम् आयुर् अवाप्स्यथ।

ahaṃ vaḥ kāmaye sarvā bhāryā mama bhaviṣyatha. mānuṣas tyajyatāṃ bhāvo dīrgham āyur avāpsyatha.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा वायोर् अक्लिष्टकर्मणः। अपहास्य ततो वाक्यं कन्याशतम् अथाब्रवीत्।

tasya tad vacanaṃ śrutvā vāyor akliṣṭakarmaṇaḥ. apahāsya tato vākyaṃ kanyāśatam athābravīt.

अन्तश् चरसि भूतानां सर्वेषां त्वं सुरोत्तम। प्रभावज्ञाश् च ते सर्वाः किम् अस्मान् अवमन्यसे।

antaś carasi bhūtānāṃ sarveṣāṃ tvaṃ surottama. prabhāvajñāś ca te sarvāḥ kim asmān avamanyase.

कुशनाभसुताः सर्वाः समर्थास् त्वां सुरोत्तम। स्थानाच् च्यावयितुं देवं रक्षामस् तु तपो वयम्।

kuśanābhasutāḥ sarvāḥ samarthās tvāṃ surottama. sthānāc cyāvayituṃ devaṃ rakṣāmas tu tapo vayam.

मा भूत् स कालो दुर्मेधः पितरं सत्यवादिनम्। नावमन्यस्व धर्मेण स्वयं वरम् उपास्महे।

mā bhūt sa kālo durmedhaḥ pitaraṃ satyavādinam. nāvamanyasva dharmeṇa svayaṃ varam upāsmahe.

पिता हि प्रभुर् अस्माकं दैवतं परमं हि सः। यस्य नो दास्यति पिता स नो भर्ता भविष्यति।

pitā hi prabhur asmākaṃ daivataṃ paramaṃ hi saḥ. yasya no dāsyati pitā sa no bhartā bhaviṣyati.

तासां तद् वचनं श्रुत्वा वायुः परमकोपनः। प्रविश्य सर्वगात्राणि बभञ्ज भगवान् प्रभुः।

tāsāṃ tad vacanaṃ śrutvā vāyuḥ paramakopanaḥ. praviśya sarvagātrāṇi babhañja bhagavān prabhuḥ.

ताः कन्या वायुना भग्ना विविशुर् नृपतेर् गृहम्। दृष्ट्वा भग्नास् तदा राजा संभ्रान्त इदम् अब्रवीत्।

tāḥ kanyā vāyunā bhagnā viviśur nṛpater gṛham. dṛṣṭvā bhagnās tadā rājā saṃbhrānta idam abravīt.

किम् इदं कथ्यतां पुत्र्यः को धर्मम् अवमन्यते। कुब्जाः केन कृताः सर्वा वेष्टन्त्यो नाभिभाषथ।

kim idaṃ kathyatāṃ putryaḥ ko dharmam avamanyate. kubjāḥ kena kṛtāḥ sarvā veṣṭantyo nābhibhāṣatha.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents