रामायण 1.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 3→

[rm-1-3] • 29 श्लोकाः

श्रुत्वा वस् तु समग्रं तद् धर्मात्मा धर्मसंहितम्। व्यक्तम् अन्वेषते भूयो यद् वृत्तं तस्य धीमतः।

śrutvā vas tu samagraṃ tad dharmātmā dharmasaṃhitam. vyaktam anveṣate bhūyo yad vṛttaṃ tasya dhīmataḥ.

उपस्पृश्योदकं संयन् मुनिः स्थित्वा कृताञ्जलिः। प्राचीनाग्रेषु दर्भेषु धर्मेणान्वेषते गतिम्।

upaspṛśyodakaṃ saṃyan muniḥ sthitvā kṛtāñjaliḥ. prācīnāgreṣu darbheṣu dharmeṇānveṣate gatim.

जन्म रामस्य सुमहद् वीर्यं सर्वानुकूलताम्। लोकस्य प्रियतां क्षान्तिं सौम्यतां सत्यशीलताम्।

janma rāmasya sumahad vīryaṃ sarvānukūlatām. lokasya priyatāṃ kṣāntiṃ saumyatāṃ satyaśīlatām.

नानाचित्राः कथाश् चान्या विश्वामित्रसहायने। जानक्याश् च विवाहं च धनुषश् च विभेदनम्।

nānācitrāḥ kathāś cānyā viśvāmitrasahāyane. jānakyāś ca vivāhaṃ ca dhanuṣaś ca vibhedanam.

रामरामविवादं च गुणान् दाशरथेस् तथा। तथाभिषेकं रामस्य कैकेय्या दुष्टभावताम्।

rāmarāmavivādaṃ ca guṇān dāśarathes tathā. tathābhiṣekaṃ rāmasya kaikeyyā duṣṭabhāvatām.

व्याघातं चाभिषेकस्य रामस्य च विवासनम्। राज्ञः शोकविलापं च परलोकस्य चाश्रयम्।

vyāghātaṃ cābhiṣekasya rāmasya ca vivāsanam. rājñaḥ śokavilāpaṃ ca paralokasya cāśrayam.

प्रकृतीनां विषादं च प्रकृतीनां विसर्जनम्। निषादाधिपसंवादं सूतोपावर्तनं तथा।

prakṛtīnāṃ viṣādaṃ ca prakṛtīnāṃ visarjanam. niṣādādhipasaṃvādaṃ sūtopāvartanaṃ tathā.

गङ्गायाश् चापि संतारं भरद्वाजस्य दर्शनम्। भरद्वाजाभ्यनुज्ञानाच् चित्रकूटस्य दर्शनम्।

gaṅgāyāś cāpi saṃtāraṃ bharadvājasya darśanam. bharadvājābhyanujñānāc citrakūṭasya darśanam.

वास्तुकर्मनिवेशं च भरतागमनं तथा। प्रसादनं च रामस्य पितुश् च सलिलक्रियाम्।

vāstukarmaniveśaṃ ca bharatāgamanaṃ tathā. prasādanaṃ ca rāmasya pituś ca salilakriyām.

पादुकाग्र्याभिषेकं च नन्दिग्राम निवासनम्। दण्डकारण्यगमनं सुतीक्ष्णेन समागमम्।

pādukāgryābhiṣekaṃ ca nandigrāma nivāsanam. daṇḍakāraṇyagamanaṃ sutīkṣṇena samāgamam.

अनसूयासमस्यां च अङ्गरागस्य चार्पणम्। शूर्पणख्याश् च संवादं विरूपकरणं तथा।

anasūyāsamasyāṃ ca aṅgarāgasya cārpaṇam. śūrpaṇakhyāś ca saṃvādaṃ virūpakaraṇaṃ tathā.

वधं खरत्रिशिरसोर् उत्थानं रावणस्य च। मारीचस्य वधं चैव वैदेह्या हरणं तथा।

vadhaṃ kharatriśirasor utthānaṃ rāvaṇasya ca. mārīcasya vadhaṃ caiva vaidehyā haraṇaṃ tathā.

राघवस्य विलापं च गृध्रराजनिबर्हणम्। कबन्धदर्शनं चैव पम्पायाश् चापि दर्शनम्।

rāghavasya vilāpaṃ ca gṛdhrarājanibarhaṇam. kabandhadarśanaṃ caiva pampāyāś cāpi darśanam.

शर्बर्या दर्शनं चैव हनूमद्दर्शनं तथा। विलापं चैव पम्पायां राघवस्य महात्मनः।

śarbaryā darśanaṃ caiva hanūmaddarśanaṃ tathā. vilāpaṃ caiva pampāyāṃ rāghavasya mahātmanaḥ.

ऋष्यमूकस्य गमनं सुग्रीवेण समागमम्। प्रत्ययोत्पादनं सख्यं वालिसुग्रीवविग्रहम्।

ṛṣyamūkasya gamanaṃ sugrīveṇa samāgamam. pratyayotpādanaṃ sakhyaṃ vālisugrīvavigraham.

वालिप्रमथनं चैव सुग्रीवप्रतिपादनम्। ताराविलापसमयं वर्षरात्रिनिवासनम्।

vālipramathanaṃ caiva sugrīvapratipādanam. tārāvilāpasamayaṃ varṣarātrinivāsanam.

कोपं राघवसिंहस्य बलानाम् उपसंग्रहम्। दिशः प्रस्थापनं चैव पृथिव्याश् च निवेदनम्।

kopaṃ rāghavasiṃhasya balānām upasaṃgraham. diśaḥ prasthāpanaṃ caiva pṛthivyāś ca nivedanam.

अङ्गुलीयकदानं च ऋक्षस्य बिलदर्शनम्। प्रायोपवेशनं चैव संपातेश् चापि दर्शनम्।

aṅgulīyakadānaṃ ca ṛkṣasya biladarśanam. prāyopaveśanaṃ caiva saṃpāteś cāpi darśanam.

पर्वतारोहणं चैव सागरस्य च लङ्घनम्। रात्रौ लङ्काप्रवेशं च एकस्यापि विचिन्तनम्।

parvatārohaṇaṃ caiva sāgarasya ca laṅghanam. rātrau laṅkāpraveśaṃ ca ekasyāpi vicintanam.

आपानभूमिगमनम् अवरोधस्य दर्शनम्। अशोकवनिकायानं सीतायाश् चापि दर्शनम्।

āpānabhūmigamanam avarodhasya darśanam. aśokavanikāyānaṃ sītāyāś cāpi darśanam.

अभिज्ञानप्रदानं च सीतायाश् चापि भाषणम्। राक्षसीतर्जनं चैव त्रिजटास्वप्नदर्शनम्।

abhijñānapradānaṃ ca sītāyāś cāpi bhāṣaṇam. rākṣasītarjanaṃ caiva trijaṭāsvapnadarśanam.

मणिप्रदानं सीताया वृक्षभङ्गं तथैव च। राक्षसीविद्रवं चैव किंकराणां निबर्हणम्।

maṇipradānaṃ sītāyā vṛkṣabhaṅgaṃ tathaiva ca. rākṣasīvidravaṃ caiva kiṃkarāṇāṃ nibarhaṇam.

ग्रहणं वायुसूनोश् च लङ्कादाहाभिगर्जनम्। प्रतिप्लवनम् एवाथ मधूनां हरणं तथा।

grahaṇaṃ vāyusūnoś ca laṅkādāhābhigarjanam. pratiplavanam evātha madhūnāṃ haraṇaṃ tathā.

राघवाश्वासनं चैव मणिनिर्यातनं तथा। संगमं च समुद्रस्य नलसेतोश् च बन्धनम्।

rāghavāśvāsanaṃ caiva maṇiniryātanaṃ tathā. saṃgamaṃ ca samudrasya nalasetoś ca bandhanam.

प्रतारं च समुद्रस्य रात्रौ लङ्कावरोधनम्। विभीषणेन संसर्गं वधोपायनिवेदनम्।

pratāraṃ ca samudrasya rātrau laṅkāvarodhanam. vibhīṣaṇena saṃsargaṃ vadhopāyanivedanam.

कुम्भकर्णस्य निधनं मेघनादनिबर्हणम्। रावणस्य विनाशं च सीतावाप्तिम् अरेः पुरे।

kumbhakarṇasya nidhanaṃ meghanādanibarhaṇam. rāvaṇasya vināśaṃ ca sītāvāptim areḥ pure.

बिभीषणाभिषेकं च पुष्पकस्य च दर्शनम्। अयोध्यायाश् च गमनं भरतेन समागमम्।

bibhīṣaṇābhiṣekaṃ ca puṣpakasya ca darśanam. ayodhyāyāś ca gamanaṃ bharatena samāgamam.

रामाभिषेकाभ्युदयं सर्वसैन्यविसर्जनम्। स्वराष्ट्ररञ्जनं चैव वैदेह्याश् च विसर्जनम्।

rāmābhiṣekābhyudayaṃ sarvasainyavisarjanam. svarāṣṭrarañjanaṃ caiva vaidehyāś ca visarjanam.

अनागतं च यत् किं चिद् रामस्य वसुधातले। तच् चकारोत्तरे काव्ये वाल्मीकिर् भगवान् ऋषिः।

anāgataṃ ca yat kiṃ cid rāmasya vasudhātale. tac cakārottare kāvye vālmīkir bhagavān ṛṣiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...