रामायण 1.16 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 16→

[rm-1-16] • 20 श्लोकाः

पुत्रत्वं तु गते विष्णौ राज्ञस् तस्य महात्मनः। उवाच देवताः सर्वाः स्वयम्भूर् भगवान् इदम्।

putratvaṃ tu gate viṣṇau rājñas tasya mahātmanaḥ. uvāca devatāḥ sarvāḥ svayambhūr bhagavān idam.

सत्यसंधस्य वीरस्य सर्वेषां नो हितैषिणः। विष्णोः सहायान् बलिनः सृजध्वं कामरूपिणः।

satyasaṃdhasya vīrasya sarveṣāṃ no hitaiṣiṇaḥ. viṣṇoḥ sahāyān balinaḥ sṛjadhvaṃ kāmarūpiṇaḥ.

मायाविदश् च शूरांश् च वायुवेगसमाञ्जवे। नयज्ञान् बुद्धिसंपन्नान् विष्णुतुल्यपराक्रमान्।

māyāvidaś ca śūrāṃś ca vāyuvegasamāñjave. nayajñān buddhisaṃpannān viṣṇutulyaparākramān.

असंहार्यान् उपायज्ञान् दिव्यसंहननान्वितान्। सर्वास्त्रगुणसंपन्नान् अमृतप्राशनान् इव।

asaṃhāryān upāyajñān divyasaṃhananānvitān. sarvāstraguṇasaṃpannān amṛtaprāśanān iva.

अप्सरःसु च मुख्यासु गन्धर्वीणां तनूषु च। यक्षपन्नगकन्यासु ऋष्कविद्याधरीषु च।

apsaraḥsu ca mukhyāsu gandharvīṇāṃ tanūṣu ca. yakṣapannagakanyāsu ṛṣkavidyādharīṣu ca.

किंनरीणां च गात्रेषु वानरीणां तनूषु च। सृजध्वं हरिरूपेण पुत्रांस् तुल्यपराक्रमान्।

kiṃnarīṇāṃ ca gātreṣu vānarīṇāṃ tanūṣu ca. sṛjadhvaṃ harirūpeṇa putrāṃs tulyaparākramān.

ते तथोक्ता भगवता तत् प्रतिश्रुत्य शासनम्। जनयाम् आसुर् एवं ते पुत्रान् वानररूपिणः।

te tathoktā bhagavatā tat pratiśrutya śāsanam. janayām āsur evaṃ te putrān vānararūpiṇaḥ.

ऋषयश् च महात्मानः सिद्धविद्याधरोरगाः। चारणाश् च सुतान् वीरान् ससृजुर् वनचारिणः।

ṛṣayaś ca mahātmānaḥ siddhavidyādharoragāḥ. cāraṇāś ca sutān vīrān sasṛjur vanacāriṇaḥ.

ते सृष्टा बहुसाहस्रा दशग्रीववधोद्यताः। अप्रमेयबला वीरा विक्रान्ताः कामरूपिणः।

te sṛṣṭā bahusāhasrā daśagrīvavadhodyatāḥ. aprameyabalā vīrā vikrāntāḥ kāmarūpiṇaḥ.

ते गजाचलसंकाशा वपुष्मन्तो महाबलाः। ऋक्षवानरगोपुच्छाः क्षिप्रम् एवाभिजज्ञिरे।

te gajācalasaṃkāśā vapuṣmanto mahābalāḥ. ṛkṣavānaragopucchāḥ kṣipram evābhijajñire.

यस्य देवस्य यद् रूपं वेषो यश् च पराक्रमः। अजायत समस्तेन तस्य तस्य सुतः पृथक्।

yasya devasya yad rūpaṃ veṣo yaś ca parākramaḥ. ajāyata samastena tasya tasya sutaḥ pṛthak.

गोलाङ्गूलीषु चोत्पन्नाः के चित् संमतविक्रमाः। ऋक्षीषु च तथा जाता वानराः किंनरीषु च।

golāṅgūlīṣu cotpannāḥ ke cit saṃmatavikramāḥ. ṛkṣīṣu ca tathā jātā vānarāḥ kiṃnarīṣu ca.

शिलाप्रहरणाः सर्वे सर्वे पादपयोधिनः। नखदंष्ट्रायुधाः सर्वे सर्वे सर्वास्त्रकोविदाः।

śilāpraharaṇāḥ sarve sarve pādapayodhinaḥ. nakhadaṃṣṭrāyudhāḥ sarve sarve sarvāstrakovidāḥ.

विचालयेयुः शैलेन्द्रान् भेदयेयुः स्थिरान् द्रुमान्। क्षोभयेयुश् च वेगेन समुद्रं सरितां पतिम्।

vicālayeyuḥ śailendrān bhedayeyuḥ sthirān drumān. kṣobhayeyuś ca vegena samudraṃ saritāṃ patim.

दारयेयुः क्षितिं पद्भ्याम् आप्लवेयुर् महार्णवम्। नभस्तलं विशेयुश् च गृह्णीयुर् अपि तोयदान्।

dārayeyuḥ kṣitiṃ padbhyām āplaveyur mahārṇavam. nabhastalaṃ viśeyuś ca gṛhṇīyur api toyadān.

गृह्णीयुर् अपि मातङ्गान् मत्तान् प्रव्रजतो वने। नर्दमानांश् च नादेन पातयेयुर् विहंगमान्।

gṛhṇīyur api mātaṅgān mattān pravrajato vane. nardamānāṃś ca nādena pātayeyur vihaṃgamān.

ईदृशानां प्रसूतानि हरीणां कामरूपिणाम्। शतं शतसहस्राणि यूथपानां महात्मनाम्। बभूवुर् यूथपश्रेष्ठा वीरांश् चाजनयन् हरीन्।

īdṛśānāṃ prasūtāni harīṇāṃ kāmarūpiṇām. śataṃ śatasahasrāṇi yūthapānāṃ mahātmanām. babhūvur yūthapaśreṣṭhā vīrāṃś cājanayan harīn.

अन्ये ऋक्षवतः प्रस्थान् उपतस्थुः सहस्रशः। अन्ये नानाविधाञ् शैलान् काननानि च भेजिरे।

anye ṛkṣavataḥ prasthān upatasthuḥ sahasraśaḥ. anye nānāvidhāñ śailān kānanāni ca bhejire.

सूर्यपुत्रं च सुग्रीवं शक्रपुत्रं च वालिनम्। भ्रातराव् उपतस्थुस् ते सर्व एव हरीश्वराः।

sūryaputraṃ ca sugrīvaṃ śakraputraṃ ca vālinam. bhrātarāv upatasthus te sarva eva harīśvarāḥ.

तैर् मेघवृन्दाचलकूटकल्पैर् महाबलैर् वानरयूथपालैः। बभूव भूर् भीमशरीररूपैः समावृता रामसहायहेतोः।

tair meghavṛndācalakūṭakalpair mahābalair vānarayūthapālaiḥ. babhūva bhūr bhīmaśarīrarūpaiḥ samāvṛtā rāmasahāyahetoḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...