महाभारत 9.6 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←शल्य पर्व→

←अध्याय 6→

[mh-9-6] • 41 श्लोकाः

संजय उवाच। एतच् छ्रुत्वा वचो राज्ञो मद्रराजः प्रतापवान्। दुर्योधनं तदा राजन् वाक्यम् एतद् उवाच ह।

saṃjaya uvāca. etac chrutvā vaco rājño madrarājaḥ pratāpavān. duryodhanaṃ tadā rājan vākyam etad uvāca ha.

दुर्योधन महाबाहो शृणु वाक्यविदां वर। याव् एतौ मन्यसे कृष्णौ रथस्थौ रथिनां वरौ। न मे तुल्याव् उभाव् एतौ बाहुवीर्ये कथं चन।

duryodhana mahābāho śṛṇu vākyavidāṃ vara. yāv etau manyase kṛṣṇau rathasthau rathināṃ varau. na me tulyāv ubhāv etau bāhuvīrye kathaṃ cana.

उद्यतां पृथिवीं सर्वां ससुरासुरमानवाम्। योधयेयं रणमुखे संक्रुद्धः किम् उ पाण्डवान्। विजेष्ये च रणे पार्थान् सोमकांश् च समागतान्।

udyatāṃ pṛthivīṃ sarvāṃ sasurāsuramānavām. yodhayeyaṃ raṇamukhe saṃkruddhaḥ kim u pāṇḍavān. vijeṣye ca raṇe pārthān somakāṃś ca samāgatān.

अहं सेनाप्रणेता ते भविष्यामि न संशयः। तं च व्यूहं विधास्यामि न तरिष्यन्ति यं परे। इति सत्यं ब्रवीम्य् एष दुर्योधन न संशयः।

ahaṃ senāpraṇetā te bhaviṣyāmi na saṃśayaḥ. taṃ ca vyūhaṃ vidhāsyāmi na tariṣyanti yaṃ pare. iti satyaṃ bravīmy eṣa duryodhana na saṃśayaḥ.

एवम् उक्तस् ततो राजा मद्राधिपतिम् अञ्जसा। अभ्यषिञ्चत सेनाया मध्ये भरतसत्तम। विधिना शास्त्रदृष्टेन हृष्टरूपो विशां पते।

evam uktas tato rājā madrādhipatim añjasā. abhyaṣiñcata senāyā madhye bharatasattama. vidhinā śāstradṛṣṭena hṛṣṭarūpo viśāṃ pate.

अभिषिक्ते ततस् तस्मिन् सिंहनादो महान् अभूत्। तव सैन्येष्व् अवाद्यन्त वादित्राणि च भारत।

abhiṣikte tatas tasmin siṃhanādo mahān abhūt. tava sainyeṣv avādyanta vāditrāṇi ca bhārata.

हृष्टाश् चासंस् तदा योधा मद्रकाश् च महारथाः। तुष्टुवुश् चैव राजानं शल्यम् आहवशोभिनम्।

hṛṣṭāś cāsaṃs tadā yodhā madrakāś ca mahārathāḥ. tuṣṭuvuś caiva rājānaṃ śalyam āhavaśobhinam.

जय राजंश् चिरं जीव जहि शत्रून् समागतान्। तव बाहुबलं प्राप्य धार्तराष्ट्रा महाबलाः। निखिलां पृथिवीं सर्वां प्रशासन्तु हतद्विषः।

jaya rājaṃś ciraṃ jīva jahi śatrūn samāgatān. tava bāhubalaṃ prāpya dhārtarāṣṭrā mahābalāḥ. nikhilāṃ pṛthivīṃ sarvāṃ praśāsantu hatadviṣaḥ.

त्वं हि शक्तो रणे जेतुं ससुरासुरमानवान्। मर्त्यधर्माण इह तु किम् उ सोमकसृञ्जयान्।

tvaṃ hi śakto raṇe jetuṃ sasurāsuramānavān. martyadharmāṇa iha tu kim u somakasṛñjayān.

एवं संस्तूयमानस् तु मद्राणाम् अधिपो बली। हर्षं प्राप तदा वीरो दुरापम् अकृतात्मभिः।

evaṃ saṃstūyamānas tu madrāṇām adhipo balī. harṣaṃ prāpa tadā vīro durāpam akṛtātmabhiḥ.

शल्य उवाच। अद्यैवाहं रणे सर्वान् पाञ्चालान् सह पाण्डवैः। निहनिष्यामि राजेन्द्र स्वर्गं यास्यामि वा हतः।

śalya uvāca. adyaivāhaṃ raṇe sarvān pāñcālān saha pāṇḍavaiḥ. nihaniṣyāmi rājendra svargaṃ yāsyāmi vā hataḥ.

अद्य पश्यन्तु मां लोका विचरन्तम् अभीतवत्। अद्य पाण्डुसुताः सर्वे वासुदेवः ससात्यकिः।

adya paśyantu māṃ lokā vicarantam abhītavat. adya pāṇḍusutāḥ sarve vāsudevaḥ sasātyakiḥ.

पाञ्चालाश् चेदयश् चैव द्रौपदेयाश् च सर्वशः। धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च सर्वे चापि प्रभद्रकाः।

pāñcālāś cedayaś caiva draupadeyāś ca sarvaśaḥ. dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca sarve cāpi prabhadrakāḥ.

विक्रमं मम पश्यन्तु धनुषश् च महद् बलम्। लाघवं चास्त्रवीर्यं च भुजयोश् च बलं युधि।

vikramaṃ mama paśyantu dhanuṣaś ca mahad balam. lāghavaṃ cāstravīryaṃ ca bhujayoś ca balaṃ yudhi.

अद्य पश्यन्तु मे पार्थाः सिद्धाश् च सह चारणैः। यादृशं मे बलं बाह्वोः संपद् अस्त्रेषु या च मे।

adya paśyantu me pārthāḥ siddhāś ca saha cāraṇaiḥ. yādṛśaṃ me balaṃ bāhvoḥ saṃpad astreṣu yā ca me.

अद्य मे विक्रमं दृष्ट्वा पाण्डवानां महारथाः। प्रतीकारपरा भूत्वा चेष्टन्तां विविधाः क्रियाः।

adya me vikramaṃ dṛṣṭvā pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ. pratīkāraparā bhūtvā ceṣṭantāṃ vividhāḥ kriyāḥ.

अद्य सैन्यानि पाण्डूनां द्रावयिष्ये समन्ततः। द्रोणभीष्माव् अति विभो सूतपुत्रं च संयुगे। विचरिष्ये रणे युध्यन् प्रियार्थं तव कौरव।

adya sainyāni pāṇḍūnāṃ drāvayiṣye samantataḥ. droṇabhīṣmāv ati vibho sūtaputraṃ ca saṃyuge. vicariṣye raṇe yudhyan priyārthaṃ tava kaurava.

संजय उवाच। अभिषिक्ते तदा शल्ये तव सैन्येषु मानद। न कर्णव्यसनं किं चिन् मेनिरे तत्र भारत।

saṃjaya uvāca. abhiṣikte tadā śalye tava sainyeṣu mānada. na karṇavyasanaṃ kiṃ cin menire tatra bhārata.

हृष्टाः सुमनसश् चैव बभूवुस् तत्र सैनिकाः। मेनिरे निहतान् पार्थान् मद्रराजवशं गतान्।

hṛṣṭāḥ sumanasaś caiva babhūvus tatra sainikāḥ. menire nihatān pārthān madrarājavaśaṃ gatān.

प्रहर्षं प्राप्य सेना तु तावकी भरतर्षभ। तां रात्रिं सुखिनी सुप्ता स्वस्थचित्तेव साभवत्।

praharṣaṃ prāpya senā tu tāvakī bharatarṣabha. tāṃ rātriṃ sukhinī suptā svasthacitteva sābhavat.

सैन्यस्य तव तं शब्दं श्रुत्वा राजा युधिष्ठिरः। वार्ष्णेयम् अब्रवीद् वाक्यं सर्वक्षत्रस्य शृण्वतः।

sainyasya tava taṃ śabdaṃ śrutvā rājā yudhiṣṭhiraḥ. vārṣṇeyam abravīd vākyaṃ sarvakṣatrasya śṛṇvataḥ.

मद्रराजः कृतः शल्यो धार्तराष्ट्रेण माधव। सेनापतिर् महेष्वासः सर्वसैन्येषु पूजितः।

madrarājaḥ kṛtaḥ śalyo dhārtarāṣṭreṇa mādhava. senāpatir maheṣvāsaḥ sarvasainyeṣu pūjitaḥ.

एतच् छ्रुत्वा यथाभूतं कुरु माधव यत् क्षमम्। भवान् नेता च गोप्ता च विधत्स्व यद् अनन्तरम्।

etac chrutvā yathābhūtaṃ kuru mādhava yat kṣamam. bhavān netā ca goptā ca vidhatsva yad anantaram.

तम् अब्रवीन् महाराज वासुदेवो जनाधिपम्। आर्तायनिम् अहं जाने यथातत्त्वेन भारत।

tam abravīn mahārāja vāsudevo janādhipam. ārtāyanim ahaṃ jāne yathātattvena bhārata.

वीर्यवांश् च महातेजा महात्मा च विशेषतः। कृती च चित्रयोधी च संयुक्तो लाघवेन च।

vīryavāṃś ca mahātejā mahātmā ca viśeṣataḥ. kṛtī ca citrayodhī ca saṃyukto lāghavena ca.

यादृग् भीष्मस् तथा द्रोणो यादृक् कर्णश् च संयुगे। तादृशस् तद् विशिष्टो वा मद्रराजो मतो मम। एवम् उक्ते तु कृष्णेन धर्मराजो विशां पतिः। संग्रामाय मतिं चक्रे ततः परपुरंजयः। भेरीमृदङ्गशङ्खानां पटहानां तथैव च। निनादैर् उभयोस् तत्र सैन्ययोर् व्याप्तम् अम्बरम्।

yādṛg bhīṣmas tathā droṇo yādṛk karṇaś ca saṃyuge. tādṛśas tad viśiṣṭo vā madrarājo mato mama. evam ukte tu kṛṣṇena dharmarājo viśāṃ patiḥ. saṃgrāmāya matiṃ cakre tataḥ parapuraṃjayaḥ. bherīmṛdaṅgaśaṅkhānāṃ paṭahānāṃ tathaiva ca. ninādair ubhayos tatra sainyayor vyāptam ambaram.

युध्यमानस्य तस्याजौ चिन्तयन्न् एव भारत। योद्धारं नाधिगच्छामि तुल्यरूपं जनाधिप।

yudhyamānasya tasyājau cintayann eva bhārata. yoddhāraṃ nādhigacchāmi tulyarūpaṃ janādhipa.

शिखण्ड्यर्जुनभीमानां सात्वतस्य च भारत। धृष्टद्युम्नस्य च तथा बलेनाभ्यधिको रणे।

śikhaṇḍyarjunabhīmānāṃ sātvatasya ca bhārata. dhṛṣṭadyumnasya ca tathā balenābhyadhiko raṇe.

मद्रराजो महाराज सिंहद्विरदविक्रमः। विचरिष्यत्य् अभीः काले कालः क्रुद्धः प्रजास्व् इव।

madrarājo mahārāja siṃhadviradavikramaḥ. vicariṣyaty abhīḥ kāle kālaḥ kruddhaḥ prajāsv iva.

तस्याद्य न प्रपश्यामि प्रतियोद्धारम् आहवे। त्वाम् ऋते पुरुषव्याघ्र शार्दूलसमविक्रमम्।

tasyādya na prapaśyāmi pratiyoddhāram āhave. tvām ṛte puruṣavyāghra śārdūlasamavikramam.

सदेवलोके कृत्स्ने ऽस्मिन् नान्यस् त्वत्तः पुमान् भवेत्। मद्रराजं रणे क्रुद्धं यो हन्यात् कुरुनन्दन। अहन्य् अहनि युध्यन्तं क्षोभयन्तं बलं तव।

sadevaloke kṛtsne 'smin nānyas tvattaḥ pumān bhavet. madrarājaṃ raṇe kruddhaṃ yo hanyāt kurunandana. ahany ahani yudhyantaṃ kṣobhayantaṃ balaṃ tava.

तस्माज् जहि रणे शल्यं मघवान् इव शम्बरम्। अतिपश्चाद् असौ वीरो धार्तराष्ट्रेण सत्कृतः।

tasmāj jahi raṇe śalyaṃ maghavān iva śambaram. atipaścād asau vīro dhārtarāṣṭreṇa satkṛtaḥ.

तवैव हि जयो नूनं हते मद्रेश्वरे युधि। तस्मिन् हते हतं सर्वं धार्तराष्ट्रबलं महत्।

tavaiva hi jayo nūnaṃ hate madreśvare yudhi. tasmin hate hataṃ sarvaṃ dhārtarāṣṭrabalaṃ mahat.

एतच् छ्रुत्वा महाराज वचनं मम सांप्रतम्। प्रत्युद्याहि रणे पार्थ मद्रराजं महाबलम्। जहि चैनं महाबाहो वासवो नमुचिं यथा।

etac chrutvā mahārāja vacanaṃ mama sāṃpratam. pratyudyāhi raṇe pārtha madrarājaṃ mahābalam. jahi cainaṃ mahābāho vāsavo namuciṃ yathā.

न चैवात्र दया कार्या मातुलो ऽयं ममेति वै। क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य जहि मद्रजनेश्वरम्।

na caivātra dayā kāryā mātulo 'yaṃ mameti vai. kṣatradharmaṃ puraskṛtya jahi madrajaneśvaram.

भीष्मद्रोणार्णवं तीर्त्वा कर्णपातालसंभवम्। मा निमज्जस्व सगणः शल्यम् आसाद्य गोष्पदम्।

bhīṣmadroṇārṇavaṃ tīrtvā karṇapātālasaṃbhavam. mā nimajjasva sagaṇaḥ śalyam āsādya goṣpadam.

यच् च ते तपसो वीर्यं यच् च क्षात्रं बलं तव। चक्षुर् धर्मेति यल् लोके कथ्यसे त्वं जनाधिप। तद् दर्शय रणे सर्वं जहि चैनं महारथम्।

yac ca te tapaso vīryaṃ yac ca kṣātraṃ balaṃ tava. cakṣur dharmeti yal loke kathyase tvaṃ janādhipa. tad darśaya raṇe sarvaṃ jahi cainaṃ mahāratham.

एतावद् उक्त्वा वचनं केशवः परवीरहा। जगाम शिबिरं सायं पूज्यमानो ऽथ पाण्डवैः।

etāvad uktvā vacanaṃ keśavaḥ paravīrahā. jagāma śibiraṃ sāyaṃ pūjyamāno 'tha pāṇḍavaiḥ.

केशवे तु तदा याते धर्मराजो युधिष्ठिरः। विसृज्य सर्वान् भ्रातॄंश् च पाञ्चालान् अथ सोमकान्। सुष्वाप रजनीं तां तु विशल्य इव कुञ्जरः।

keśave tu tadā yāte dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ. visṛjya sarvān bhrātṝṃś ca pāñcālān atha somakān. suṣvāpa rajanīṃ tāṃ tu viśalya iva kuñjaraḥ.

ते च सर्वे महेष्वासाः पाञ्चालाः पाण्डवास् तथा। अब्रवीत् तावकान् सर्वान् कर्णस्य निधनेन वै। कर्णस्य निधने हृष्टाः सुषुपुस् तां निशां तदा।

te ca sarve maheṣvāsāḥ pāñcālāḥ pāṇḍavās tathā. abravīt tāvakān sarvān karṇasya nidhanena vai. karṇasya nidhane hṛṣṭāḥ suṣupus tāṃ niśāṃ tadā.

गतज्वरं महेष्वासं तीर्णपारं महारथम्। बभूव पाण्डवेयानां सैन्यं प्रमुदितं निशि। सूतपुत्रस्य निधने जयं लब्ध्वा च मारिष। प्रभातसमये हृष्टाः संनह्यन्त रथोत्तमाः।

gatajvaraṃ maheṣvāsaṃ tīrṇapāraṃ mahāratham. babhūva pāṇḍaveyānāṃ sainyaṃ pramuditaṃ niśi. sūtaputrasya nidhane jayaṃ labdhvā ca māriṣa. prabhātasamaye hṛṣṭāḥ saṃnahyanta rathottamāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents