महाभारत 9.48 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←शल्य पर्व→

←अध्याय 48→

[mh-9-48] • 23 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। इन्द्रतीर्थं ततो गत्वा यदूनां प्रवरो बली। विप्रेभ्यो धनरत्नानि ददौ स्नात्वा यथाविधि।

vaiśaṃpāyana uvāca. indratīrthaṃ tato gatvā yadūnāṃ pravaro balī. viprebhyo dhanaratnāni dadau snātvā yathāvidhi.

तत्र ह्य् अमरराजो ऽसाव् ईजे क्रतुशतेन ह। बृहस्पतेश् च देवेशः प्रददौ विपुलं धनम्।

tatra hy amararājo 'sāv īje kratuśatena ha. bṛhaspateś ca deveśaḥ pradadau vipulaṃ dhanam.

निरर्गलान् सजारूथ्यान् सर्वान् विविधदक्षिणान्। आजहार क्रतूंस् तत्र यथोक्तान् वेदपारगैः। यत्र पूर्वं सुरपतिः क्रतूनां शतम् एव हि।

nirargalān sajārūthyān sarvān vividhadakṣiṇān. ājahāra kratūṃs tatra yathoktān vedapāragaiḥ. yatra pūrvaṃ surapatiḥ kratūnāṃ śatam eva hi.

तान् क्रतून् भरतश्रेष्ठ शतकृत्वो महाद्युतिः। पूरयाम् आस विधिवत् ततः ख्यातः शतक्रतुः।

tān kratūn bharataśreṣṭha śatakṛtvo mahādyutiḥ. pūrayām āsa vidhivat tataḥ khyātaḥ śatakratuḥ.

तस्य नाम्ना च तत् तीर्थं शिवं पुण्यं सनातनम्। इन्द्रतीर्थम् इति ख्यातं सर्वपापप्रमोचनम्।

tasya nāmnā ca tat tīrthaṃ śivaṃ puṇyaṃ sanātanam. indratīrtham iti khyātaṃ sarvapāpapramocanam.

उपस्पृश्य च तत्रापि विधिवन् मुसलायुधः। ब्राह्मणान् पूजयित्वा च पानाच्छादनभोजनैः। शुभं तीर्थवरं तस्माद् रामतीर्थं जगाम ह।

upaspṛśya ca tatrāpi vidhivan musalāyudhaḥ. brāhmaṇān pūjayitvā ca pānācchādanabhojanaiḥ. śubhaṃ tīrthavaraṃ tasmād rāmatīrthaṃ jagāma ha.

यत्र रामो महाभागो भार्गवः सुमहातपाः। असकृत् पृथिवीं सर्वां हतक्षत्रियपुंगवाम्।

yatra rāmo mahābhāgo bhārgavaḥ sumahātapāḥ. asakṛt pṛthivīṃ sarvāṃ hatakṣatriyapuṃgavām.

उपाध्यायं पुरस्कृत्य कश्यपं मुनिसत्तमम्। अयजद् वाजपेयेन सो ऽश्वमेधशतेन च। प्रददौ दक्षिणार्थं च पृथिवीं वै ससागराम्। दत्त्वा च दानं विविधं नानारत्नसमन्वितम्। सगोहस्तिकदासीकं साजावि गतवान् वनम्। पुण्ये तीर्थवरे तत्र देवब्रह्मर्षिसेविते।

upādhyāyaṃ puraskṛtya kaśyapaṃ munisattamam. ayajad vājapeyena so 'śvamedhaśatena ca. pradadau dakṣiṇārthaṃ ca pṛthivīṃ vai sasāgarām. dattvā ca dānaṃ vividhaṃ nānāratnasamanvitam. sagohastikadāsīkaṃ sājāvi gatavān vanam. puṇye tīrthavare tatra devabrahmarṣisevite.

रामो दत्त्वा धनं तत्र द्विजेभ्यो जनमेजय। उपस्पृश्य यथान्यायं पूजयित्वा तथा द्विजान्।

rāmo dattvā dhanaṃ tatra dvijebhyo janamejaya. upaspṛśya yathānyāyaṃ pūjayitvā tathā dvijān.

पुण्ये तीर्थे शुभे देशे वसु दत्त्वा शुभाननः। मुनींश् चैवाभिवाद्याथ यमुनातीर्थम् आगमत्।

puṇye tīrthe śubhe deśe vasu dattvā śubhānanaḥ. munīṃś caivābhivādyātha yamunātīrtham āgamat.

यत्रानयाम् आस तदा राजसूयं महीपते। पुत्रो ऽदितेर् महाभागो वरुणो वै सितप्रभः।

yatrānayām āsa tadā rājasūyaṃ mahīpate. putro 'diter mahābhāgo varuṇo vai sitaprabhaḥ.

तत्र निर्जित्य संग्रामे मानुषान् दैवतांस् तथा। वरं क्रतुं समाजह्रे वरुणः परवीरहा।

tatra nirjitya saṃgrāme mānuṣān daivatāṃs tathā. varaṃ kratuṃ samājahre varuṇaḥ paravīrahā.

तस्मिन् क्रतुवरे वृत्ते संग्रामः समजायत। देवानां दानवानां च त्रैलोक्यस्य क्षयावहः।

tasmin kratuvare vṛtte saṃgrāmaḥ samajāyata. devānāṃ dānavānāṃ ca trailokyasya kṣayāvahaḥ.

राजसूये क्रतुश्रेष्ठे निवृत्ते जनमेजय। जायते सुमहाघोरः संग्रामः क्षत्रियान् प्रति।

rājasūye kratuśreṣṭhe nivṛtte janamejaya. jāyate sumahāghoraḥ saṃgrāmaḥ kṣatriyān prati.

सीरायुधस् तदा रामस् तस्मिंस् तीर्थवरे तदा। तत्र स्नात्वा च दत्त्वा च द्विजेभ्यो वसु माधवः। तत्रापि लाङ्गली देव ऋषीन् अभ्यर्च्य पूजया। इतरेभ्यो ऽप्य् अदाद् दानम् अर्थिभ्यः कामदो विभुः।

sīrāyudhas tadā rāmas tasmiṃs tīrthavare tadā. tatra snātvā ca dattvā ca dvijebhyo vasu mādhavaḥ. tatrāpi lāṅgalī deva ṛṣīn abhyarcya pūjayā. itarebhyo 'py adād dānam arthibhyaḥ kāmado vibhuḥ.

वनमाली ततो हृष्टः स्तूयमानो द्विजातिभिः। तस्माद् आदित्यतीर्थं च जगाम कमलेक्षणः।

vanamālī tato hṛṣṭaḥ stūyamāno dvijātibhiḥ. tasmād ādityatīrthaṃ ca jagāma kamalekṣaṇaḥ.

यत्रेष्ट्वा भगवाञ् ज्योतिर् भास्करो राजसत्तम। ज्योतिषाम् आधिपत्यं च प्रभावं चाभ्यपद्यत।

yatreṣṭvā bhagavāñ jyotir bhāskaro rājasattama. jyotiṣām ādhipatyaṃ ca prabhāvaṃ cābhyapadyata.

तस्या नद्यास् तु तीरे वै सर्वे देवाः सवासवाः। विश्वेदेवाः समरुतो गन्धर्वाप्सरसश् च ह।

tasyā nadyās tu tīre vai sarve devāḥ savāsavāḥ. viśvedevāḥ samaruto gandharvāpsarasaś ca ha.

द्वैपायनः शुकश् चैव कृष्णश् च मधुसूदनः। यक्षाश् च राक्षसाश् चैव पिशाचाश् च विशां पते।

dvaipāyanaḥ śukaś caiva kṛṣṇaś ca madhusūdanaḥ. yakṣāś ca rākṣasāś caiva piśācāś ca viśāṃ pate.

एते चान्ये च बहवो योगसिद्धाः सहस्रशः। तस्मिंस् तीर्थे सरस्वत्याः शिवे पुण्ये परंतप।

ete cānye ca bahavo yogasiddhāḥ sahasraśaḥ. tasmiṃs tīrthe sarasvatyāḥ śive puṇye paraṃtapa.

तत्र हत्वा पुरा विष्णुर् असुरौ मधुकैटभौ। आप्लुतो भरतश्रेष्ठ तीर्थप्रवर उत्तमे।

tatra hatvā purā viṣṇur asurau madhukaiṭabhau. āpluto bharataśreṣṭha tīrthapravara uttame.

द्वैपायनश् च धर्मात्मा तत्रैवाप्लुत्य भारत। संप्राप्तः परमं योगं सिद्धिं च परमां गतः।

dvaipāyanaś ca dharmātmā tatraivāplutya bhārata. saṃprāptaḥ paramaṃ yogaṃ siddhiṃ ca paramāṃ gataḥ.

असितो देवलश् चैव तस्मिन्न् एव महातपाः। परमं योगम् आस्थाय ऋषिर् योगम् अवाप्तवान्।

asito devalaś caiva tasminn eva mahātapāḥ. paramaṃ yogam āsthāya ṛṣir yogam avāptavān.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...