महाभारत 9.20 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←शल्य पर्व→

←अध्याय 20→

[mh-9-20] • 36 श्लोकाः

संजय उवाच। तस्मिंस् तु निहते शूरे शाल्वे समितिशोभने। तवाभज्यद् बलं वेगाद् वातेनेव महाद्रुमः।

saṃjaya uvāca. tasmiṃs tu nihate śūre śālve samitiśobhane. tavābhajyad balaṃ vegād vāteneva mahādrumaḥ.

तत् प्रभग्नं बलं दृष्ट्वा कृतवर्मा महारथः। दधार समरे शूरः शत्रुसैन्यं महाबलः।

tat prabhagnaṃ balaṃ dṛṣṭvā kṛtavarmā mahārathaḥ. dadhāra samare śūraḥ śatrusainyaṃ mahābalaḥ.

संनिवृत्तास् तु ते शूरा दृष्ट्वा सात्वतम् आहवे। शैलोपमं स्थितं राजन् कीर्यमाणं शरैर् युधि।

saṃnivṛttās tu te śūrā dṛṣṭvā sātvatam āhave. śailopamaṃ sthitaṃ rājan kīryamāṇaṃ śarair yudhi.

ततः प्रववृते युद्धं कुरूणां पाण्डवैः सह। निवृत्तानां महाराज मृत्युं कृत्वा निवर्तनम्।

tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kurūṇāṃ pāṇḍavaiḥ saha. nivṛttānāṃ mahārāja mṛtyuṃ kṛtvā nivartanam.

तत्राश्चर्यम् अभूद् युद्धं सात्वतस्य परैः सह। यद् एको वारयाम् आस पाण्डुसेनां दुरासदाम्।

tatrāścaryam abhūd yuddhaṃ sātvatasya paraiḥ saha. yad eko vārayām āsa pāṇḍusenāṃ durāsadām.

तेषाम् अन्योन्यसुहृदां कृते कर्मणि दुष्करे। सिंहनादः प्रहृष्टानां दिवःस्पृक् सुमहान् अभूत्।

teṣām anyonyasuhṛdāṃ kṛte karmaṇi duṣkare. siṃhanādaḥ prahṛṣṭānāṃ divaḥspṛk sumahān abhūt.

तेन शब्देन वित्रस्तान् पाञ्चालान् भरतर्षभ। शिनेर् नप्ता महाबाहुर् अन्वपद्यत सात्यकिः। शतवर्माणम् अत्युग्रं महावीरं महाबलम्।

tena śabdena vitrastān pāñcālān bharatarṣabha. śiner naptā mahābāhur anvapadyata sātyakiḥ. śatavarmāṇam atyugraṃ mahāvīraṃ mahābalam.

स समासाद्य राजानं क्षेमधूर्तिं महाबलम्। सप्तभिर् निशितैर् बाणैर् अनयद् यमसादनम्।

sa samāsādya rājānaṃ kṣemadhūrtiṃ mahābalam. saptabhir niśitair bāṇair anayad yamasādanam.

तम् आयान्तं महाबाहुं प्रवपन्तं शिताञ् शरान्। जवेनाभ्यपतद् धीमान् हार्दिक्यः शिनिपुंगवम्।

tam āyāntaṃ mahābāhuṃ pravapantaṃ śitāñ śarān. javenābhyapatad dhīmān hārdikyaḥ śinipuṃgavam.

तौ सिंहाव् इव नर्दन्तौ धन्विनौ रथिनां वरौ। अन्योन्यम् अभ्यधावेतां शस्त्रप्रवरधारिणौ।

tau siṃhāv iva nardantau dhanvinau rathināṃ varau. anyonyam abhyadhāvetāṃ śastrapravaradhāriṇau.

पाण्डवाः सह पाञ्चालैर् योधाश् चान्ये नृपोत्तमाः। प्रेक्षकाः समपद्यन्त तयोः पुरुषसिंहयोः।

pāṇḍavāḥ saha pāñcālair yodhāś cānye nṛpottamāḥ. prekṣakāḥ samapadyanta tayoḥ puruṣasiṃhayoḥ.

नाराचैर् वत्सदन्तैश् च वृष्ण्यन्धकमहारथौ। अभिजघ्नतुर् अन्योन्यं प्रहृष्टाव् इव कुञ्जरौ।

nārācair vatsadantaiś ca vṛṣṇyandhakamahārathau. abhijaghnatur anyonyaṃ prahṛṣṭāv iva kuñjarau.

चरन्तौ विविधान् मार्गान् हार्दिक्यशिनिपुंगवौ। मुहुर् अन्तर्दधाते तौ बाणवृष्ट्या परस्परम्।

carantau vividhān mārgān hārdikyaśinipuṃgavau. muhur antardadhāte tau bāṇavṛṣṭyā parasparam.

चापवेगबलोद्धूतान् मार्गणान् वृष्णिसिंहयोः। आकाशे समपश्याम पतंगान् इव शीघ्रगान्।

cāpavegabaloddhūtān mārgaṇān vṛṣṇisiṃhayoḥ. ākāśe samapaśyāma pataṃgān iva śīghragān.

तम् एकं सत्यकर्माणम् आसाद्य हृदिकात्मजः। अविध्यन् निशितैर् बाणैश् चतुर्भिश् चतुरो हयान्।

tam ekaṃ satyakarmāṇam āsādya hṛdikātmajaḥ. avidhyan niśitair bāṇaiś caturbhiś caturo hayān.

स दीर्घबाहुः संक्रुद्धस् तोत्त्रार्दित इव द्विपः। अष्टाभिः कृतवर्माणम् अविध्यत् परमेषुभिः।

sa dīrghabāhuḥ saṃkruddhas tottrārdita iva dvipaḥ. aṣṭābhiḥ kṛtavarmāṇam avidhyat parameṣubhiḥ.

ततः पूर्णायतोत्सृष्टैः कृतवर्मा शिलाशितैः। सात्यकिं त्रिभिर् आहत्य धनुर् एकेन चिच्छिदे।

tataḥ pūrṇāyatotsṛṣṭaiḥ kṛtavarmā śilāśitaiḥ. sātyakiṃ tribhir āhatya dhanur ekena cicchide.

निकृत्तं तद् धनुःश्रेष्ठम् अपास्य शिनिपुंगवः। अन्यद् आदत्त वेगेन शैनेयः सशरं धनुः।

nikṛttaṃ tad dhanuḥśreṣṭham apāsya śinipuṃgavaḥ. anyad ādatta vegena śaineyaḥ saśaraṃ dhanuḥ.

तद् आदाय धनुःश्रेष्ठं वरिष्ठः सर्वधन्विनाम्। आरोप्य च महावीर्यो महाबुद्धिर् महाबलः।

tad ādāya dhanuḥśreṣṭhaṃ variṣṭhaḥ sarvadhanvinām. āropya ca mahāvīryo mahābuddhir mahābalaḥ.

अमृष्यमाणो धनुषश् छेदनं कृतवर्मणा। कुपितो ऽतिरथः शीघ्रं कृतवर्माणम् अभ्ययात्।

amṛṣyamāṇo dhanuṣaś chedanaṃ kṛtavarmaṇā. kupito 'tirathaḥ śīghraṃ kṛtavarmāṇam abhyayāt.

ततः सुनिशितैर् बाणैर् दशभिः शिनिपुंगवः। जघान सूतम् अश्वांश् च ध्वजं च कृतवर्मणः।

tataḥ suniśitair bāṇair daśabhiḥ śinipuṃgavaḥ. jaghāna sūtam aśvāṃś ca dhvajaṃ ca kṛtavarmaṇaḥ.

ततो राजन् महेष्वासः कृतवर्मा महारथः। हताश्वसूतं संप्रेक्ष्य रथं हेमपरिष्कृतम्।

tato rājan maheṣvāsaḥ kṛtavarmā mahārathaḥ. hatāśvasūtaṃ saṃprekṣya rathaṃ hemapariṣkṛtam.

रोषेण महताविष्टः शूलम् उद्यम्य मारिष। चिक्षेप भुजवेगेन जिघांसुः शिनिपुंगवम्।

roṣeṇa mahatāviṣṭaḥ śūlam udyamya māriṣa. cikṣepa bhujavegena jighāṃsuḥ śinipuṃgavam.

तच् छूलं सात्वतो ह्य् आजौ निर्भिद्य निशितैः शरैः। चूर्णितं पातयाम् आस मोहयन्न् इव माधवम्। ततो ऽपरेण भल्लेन हृद्य् एनं समताडयत्।

tac chūlaṃ sātvato hy ājau nirbhidya niśitaiḥ śaraiḥ. cūrṇitaṃ pātayām āsa mohayann iva mādhavam. tato 'pareṇa bhallena hṛdy enaṃ samatāḍayat.

स युद्धे युयुधानेन हताश्वो हतसारथिः। कृतवर्मा कृतास्त्रेण धरणीम् अन्वपद्यत।

sa yuddhe yuyudhānena hatāśvo hatasārathiḥ. kṛtavarmā kṛtāstreṇa dharaṇīm anvapadyata.

तस्मिन् सात्यकिना वीरे द्वैरथे विरथीकृते। समपद्यत सर्वेषां सैन्यानां सुमहद् भयम्।

tasmin sātyakinā vīre dvairathe virathīkṛte. samapadyata sarveṣāṃ sainyānāṃ sumahad bhayam.

पुत्रस्य तव चात्यर्थं विषादः समपद्यत। हतसूते हताश्वे च विरथे कृतवर्मणि।

putrasya tava cātyarthaṃ viṣādaḥ samapadyata. hatasūte hatāśve ca virathe kṛtavarmaṇi.

हताश्वं च समालक्ष्य हतसूतम् अरिंदमम्। अभ्यधावत् कृपो राजञ् जिघांसुः शिनिपुंगवम्।

hatāśvaṃ ca samālakṣya hatasūtam ariṃdamam. abhyadhāvat kṛpo rājañ jighāṃsuḥ śinipuṃgavam.

तम् आरोप्य रथोपस्थे मिषतां सर्वधन्विनाम्। अपोवाह महाबाहुस् तूर्णम् आयोधनाद् अपि।

tam āropya rathopasthe miṣatāṃ sarvadhanvinām. apovāha mahābāhus tūrṇam āyodhanād api.

शैनेये ऽधिष्ठिते राजन् विरथे कृतवर्मणि। दुर्योधनबलं सर्वं पुनर् आसीत् पराङ्मुखम्।

śaineye 'dhiṣṭhite rājan virathe kṛtavarmaṇi. duryodhanabalaṃ sarvaṃ punar āsīt parāṅmukham.

तत्परे नावबुध्यन्त सैन्येन रजसावृते। तावकाः प्रद्रुता राजन् दुर्योधनम् ऋते नृपम्।

tatpare nāvabudhyanta sainyena rajasāvṛte. tāvakāḥ pradrutā rājan duryodhanam ṛte nṛpam.

दुर्योधनस् तु संप्रेक्ष्य भग्नं स्वबलम् अन्तिकात्। जवेनाभ्यपतत् तूर्णं सर्वांश् चैको न्यवारयत्।

duryodhanas tu saṃprekṣya bhagnaṃ svabalam antikāt. javenābhyapatat tūrṇaṃ sarvāṃś caiko nyavārayat.

पाण्डूंश् च सर्वान् संक्रुद्धो धृष्टद्युम्नं च पार्षतम्। शिखण्डिनं द्रौपदेयान् पाञ्चालानां च ये गणाः।

pāṇḍūṃś ca sarvān saṃkruddho dhṛṣṭadyumnaṃ ca pārṣatam. śikhaṇḍinaṃ draupadeyān pāñcālānāṃ ca ye gaṇāḥ.

केकयान् सोमकांश् चैव पाञ्चालांश् चैव मारिष। असंभ्रमं दुराधर्षः शितैर् अस्त्रैर् अवारयत्।

kekayān somakāṃś caiva pāñcālāṃś caiva māriṣa. asaṃbhramaṃ durādharṣaḥ śitair astrair avārayat.

अतिष्ठद् आहवे यत्तः पुत्रस् तव महाबलः। यथा यज्ञे महान् अग्निर् मन्त्रपूतः प्रकाशयन्। तथा दुर्योधनो राजा संग्रामे सर्वतो ऽभवत्।

atiṣṭhad āhave yattaḥ putras tava mahābalaḥ. yathā yajñe mahān agnir mantrapūtaḥ prakāśayan. tathā duryodhano rājā saṃgrāme sarvato 'bhavat.

तं परे नाभ्यवर्तन्त मर्त्या मृत्युम् इवाहवे। अथान्यं रथम् आस्थाय हार्दिक्यः समपद्यत।

taṃ pare nābhyavartanta martyā mṛtyum ivāhave. athānyaṃ ratham āsthāya hārdikyaḥ samapadyata.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...