महाभारत 9.12 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←शल्य पर्व→

←अध्याय 12→

[mh-9-12] • 45 श्लोकाः

संजय उवाच। पीडिते धर्मराजे तु मद्रराजेन मारिष। सात्यकिर् भीमसेनश् च माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ। परिवार्य रथैः शल्यं पीडयाम् आसुर् आहवे।

saṃjaya uvāca. pīḍite dharmarāje tu madrarājena māriṣa. sātyakir bhīmasenaś ca mādrīputrau ca pāṇḍavau. parivārya rathaiḥ śalyaṃ pīḍayām āsur āhave.

तम् एकं बहुभिर् दृष्ट्वा पीड्यमानं महारथैः। साधुवादो महाञ् जज्ञे सिद्धाश् चासन् प्रहर्षिताः। आश्चर्यम् इत्य् अभाषन्त मुनयश् चापि संगताः।

tam ekaṃ bahubhir dṛṣṭvā pīḍyamānaṃ mahārathaiḥ. sādhuvādo mahāñ jajñe siddhāś cāsan praharṣitāḥ. āścaryam ity abhāṣanta munayaś cāpi saṃgatāḥ.

भीमसेनो रणे शल्यं शल्यभूतं पराक्रमे। एकेन विद्ध्वा बाणेन पुनर् विव्याध सप्तभिः।

bhīmaseno raṇe śalyaṃ śalyabhūtaṃ parākrame. ekena viddhvā bāṇena punar vivyādha saptabhiḥ.

सात्यकिश् च शतेनैनं धर्मपुत्रपरीप्सया। मद्रेश्वरम् अवाकीर्य सिंहनादम् अथानदत्।

sātyakiś ca śatenainaṃ dharmaputraparīpsayā. madreśvaram avākīrya siṃhanādam athānadat.

नकुलः पञ्चभिश् चैनं सहदेवश् च सप्तभिः। विद्ध्वा तं तु ततस् तूर्णं पुनर् विव्याध सप्तभिः।

nakulaḥ pañcabhiś cainaṃ sahadevaś ca saptabhiḥ. viddhvā taṃ tu tatas tūrṇaṃ punar vivyādha saptabhiḥ.

स तु शूरो रणे यत्तः पीडितस् तैर् महारथैः। विकृष्य कार्मुकं घोरं वेगघ्नं भारसाधनम्।

sa tu śūro raṇe yattaḥ pīḍitas tair mahārathaiḥ. vikṛṣya kārmukaṃ ghoraṃ vegaghnaṃ bhārasādhanam.

सात्यकिं पञ्चविंशत्या शल्यो विव्याध मारिष। भीमसेनं त्रिसप्तत्या नकुलं सप्तभिस् तथा।

sātyakiṃ pañcaviṃśatyā śalyo vivyādha māriṣa. bhīmasenaṃ trisaptatyā nakulaṃ saptabhis tathā.

ततः सविशिखं चापं सहदेवस्य धन्विनः। छित्त्वा भल्लेन समरे विव्याधैनं त्रिसप्तभिः।

tataḥ saviśikhaṃ cāpaṃ sahadevasya dhanvinaḥ. chittvā bhallena samare vivyādhainaṃ trisaptabhiḥ.

सहदेवस् तु समरे मातुलं भूरिवर्चसम्। सज्यम् अन्यद् धनुः कृत्वा पञ्चभिः समताडयत्। शरैर् आशीविषाकारैर् ज्वलज् ज्वलनसंनिभैः।

sahadevas tu samare mātulaṃ bhūrivarcasam. sajyam anyad dhanuḥ kṛtvā pañcabhiḥ samatāḍayat. śarair āśīviṣākārair jvalaj jvalanasaṃnibhaiḥ.

सारथिं चास्य समरे शरेणानतपर्वणा। विव्याध भृशसंक्रुद्धस् तं च भूयस् त्रिभिः शरैः।

sārathiṃ cāsya samare śareṇānataparvaṇā. vivyādha bhṛśasaṃkruddhas taṃ ca bhūyas tribhiḥ śaraiḥ.

भीमसेनस् त्रिसप्तत्या सात्यकिर् नवभिः शरैः। धर्मराजस् तथा षष्ट्या गात्रे शल्यं समर्पयत्। पञ्चभिः पञ्चभिः शरैः। गात्रे बाणैस् तु ते सर्वे शूराः सर्वे समर्पयन्।

bhīmasenas trisaptatyā sātyakir navabhiḥ śaraiḥ. dharmarājas tathā ṣaṣṭyā gātre śalyaṃ samarpayat. pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ. gātre bāṇais tu te sarve śūrāḥ sarve samarpayan.

ततः शल्यो महाराज निर्विद्धस् तैर् महारथैः। सुस्राव रुधिरं गात्रैर् गैरिकं पर्वतो यथा।

tataḥ śalyo mahārāja nirviddhas tair mahārathaiḥ. susrāva rudhiraṃ gātrair gairikaṃ parvato yathā.

तांश् च सर्वान् महेष्वासान् पञ्चभिः पञ्चभिः शरैः। विव्याध तरसा राजंस् तद् अद्भुतम् इवाभवत्।

tāṃś ca sarvān maheṣvāsān pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ. vivyādha tarasā rājaṃs tad adbhutam ivābhavat.

ततो ऽपरेण भल्लेन धर्मपुत्रस्य मारिष। धनुश् चिच्छेद समरे सज्यं स सुमहारथः।

tato 'pareṇa bhallena dharmaputrasya māriṣa. dhanuś ciccheda samare sajyaṃ sa sumahārathaḥ.

अथान्यद् धनुर् आदाय धर्मपुत्रो महारथः। साश्वसूतध्वजरथं शल्यं प्राच्छादयच् छरैः।

athānyad dhanur ādāya dharmaputro mahārathaḥ. sāśvasūtadhvajarathaṃ śalyaṃ prācchādayac charaiḥ.

स च्छाद्यमानः समरे धर्मपुत्रस्य सायकैः। युधिष्ठिरम् अथाविध्यद् दशभिर् निशितैः शरैः। एवं द्वंद्वशतान्य् आसंस् त्वदीयानां परैः सह।

sa cchādyamānaḥ samare dharmaputrasya sāyakaiḥ. yudhiṣṭhiram athāvidhyad daśabhir niśitaiḥ śaraiḥ. evaṃ dvaṃdvaśatāny āsaṃs tvadīyānāṃ paraiḥ saha.

सात्यकिस् तु ततः क्रुद्धो धर्मपुत्रे शरार्दिते। मद्राणाम् अधिपं शूरं शरौघैः समवारयत्।

sātyakis tu tataḥ kruddho dharmaputre śarārdite. madrāṇām adhipaṃ śūraṃ śaraughaiḥ samavārayat.

स सात्यकेः प्रचिच्छेद क्षुरप्रेण महद् धनुः। भीमसेनमुखांस् तांश् च त्रिभिस् त्रिभिर् अताडयत्।

sa sātyakeḥ praciccheda kṣurapreṇa mahad dhanuḥ. bhīmasenamukhāṃs tāṃś ca tribhis tribhir atāḍayat.

तस्य क्रुद्धो महाराज सात्यकिः सत्यविक्रमः। तोमरं प्रेषयाम् आस स्वर्णदण्डं महाधनम्।

tasya kruddho mahārāja sātyakiḥ satyavikramaḥ. tomaraṃ preṣayām āsa svarṇadaṇḍaṃ mahādhanam.

भीमसेनो ऽथ नाराचं ज्वलन्तम् इव पन्नगम्। नकुलः समरे शक्तिं सहदेवो गदां शुभाम्। धर्मराजः शतघ्नीं तु जिघांसुः शल्यम् आहवे। तेषां पतन्ति शस्त्राणि बहुभिः सायकैर् युधि।

bhīmaseno 'tha nārācaṃ jvalantam iva pannagam. nakulaḥ samare śaktiṃ sahadevo gadāṃ śubhām. dharmarājaḥ śataghnīṃ tu jighāṃsuḥ śalyam āhave. teṣāṃ patanti śastrāṇi bahubhiḥ sāyakair yudhi.

तान् आपतत एवाशु पञ्चानां वै भुजच्युतान्। वारयाम् आस समरे शस्त्रसंघैः स मद्रराट्। चिच्छेद समरे राजन् सर्वेषां च पृथक् पृथक्। सात्यकिप्रहितं शल्यो भल्लैश् चिच्छेद तोमरम्।

tān āpatata evāśu pañcānāṃ vai bhujacyutān. vārayām āsa samare śastrasaṃghaiḥ sa madrarāṭ. ciccheda samare rājan sarveṣāṃ ca pṛthak pṛthak. sātyakiprahitaṃ śalyo bhallaiś ciccheda tomaram.

भीमेन प्रहितं चापि शरं कनकभूषणम्। द्विधा चिच्छेद समरे कृतहस्तः प्रतापवान्।

bhīmena prahitaṃ cāpi śaraṃ kanakabhūṣaṇam. dvidhā ciccheda samare kṛtahastaḥ pratāpavān.

नकुलप्रेषितां शक्तिं हेमदण्डां भयावहाम्। गदां च सहदेवेन शरौघैः समवारयत्।

nakulapreṣitāṃ śaktiṃ hemadaṇḍāṃ bhayāvahām. gadāṃ ca sahadevena śaraughaiḥ samavārayat.

शराभ्यां च शतघ्नीं तां राज्ञश् चिच्छेद भारत। पश्यतां पाण्डुपुत्राणां सिंहनादं ननाद च। नामृष्यत् तं तु शैनेयः शत्रोर् विजयम् आहवे।

śarābhyāṃ ca śataghnīṃ tāṃ rājñaś ciccheda bhārata. paśyatāṃ pāṇḍuputrāṇāṃ siṃhanādaṃ nanāda ca. nāmṛṣyat taṃ tu śaineyaḥ śatror vijayam āhave.

अथान्यद् धनुर् आदाय सात्यकिः क्रोधमूर्छितः। द्वाभ्यां मद्रेश्वरं विद्ध्वा सारथिं च त्रिभिः शरैः।

athānyad dhanur ādāya sātyakiḥ krodhamūrchitaḥ. dvābhyāṃ madreśvaraṃ viddhvā sārathiṃ ca tribhiḥ śaraiḥ.

ततः शल्यो महाराज सर्वांस् तान् दशभिः शरैः। विव्याध सुभृशं क्रुद्धस् तोत्त्रैर् इव महाद्विपान्।

tataḥ śalyo mahārāja sarvāṃs tān daśabhiḥ śaraiḥ. vivyādha subhṛśaṃ kruddhas tottrair iva mahādvipān.

ते वार्यमाणाः समरे मद्रराज्ञा महारथाः। न शेकुः प्रमुखे स्थातुं तस्य शत्रुनिषूदनाः।

te vāryamāṇāḥ samare madrarājñā mahārathāḥ. na śekuḥ pramukhe sthātuṃ tasya śatruniṣūdanāḥ.

ततो दुर्योधनो राजा दृष्ट्वा शल्यस्य विक्रमम्। निहतान् पाण्डवान् मेने पाञ्चालान् अथ सृञ्जयान्। तथाविधं महाराज मद्रराजस्य विक्रमम्। असह्यं मानवैर् युद्धे तद् बभूव नरर्षभ।

tato duryodhano rājā dṛṣṭvā śalyasya vikramam. nihatān pāṇḍavān mene pāñcālān atha sṛñjayān. tathāvidhaṃ mahārāja madrarājasya vikramam. asahyaṃ mānavair yuddhe tad babhūva nararṣabha.

ततो राजन् महाबाहुर् भीमसेनः प्रतापवान्। संत्यज्य मनसा प्राणान् मद्राधिपम् अयोधयत्।

tato rājan mahābāhur bhīmasenaḥ pratāpavān. saṃtyajya manasā prāṇān madrādhipam ayodhayat.

नकुलः सहदेवश् च सात्यकिश् च महारथः। परिवार्य तदा शल्यं समन्ताद् व्यकिरञ् शरैः।

nakulaḥ sahadevaś ca sātyakiś ca mahārathaḥ. parivārya tadā śalyaṃ samantād vyakirañ śaraiḥ.

स चतुर्भिर् महेष्वासैः पाण्डवानां महारथैः। वृतस् तान् योधयाम् आस मद्रराजः प्रतापवान्।

sa caturbhir maheṣvāsaiḥ pāṇḍavānāṃ mahārathaiḥ. vṛtas tān yodhayām āsa madrarājaḥ pratāpavān.

तस्य धर्मसुतो राजन् क्षुरप्रेण महाहवे। चक्ररक्षं जघानाशु मद्रराजस्य पार्थिव।

tasya dharmasuto rājan kṣurapreṇa mahāhave. cakrarakṣaṃ jaghānāśu madrarājasya pārthiva.

तस्मिंस् तु निहते शूरे चक्ररक्षे महारथे। मद्रराजो ऽतिबलवान् सैनिकान् आस्तृणोच् छरैः।

tasmiṃs tu nihate śūre cakrarakṣe mahārathe. madrarājo 'tibalavān sainikān āstṛṇoc charaiḥ.

समाच्छन्नांस् ततस् तांस् तु राजन् वीक्ष्य स सैनिकान्। चिन्तयाम् आस समरे धर्मराजो युधिष्ठिरः।

samācchannāṃs tatas tāṃs tu rājan vīkṣya sa sainikān. cintayām āsa samare dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ.

कथं नु न भवेत् सत्यं तन् माधववचो महत्। न हि क्रुद्धो रणे राजा क्षपयेत बलं मम। अहं मद्भ्रातरश् चैव सात्यकिश् च महारथः। पाञ्चालाः सृञ्जयाश् चैव न शक्ताश् च हि मद्रपम्। निहनिष्यति चेद् अद्य मातुलो ऽस्मान् महायशाः। गोविन्दवचनं सत्यं कथं भवति किं त्व् इदम्।

kathaṃ nu na bhavet satyaṃ tan mādhavavaco mahat. na hi kruddho raṇe rājā kṣapayeta balaṃ mama. ahaṃ madbhrātaraś caiva sātyakiś ca mahārathaḥ. pāñcālāḥ sṛñjayāś caiva na śaktāś ca hi madrapam. nihaniṣyati ced adya mātulo 'smān mahāyaśāḥ. govindavacanaṃ satyaṃ kathaṃ bhavati kiṃ tv idam.

ततः सरथनागाश्वाः पाण्डवाः पाण्डुपूर्वज। मद्रेश्वरं समासेदुः पीडयन्तः समन्ततः।

tataḥ sarathanāgāśvāḥ pāṇḍavāḥ pāṇḍupūrvaja. madreśvaraṃ samāseduḥ pīḍayantaḥ samantataḥ.

नानाशस्त्रौघबहुलां शस्त्रवृष्टिं समुत्थिताम्। व्यधमत् समरे राजन् महाभ्राणीव मारुतः।

nānāśastraughabahulāṃ śastravṛṣṭiṃ samutthitām. vyadhamat samare rājan mahābhrāṇīva mārutaḥ.

ततः कनकपुङ्खां तां शल्यक्षिप्तां वियद्गताम्। शरवृष्टिम् अपश्याम शलभानाम् इवाततिम्।

tataḥ kanakapuṅkhāṃ tāṃ śalyakṣiptāṃ viyadgatām. śaravṛṣṭim apaśyāma śalabhānām ivātatim.

ते शरा मद्रराजेन प्रेषिता रणमूर्धनि। संपतन्तः स्म दृश्यन्ते शलभानां व्रजा इव।

te śarā madrarājena preṣitā raṇamūrdhani. saṃpatantaḥ sma dṛśyante śalabhānāṃ vrajā iva.

मद्रराजधनुर्मुक्तैः शरैः कनकभूषणैः। निरन्तरम् इवाकाशं संबभूव जनाधिप।

madrarājadhanurmuktaiḥ śaraiḥ kanakabhūṣaṇaiḥ. nirantaram ivākāśaṃ saṃbabhūva janādhipa.

न पाण्डवानां नास्माकं तत्र कश् चिद् व्यदृश्यत। बाणान्धकारे महति कृते तत्र महाभये।

na pāṇḍavānāṃ nāsmākaṃ tatra kaś cid vyadṛśyata. bāṇāndhakāre mahati kṛte tatra mahābhaye.

मद्रराजेन बलिना लाघवाच् छरवृष्टिभिः। लोड्यमानं तथा दृष्ट्वा पाण्डवानां बलार्णवम्। विस्मयं परमं जग्मुर् देवगन्धर्वदानवाः।

madrarājena balinā lāghavāc charavṛṣṭibhiḥ. loḍyamānaṃ tathā dṛṣṭvā pāṇḍavānāṃ balārṇavam. vismayaṃ paramaṃ jagmur devagandharvadānavāḥ.

स तु तान् सर्वतो यत्ताञ् शरैः संपीड्य मारिष। धर्मराजम् अवच्छाद्य सिंहवद् व्यनदन् मुहुः।

sa tu tān sarvato yattāñ śaraiḥ saṃpīḍya māriṣa. dharmarājam avacchādya siṃhavad vyanadan muhuḥ.

ते छन्नाः समरे तेन पाण्डवानां महारथाः। न शेकुस् तं तदा युद्धे प्रत्युद्यातुं महारथम्।

te channāḥ samare tena pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ. na śekus taṃ tadā yuddhe pratyudyātuṃ mahāratham.

धर्मराजपुरोगास् तु भीमसेनमुखा रथाः। न जहुः समरे शूरं शल्यम् आहवशोभिनम्।

dharmarājapurogās tu bhīmasenamukhā rathāḥ. na jahuḥ samare śūraṃ śalyam āhavaśobhinam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents