महाभारत 8.8 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←कर्ण पर्व→

←अध्याय 8→

[mh-8-8] • 45 श्लोकाः

संजय उवाच। ते सेने ऽन्योन्यम् आसाद्य प्रहृष्टाश्वनरद्विपे। बृहत्यौ संप्रजह्राते देवासुरचमूपमे।

saṃjaya uvāca. te sene 'nyonyam āsādya prahṛṣṭāśvanaradvipe. bṛhatyau saṃprajahrāte devāsuracamūpame.

ततो गजा रथाश् चाश्वाः पत्तयश् च महाहवे। संप्रहारं परं चक्रुर् देहपाप्मप्रणाशनम्।

tato gajā rathāś cāśvāḥ pattayaś ca mahāhave. saṃprahāraṃ paraṃ cakrur dehapāpmapraṇāśanam.

पूर्णचन्द्रार्कपद्मानां कान्तित्विड्गन्धतः समैः। उत्तमाङ्गैर् नृसिंहानां नृसिंहास् तस्तरुर् महीम्।

pūrṇacandrārkapadmānāṃ kāntitviḍgandhataḥ samaiḥ. uttamāṅgair nṛsiṃhānāṃ nṛsiṃhās tastarur mahīm.

अर्धचन्द्रैस् तथा भल्लैः क्षुरप्रैर् असिपट्टिशैः। परश्वधैश् चाप्य् अकृन्तन्न् उत्तमाङ्गानि युध्यताम्।

ardhacandrais tathā bhallaiḥ kṣuraprair asipaṭṭiśaiḥ. paraśvadhaiś cāpy akṛntann uttamāṅgāni yudhyatām.

व्यायतायतबाहूनां व्यायतायतबाहुभिः। व्यायता बाहवः पेतुश् छिन्नमुष्ट्यायुधाङ्गदाः।

vyāyatāyatabāhūnāṃ vyāyatāyatabāhubhiḥ. vyāyatā bāhavaḥ petuś chinnamuṣṭyāyudhāṅgadāḥ.

तैः स्फुरद्भिर् मही भाति रक्ताङ्गुलितलैस् तदा। गरुडप्रहतैर् उग्रैः पञ्चास्यैर् इव पन्नगैः।

taiḥ sphuradbhir mahī bhāti raktāṅgulitalais tadā. garuḍaprahatair ugraiḥ pañcāsyair iva pannagaiḥ.

हयस्यन्दननागेभ्यः पेतुर् वीरा द्विषद्धताः। विमानेभ्यो यथा क्षीणे पुण्ये स्वर्गसदस् तथा।

hayasyandananāgebhyaḥ petur vīrā dviṣaddhatāḥ. vimānebhyo yathā kṣīṇe puṇye svargasadas tathā.

गदाभिर् अन्यैर् गुर्वीभिः परिघैर् मुसलैर् अपि। पोथिताः शतशः पेतुर् वीरा वीरतरै रणे।

gadābhir anyair gurvībhiḥ parighair musalair api. pothitāḥ śataśaḥ petur vīrā vīratarai raṇe.

रथा रथैर् विनिहता मत्ता मत्तैर् द्विपैर् द्विपाः। सादिनः सादिभिश् चैव तस्मिन् परमसंकुले।

rathā rathair vinihatā mattā mattair dvipair dvipāḥ. sādinaḥ sādibhiś caiva tasmin paramasaṃkule.

रथा वररथैर् नागैर् अश्वारोहाश् च पत्तिभिः। अश्वारोहैः पदाताश् च निहता युधि शेरते।

rathā vararathair nāgair aśvārohāś ca pattibhiḥ. aśvārohaiḥ padātāś ca nihatā yudhi śerate.

रथाश्वपत्तयो नागै रथैर् नागाश् च पत्तयः। रथपत्तिद्विपाश् चाश्वैर् नृभिश् चाश्वरथद्विपाः।

rathāśvapattayo nāgai rathair nāgāś ca pattayaḥ. rathapattidvipāś cāśvair nṛbhiś cāśvarathadvipāḥ.

रथाश्वेभनराणां च नराश्वेभरथैः कृतम्। तथाश्वनरनागानाम् अन्योन्यं संकुलं बभौ। पाणिपादैश् च शस्त्रैश् च रथैश् च कदनं महत्।

rathāśvebhanarāṇāṃ ca narāśvebharathaiḥ kṛtam. tathāśvanaranāgānām anyonyaṃ saṃkulaṃ babhau. pāṇipādaiś ca śastraiś ca rathaiś ca kadanaṃ mahat.

तथा तस्मिन् बले शूरैर् वध्यमाने हते ऽपि च। अस्मान् अभ्यागमन् पार्था वृकोदरपुरोगमाः।

tathā tasmin bale śūrair vadhyamāne hate 'pi ca. asmān abhyāgaman pārthā vṛkodarapurogamāḥ.

धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च द्रौपदेयाः प्रभद्रकाः। सात्यकिश् चेकितानश् च द्रविडैः सैनिकैः सह।

dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca draupadeyāḥ prabhadrakāḥ. sātyakiś cekitānaś ca draviḍaiḥ sainikaiḥ saha.

भृता वित्तेन महता पाण्ड्याश् चौड्राः सकेरलाः। व्यूढोरस्का दीर्घभुजाः प्रांशवः प्रियदर्शनाः।

bhṛtā vittena mahatā pāṇḍyāś cauḍrāḥ sakeralāḥ. vyūḍhoraskā dīrghabhujāḥ prāṃśavaḥ priyadarśanāḥ.

आपीडिनो रक्तदन्ता मत्तमातङ्गविक्रमाः। नानाविरागवसना गन्धचूर्णावचूर्णिताः।

āpīḍino raktadantā mattamātaṅgavikramāḥ. nānāvirāgavasanā gandhacūrṇāvacūrṇitāḥ.

बद्धासयः पाशहस्ता वारणप्रतिवारणाः। समानमृत्यवो राजन्न् अनीकस्थाः परस्परम्।

baddhāsayaḥ pāśahastā vāraṇaprativāraṇāḥ. samānamṛtyavo rājann anīkasthāḥ parasparam.

कलापिनश् चापहस्ता दीर्घकेशाः प्रियाहवाः। पत्तयः सात्यकेर् अन्ध्रा घोररूपपराक्रमाः।

kalāpinaś cāpahastā dīrghakeśāḥ priyāhavāḥ. pattayaḥ sātyaker andhrā ghorarūpaparākramāḥ.

अथापरे पुनः शूराश् चेदिपाञ्चालकेकयाः। करूषाः कोसलाः काश्या मागधाश् चापि दुद्रुवुः।

athāpare punaḥ śūrāś cedipāñcālakekayāḥ. karūṣāḥ kosalāḥ kāśyā māgadhāś cāpi dudruvuḥ.

तेषां रथाश् च नागाश् च प्रवराश् चापि पत्तयः। नानाविधरवैर् हृष्टा नृत्यन्ति च हसन्ति च।

teṣāṃ rathāś ca nāgāś ca pravarāś cāpi pattayaḥ. nānāvidharavair hṛṣṭā nṛtyanti ca hasanti ca.

तस्य सैन्यस्य महतो महामात्रवरैर् वृतः। मध्यं वृकोदरो ऽभ्यागात् त्वदीयं नागधूर्गतः।

tasya sainyasya mahato mahāmātravarair vṛtaḥ. madhyaṃ vṛkodaro 'bhyāgāt tvadīyaṃ nāgadhūrgataḥ.

स नागप्रवरो ऽत्युग्रो विधिवत् कल्पितो बभौ। उदयाद्र्यग्र्यभवनं यथाभ्युदितभास्करम्।

sa nāgapravaro 'tyugro vidhivat kalpito babhau. udayādryagryabhavanaṃ yathābhyuditabhāskaram.

तस्यायसं वर्मवरं वररत्नविभूषितम्। तारोद्भासस्य नभसः शारदस्य समत्विषम्।

tasyāyasaṃ varmavaraṃ vararatnavibhūṣitam. tārodbhāsasya nabhasaḥ śāradasya samatviṣam.

स तोमरप्रासकरश् चारुमौलिः स्वलंकृतः। चरन् मध्यंदिनार्काभस् तेजसा व्यदहद् रिपून्।

sa tomaraprāsakaraś cārumauliḥ svalaṃkṛtaḥ. caran madhyaṃdinārkābhas tejasā vyadahad ripūn.

तं दृष्ट्वा द्विरदं दूरात् क्षेमधूर्तिर् द्विपस्थितः। आह्वयानो ऽभिदुद्राव प्रमनाः प्रमनस्तरम्।

taṃ dṛṣṭvā dviradaṃ dūrāt kṣemadhūrtir dvipasthitaḥ. āhvayāno 'bhidudrāva pramanāḥ pramanastaram.

तयोः समभवद् युद्धं द्विपयोर् उग्ररूपयोः। यदृच्छया द्रुमवतोर् महापर्वतयोर् इव।

tayoḥ samabhavad yuddhaṃ dvipayor ugrarūpayoḥ. yadṛcchayā drumavator mahāparvatayor iva.

संसक्तनागौ तौ वीरौ तोमरैर् इतरेतरम्। बलवत् सूर्यरश्म्याभैर् भित्त्वा भित्त्वा विनेदतुः।

saṃsaktanāgau tau vīrau tomarair itaretaram. balavat sūryaraśmyābhair bhittvā bhittvā vinedatuḥ.

व्यपसृत्य तु नागाभ्यां मण्डलानि विचेरतुः। प्रगृह्य चैव धनुषी जघ्नतुर् वै परस्परम्।

vyapasṛtya tu nāgābhyāṃ maṇḍalāni viceratuḥ. pragṛhya caiva dhanuṣī jaghnatur vai parasparam.

क्ष्वेडितास्फोटितरवैर् बाणशब्दैश् च सर्वशः। तौ जनान् हर्षयित्वा च सिंहनादान् प्रचक्रतुः।

kṣveḍitāsphoṭitaravair bāṇaśabdaiś ca sarvaśaḥ. tau janān harṣayitvā ca siṃhanādān pracakratuḥ.

समुद्यतकराभ्यां तौ द्विपाभ्यां कृतिनाव् उभौ। वातोद्धूतपताकाभ्यां युयुधाते महाबलौ।

samudyatakarābhyāṃ tau dvipābhyāṃ kṛtināv ubhau. vātoddhūtapatākābhyāṃ yuyudhāte mahābalau.

ताव् अन्योन्यस्य धनुषी छित्त्वान्योन्यं विनेदतुः। शक्तितोमरवर्षेण प्रावृण्मेघाव् इवाम्बुभिः।

tāv anyonyasya dhanuṣī chittvānyonyaṃ vinedatuḥ. śaktitomaravarṣeṇa prāvṛṇmeghāv ivāmbubhiḥ.

क्षेमधूर्तिस् तदा भीमं तोमरेण स्तनान्तरे। निर्बिभेद तु वेगेन षड्भिश् चाप्य् अपरैर् नदन्।

kṣemadhūrtis tadā bhīmaṃ tomareṇa stanāntare. nirbibheda tu vegena ṣaḍbhiś cāpy aparair nadan.

स भीमसेनः शुशुभे तोमरैर् अङ्गमाश्रितैः। क्रोधदीप्तवपुर् मेघैः सप्तसप्तिर् इवांशुमान्।

sa bhīmasenaḥ śuśubhe tomarair aṅgamāśritaiḥ. krodhadīptavapur meghaiḥ saptasaptir ivāṃśumān.

ततो भास्करवर्णाभम् अञ्जोगतिमयस्मयम्। ससर्ज तोमरं भीमः प्रत्यमित्राय यत्नवान्।

tato bhāskaravarṇābham añjogatimayasmayam. sasarja tomaraṃ bhīmaḥ pratyamitrāya yatnavān.

ततः कुलूताधिपतिश् चापम् आयम्य सायकैः। दशभिस् तोमरं छित्त्वा शक्त्या विव्याध पाण्डवम्।

tataḥ kulūtādhipatiś cāpam āyamya sāyakaiḥ. daśabhis tomaraṃ chittvā śaktyā vivyādha pāṇḍavam.

अथ कार्मुकम् आदाय महाजलदनिस्वनम्। रिपोर् अभ्यर्दयन् नागम् उन्मदः पाण्डवः शरैः।

atha kārmukam ādāya mahājaladanisvanam. ripor abhyardayan nāgam unmadaḥ pāṇḍavaḥ śaraiḥ.

स शरौघार्दितो नागो भीमसेनेन संयुगे। निगृह्यमाणो नातिष्ठद् वातध्वस्त इवाम्बुदः।

sa śaraughārdito nāgo bhīmasenena saṃyuge. nigṛhyamāṇo nātiṣṭhad vātadhvasta ivāmbudaḥ.

ताम् अभ्यधावद् द्विरदं भीमसेनस्य नागराट्। महावातेरितं मेघं वातोद्धूत इवाम्बुदः।

tām abhyadhāvad dviradaṃ bhīmasenasya nāgarāṭ. mahāvāteritaṃ meghaṃ vātoddhūta ivāmbudaḥ.

संनिवर्त्यात्मनो नागं क्षेमधूर्तिः प्रयत्नतः। विव्याधाभिद्रुतं बाणैर् भीमसेनं सकुञ्जरम्।

saṃnivartyātmano nāgaṃ kṣemadhūrtiḥ prayatnataḥ. vivyādhābhidrutaṃ bāṇair bhīmasenaṃ sakuñjaram.

ततः साधुविसृष्टेन क्षुरेण पुरुषर्षभः। छित्त्वा शरासनं शत्रोर् नागम् आमित्रम् आर्दयत्।

tataḥ sādhuvisṛṣṭena kṣureṇa puruṣarṣabhaḥ. chittvā śarāsanaṃ śatror nāgam āmitram ārdayat.

ततः खजाकया भीमं क्षेमधूर्तिः पराभिनत्। जघान चास्य द्विरदं नाराचैः सर्वमर्मसु। स पपात महानगो भीमसेनस्य भारत।

tataḥ khajākayā bhīmaṃ kṣemadhūrtiḥ parābhinat. jaghāna cāsya dviradaṃ nārācaiḥ sarvamarmasu. sa papāta mahānago bhīmasenasya bhārata.

पुरा नागस्य पतनाद् अवप्लुत्य स्थितो महीम्। भीमसेनो रिपोर् नागं गदया समपोथयत्।

purā nāgasya patanād avaplutya sthito mahīm. bhīmaseno ripor nāgaṃ gadayā samapothayat.

तस्मात् प्रमथितान् नागात् क्षेमधूर्तिम् अवद्रुतम्। उद्धृत्य खड्गं निशितम् अभ्यधावत् स पाण्डवम्। उद्यतासिम् उपायान्तं गदयाहन् वृकोदरः।

tasmāt pramathitān nāgāt kṣemadhūrtim avadrutam. uddhṛtya khaḍgaṃ niśitam abhyadhāvat sa pāṇḍavam. udyatāsim upāyāntaṃ gadayāhan vṛkodaraḥ.

स पपात हतः सासिर् व्यसुः स्वम् अभितो द्विपम्। वज्रप्ररुग्णम् अचलं सिंहो वज्रहतो यथा।

sa papāta hataḥ sāsir vyasuḥ svam abhito dvipam. vajraprarugṇam acalaṃ siṃho vajrahato yathā.

निहतं नृपतिं दृष्ट्वा कुलूतानां यशस्करम्। प्राद्रवद् व्यथिता सेना त्वदीया भरतर्षभ।

nihataṃ nṛpatiṃ dṛṣṭvā kulūtānāṃ yaśaskaram. prādravad vyathitā senā tvadīyā bharatarṣabha.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...