महाभारत 8.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←कर्ण पर्व→

←अध्याय 3→

[mh-8-3] • 14 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। एतच् छ्रुत्वा महाराज धृतराष्ट्रो ऽम्बिकासुतः। शोकस्यान्तम् अपश्यन् वै हतं मत्वा सुयोधनम्। विह्वलः पतितो भूमौ नष्टचेता इव द्विपः।

vaiśaṃpāyana uvāca. etac chrutvā mahārāja dhṛtarāṣṭro 'mbikāsutaḥ. śokasyāntam apaśyan vai hataṃ matvā suyodhanam. vihvalaḥ patito bhūmau naṣṭacetā iva dvipaḥ.

तस्मिन् निपतिते भूमौ विह्वले राजसत्तमे। आर्तनादो महान् आसीत् स्त्रीणां भरतसत्तम।

tasmin nipatite bhūmau vihvale rājasattame. ārtanādo mahān āsīt strīṇāṃ bharatasattama.

स शब्दः पृथिवीं सर्वां पूरयाम् आस सर्वशः। शोकार्णवे महाघोरे निमग्ना भरतस्त्रियः। रुरुदुर् दुःखशोकार्ता भृशम् उद्विग्नचेतसः। नेत्राणि वारिणापूर्य सरितः सागरं यथा।

sa śabdaḥ pṛthivīṃ sarvāṃ pūrayām āsa sarvaśaḥ. śokārṇave mahāghore nimagnā bharatastriyaḥ. rurudur duḥkhaśokārtā bhṛśam udvignacetasaḥ. netrāṇi vāriṇāpūrya saritaḥ sāgaraṃ yathā.

राजानं च समासाद्य गान्धारी भरतर्षभ। निःसंज्ञा पतिता भूमौ सर्वाण्य् अन्तःपुराणि च।

rājānaṃ ca samāsādya gāndhārī bharatarṣabha. niḥsaṃjñā patitā bhūmau sarvāṇy antaḥpurāṇi ca.

ततस् ताः संजयो राजन् समाश्वासयद् आतुराः। मुह्यमानाः सुबहुशो मुञ्चन्त्यो वारि नेत्रजम्।

tatas tāḥ saṃjayo rājan samāśvāsayad āturāḥ. muhyamānāḥ subahuśo muñcantyo vāri netrajam.

समाश्वस्ताः स्त्रियस् तास् तु वेपमाना मुहुर् मुहुः। कदल्य इव वातेन धूयमानाः समन्ततः।

samāśvastāḥ striyas tās tu vepamānā muhur muhuḥ. kadalya iva vātena dhūyamānāḥ samantataḥ.

राजानं विदुरश् चापि प्रज्ञाचक्षुषम् ईश्वरम्। आश्वासयाम् आस तदा सिञ्चंस् तोयेन कौरवम्।

rājānaṃ viduraś cāpi prajñācakṣuṣam īśvaram. āśvāsayām āsa tadā siñcaṃs toyena kauravam.

स लब्ध्वा शनकैः संज्ञां ताश् च दृष्ट्वा स्त्रियो नृप। उन्मत्त इव राजा स स्थितस् तूष्णीं विशां पते।

sa labdhvā śanakaiḥ saṃjñāṃ tāś ca dṛṣṭvā striyo nṛpa. unmatta iva rājā sa sthitas tūṣṇīṃ viśāṃ pate.

ततो ध्यात्वा चिरं कालं निःश्वसंश् च पुनः पुनः। स्वान् पुत्रान् गर्हयाम् आस बहु मेने च पाण्डवान्।

tato dhyātvā ciraṃ kālaṃ niḥśvasaṃś ca punaḥ punaḥ. svān putrān garhayām āsa bahu mene ca pāṇḍavān.

गर्हयित्वात्मनो बुद्धिं शकुनेः सौबलस्य च। ध्यात्वा च सुचिरं कालं वेपमानो मुहुर् मुहुः।

garhayitvātmano buddhiṃ śakuneḥ saubalasya ca. dhyātvā ca suciraṃ kālaṃ vepamāno muhur muhuḥ.

संस्तभ्य च मनो भूयो राजा धैर्यसमन्वितः। पुनर् गावल्गणिं सूतं पर्यपृच्छत संजयम्।

saṃstabhya ca mano bhūyo rājā dhairyasamanvitaḥ. punar gāvalgaṇiṃ sūtaṃ paryapṛcchata saṃjayam.

यत् त्वया कथितं वाक्यं श्रुतं संजय तन् मया। कच्चिद् दुर्योधनः सूत न गतो वै यमक्षयम्। जये निराशः पुत्रो मे सततं जयकामुकः। ब्रूया निराशः सततं पुत्राणां शिवकामुकः। ब्रूहि संजय तत्त्वेन पुनर् उक्तां कथाम् इमाम्।

yat tvayā kathitaṃ vākyaṃ śrutaṃ saṃjaya tan mayā. kaccid duryodhanaḥ sūta na gato vai yamakṣayam. jaye nirāśaḥ putro me satataṃ jayakāmukaḥ. brūyā nirāśaḥ satataṃ putrāṇāṃ śivakāmukaḥ. brūhi saṃjaya tattvena punar uktāṃ kathām imām.

एवम् उक्तो ऽब्रवीत् सूतो राजानं जनमेजय। हतो वैकर्तनो राजन् सह पुत्रैर् महारथैः। भ्रातृभिश् च महेष्वासैः सूतपुत्रैस् तनुत्यजैः।

evam ukto 'bravīt sūto rājānaṃ janamejaya. hato vaikartano rājan saha putrair mahārathaiḥ. bhrātṛbhiś ca maheṣvāsaiḥ sūtaputrais tanutyajaiḥ.

दुःशासनश् च निहतः पाण्डवेन यशस्विना। पीतं च रुधिरं कोपाद् भीमसेनेन संयुगे। एतच् छ्रुत्वा महाराज धृतराष्ट्रो ऽम्बिकासुतः। दह्यमानो ऽब्रवीत् सूतं मुहूर्तं तिष्ठ संजय। व्याकुलं मे मनस् तात मा तावत् किं चिद् उच्यताम्। राजापि नाब्रवीत् किं चित् संजयो विदुरस् तथा। तूष्णीं भूतस् तथा सो ऽथ बभूव जगतीपतिः।

duḥśāsanaś ca nihataḥ pāṇḍavena yaśasvinā. pītaṃ ca rudhiraṃ kopād bhīmasenena saṃyuge. etac chrutvā mahārāja dhṛtarāṣṭro 'mbikāsutaḥ. dahyamāno 'bravīt sūtaṃ muhūrtaṃ tiṣṭha saṃjaya. vyākulaṃ me manas tāta mā tāvat kiṃ cid ucyatām. rājāpi nābravīt kiṃ cit saṃjayo viduras tathā. tūṣṇīṃ bhūtas tathā so 'tha babhūva jagatīpatiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents