महाभारत 8.18 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←कर्ण पर्व→

←अध्याय 18→

[mh-8-18] • 76 श्लोकाः

संजय उवाच। युयुत्सुं तव पुत्रं तु प्राद्रवन्तं महद् बलम्। उलूको ऽभ्यपतत् तूर्णं तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत्।

saṃjaya uvāca. yuyutsuṃ tava putraṃ tu prādravantaṃ mahad balam. ulūko 'bhyapatat tūrṇaṃ tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt.

युयुत्सुस् तु ततो राजञ् शितधारेण पत्रिणा। उलूकं ताडयाम् आस वज्रेणेन्द्र इवाचलम्।

yuyutsus tu tato rājañ śitadhāreṇa patriṇā. ulūkaṃ tāḍayām āsa vajreṇendra ivācalam.

उलूकस् तु ततः क्रुद्धस् तव पुत्रस्य संयुगे। क्षुरप्रेण धनुश् छित्त्वा ताडयाम् आस कर्णिना।

ulūkas tu tataḥ kruddhas tava putrasya saṃyuge. kṣurapreṇa dhanuś chittvā tāḍayām āsa karṇinā.

तद् अपास्य धनुश् छिन्नं युयुत्सुर् वेगवत्तरम्। अन्यद् आदत्त सुमहच् चापं संरक्तलोचनः।

tad apāsya dhanuś chinnaṃ yuyutsur vegavattaram. anyad ādatta sumahac cāpaṃ saṃraktalocanaḥ.

शाकुनिं च ततः षष्ट्या विव्याध भरतर्षभ। सारथिं त्रिभिर् आनर्छत् तं च भूयो व्यविध्यत।

śākuniṃ ca tataḥ ṣaṣṭyā vivyādha bharatarṣabha. sārathiṃ tribhir ānarchat taṃ ca bhūyo vyavidhyata.

उलूकस् तं तु विंशत्या विद्ध्वा हेमविभूषितैः। अथास्य समरे क्रुद्धो ध्वजं चिच्छेद काञ्चनम्।

ulūkas taṃ tu viṃśatyā viddhvā hemavibhūṣitaiḥ. athāsya samare kruddho dhvajaṃ ciccheda kāñcanam.

स च्छिन्नयष्टिः सुमहाञ् शीर्यमाणो महाध्वजः। पपात प्रमुखे राजन् युयुत्सोः काञ्चनोज्ज्वलः।

sa cchinnayaṣṭiḥ sumahāñ śīryamāṇo mahādhvajaḥ. papāta pramukhe rājan yuyutsoḥ kāñcanojjvalaḥ.

ध्वजम् उन्मथितं दृष्ट्वा युयुत्सुः क्रोधमूर्छितः। उलूकं पञ्चभिर् बाणैर् आजघान स्तनान्तरे।

dhvajam unmathitaṃ dṛṣṭvā yuyutsuḥ krodhamūrchitaḥ. ulūkaṃ pañcabhir bāṇair ājaghāna stanāntare.

उलूकस् तस्य भल्लेन तैलधौतेन मारिष। शिरश् चिच्छेद सहसा यन्तुर् भरतसत्तम। तच् छिन्नम् अपतद् भूमौ युयुत्सोः सारथेस् तदा। तारारूपं यथा चित्रं निपपात महीतले। यन्तुश् चिच्छेद समरे शिरः क्रोधसमन्वितः।

ulūkas tasya bhallena tailadhautena māriṣa. śiraś ciccheda sahasā yantur bharatasattama. tac chinnam apatad bhūmau yuyutsoḥ sārathes tadā. tārārūpaṃ yathā citraṃ nipapāta mahītale. yantuś ciccheda samare śiraḥ krodhasamanvitaḥ.

जघान चतुरो ऽश्वांश् च तं च विव्याध पञ्चभिः। सो ऽतिविद्धो बलवता प्रत्यपायाद् रथान्तरम्।

jaghāna caturo 'śvāṃś ca taṃ ca vivyādha pañcabhiḥ. so 'tividdho balavatā pratyapāyād rathāntaram.

तं निर्जित्य रणे राजन्न् उलूकस् त्वरितो ययौ। पाञ्चालान् सृञ्जयांश् चैव विनिघ्नन् निशितैः शरैः।

taṃ nirjitya raṇe rājann ulūkas tvarito yayau. pāñcālān sṛñjayāṃś caiva vinighnan niśitaiḥ śaraiḥ.

शतानीकं महाराज श्रुतकर्मा सुतस् तव। व्यश्वसूतरथं चक्रे निमेषार्धाद् असंभ्रमम्।

śatānīkaṃ mahārāja śrutakarmā sutas tava. vyaśvasūtarathaṃ cakre nimeṣārdhād asaṃbhramam.

हताश्वे तु रथे तिष्ठञ् शतानीको महाबलः। गदां चिक्षेप संक्रुद्धस् तव पुत्रस्य मारिष।

hatāśve tu rathe tiṣṭhañ śatānīko mahābalaḥ. gadāṃ cikṣepa saṃkruddhas tava putrasya māriṣa.

सा कृत्वा स्यन्दनं भस्म हयांश् चैव ससारथीन्। पपात धरणीं तूर्णं दारयन्तीव भारत।

sā kṛtvā syandanaṃ bhasma hayāṃś caiva sasārathīn. papāta dharaṇīṃ tūrṇaṃ dārayantīva bhārata.

ताव् उभौ विरथौ वीरौ कुरूणां कीर्तिवर्धनौ। अपाक्रमेतां युद्धार्तौ प्रेक्षमाणौ परस्परम्।

tāv ubhau virathau vīrau kurūṇāṃ kīrtivardhanau. apākrametāṃ yuddhārtau prekṣamāṇau parasparam.

पुत्रस् तु तव संभ्रान्तो विवित्सो रथम् आविशत्। शतानीको ऽपि त्वरितः प्रतिविन्ध्यरथं गतः।

putras tu tava saṃbhrānto vivitso ratham āviśat. śatānīko 'pi tvaritaḥ prativindhyarathaṃ gataḥ.

सुतसोमस् तु शकुनिं विव्याध निशितैः शरैः। नाकम्पयत संरब्धो वार्योघ इव पर्वतम्।

sutasomas tu śakuniṃ vivyādha niśitaiḥ śaraiḥ. nākampayata saṃrabdho vāryogha iva parvatam.

सुतसोमस् तु तं दृष्ट्वा पितुर् अत्यन्तवैरिणम्। शरैर् अनेकसाहस्रैश् छादयाम् आस भारत।

sutasomas tu taṃ dṛṣṭvā pitur atyantavairiṇam. śarair anekasāhasraiś chādayām āsa bhārata.

ताञ् शराञ् शकुनिस् तूर्णं चिच्छेदान्यैः पतत्रिभिः। लघ्वस्त्रश् चित्रयोधी च जितकाशी च संयुगे।

tāñ śarāñ śakunis tūrṇaṃ cicchedānyaiḥ patatribhiḥ. laghvastraś citrayodhī ca jitakāśī ca saṃyuge.

निवार्य समरे चापि शरांस् तान् निशितैः शरैः। आजघान सुसंक्रुद्धः सुतसोमं त्रिभिः शरैः।

nivārya samare cāpi śarāṃs tān niśitaiḥ śaraiḥ. ājaghāna susaṃkruddhaḥ sutasomaṃ tribhiḥ śaraiḥ.

तस्याश्वान् केतनं सूतं तिलशो व्यधमच् छरैः। स्यालस् तव महावीर्यस् ततस् ते चुक्रुशुर् जनाः।

tasyāśvān ketanaṃ sūtaṃ tilaśo vyadhamac charaiḥ. syālas tava mahāvīryas tatas te cukruśur janāḥ.

हताश्वो विरथश् चैव छिन्नधन्वा च मारिष। धन्वी धनुर्वरं गृह्य रथाद् भूमाव् अतिष्ठत। व्यसृजत् सायकांश् चैव स्वर्णपुङ्खाञ् शिलाशितान्।

hatāśvo virathaś caiva chinnadhanvā ca māriṣa. dhanvī dhanurvaraṃ gṛhya rathād bhūmāv atiṣṭhata. vyasṛjat sāyakāṃś caiva svarṇapuṅkhāñ śilāśitān.

छादयाम् आसुर् अथ ते तव स्यालस्य तं रथम्। पतंगानाम् इव व्राताः शरव्राता महारथम्।

chādayām āsur atha te tava syālasya taṃ ratham. pataṃgānām iva vrātāḥ śaravrātā mahāratham.

रथोपस्थान् समीक्ष्यापि विव्यथे नैव सौबलः। प्रमृद्नंश् च शरांस् तांस् ताञ् शरव्रातैर् महायशाः।

rathopasthān samīkṣyāpi vivyathe naiva saubalaḥ. pramṛdnaṃś ca śarāṃs tāṃs tāñ śaravrātair mahāyaśāḥ.

तत्रातुष्यन्त योधाश् च सिद्धाश् चापि दिवि स्थिताः। सुतसोमस्य तत् कर्म दृष्ट्वाश्रद्धेयम् अद्भुतम्। रथस्थं नृपतिं तं तु पदातिः सन्न् अयोधयत्।

tatrātuṣyanta yodhāś ca siddhāś cāpi divi sthitāḥ. sutasomasya tat karma dṛṣṭvāśraddheyam adbhutam. rathasthaṃ nṛpatiṃ taṃ tu padātiḥ sann ayodhayat.

तस्य तीक्ष्णैर् महावेगैर् भल्लैः संनतपर्वभिः। व्यहनत् कार्मुकं राजा तूणीरं चैव सर्वशः।

tasya tīkṣṇair mahāvegair bhallaiḥ saṃnataparvabhiḥ. vyahanat kārmukaṃ rājā tūṇīraṃ caiva sarvaśaḥ.

स च्छिन्नधन्वा समरे खड्गम् उद्यम्य नानदन्। वैडूर्योत्पलवर्णाभं हस्तिदन्तमयत्सरुम्।

sa cchinnadhanvā samare khaḍgam udyamya nānadan. vaiḍūryotpalavarṇābhaṃ hastidantamayatsarum.

भ्राम्यमाणं ततस् तं तु विमलाम्ब्बरवर्चसम्। कालोपमं ततो मेने सुतसोमस्य धीमतः।

bhrāmyamāṇaṃ tatas taṃ tu vimalāmbbaravarcasam. kālopamaṃ tato mene sutasomasya dhīmataḥ.

सो ऽचरत् सहसा खड्गी मण्डलानि सहस्रशः। चतुर्विंशन् महाराज शिक्षाबलसमन्वितः। भ्रान्तम् उद्भ्रान्तम् आविद्धम् आप्लुतं विप्लुतं सृतम्। संपातं समुदीर्यं च दर्शयाम् आस संयुगे।

so 'carat sahasā khaḍgī maṇḍalāni sahasraśaḥ. caturviṃśan mahārāja śikṣābalasamanvitaḥ. bhrāntam udbhrāntam āviddham āplutaṃ viplutaṃ sṛtam. saṃpātaṃ samudīryaṃ ca darśayām āsa saṃyuge.

सौबलस् तु ततस् तस्य शरांश् चिक्षेप वीर्यवान्। तान् आपतत एवाशु चिच्छेद परमासिना।

saubalas tu tatas tasya śarāṃś cikṣepa vīryavān. tān āpatata evāśu ciccheda paramāsinā.

ततः क्रुद्धो महाराज सौबलः परवीरहा। प्राहिणोत् सुतसोमस्य शरान् आशीविषोपमान्।

tataḥ kruddho mahārāja saubalaḥ paravīrahā. prāhiṇot sutasomasya śarān āśīviṣopamān.

चिच्छेद तांश् च खड्गेन शिक्षया च बलेन च। दर्शयंल् लाघवं युद्धे तार्क्ष्यवीर्यसमद्युतिः।

ciccheda tāṃś ca khaḍgena śikṣayā ca balena ca. darśayaṃl lāghavaṃ yuddhe tārkṣyavīryasamadyutiḥ.

तस्य संचरतो राजन् मण्डलावर्तने तदा। क्षुरप्रेण सुतीक्ष्णेन खड्गं चिच्छेद सुप्रभम्।

tasya saṃcarato rājan maṇḍalāvartane tadā. kṣurapreṇa sutīkṣṇena khaḍgaṃ ciccheda suprabham.

स च्छिन्नः सहसा भूमौ निपपात महान् असिः। अवशस्य स्थितं हस्ते तं खड्गं सत्सरुं तदा।

sa cchinnaḥ sahasā bhūmau nipapāta mahān asiḥ. avaśasya sthitaṃ haste taṃ khaḍgaṃ satsaruṃ tadā.

छिन्नम् आज्ञाय निस्त्रिंशम् अवप्लुत्य पदानि षट्। सो ऽन्यत् कार्मुकम् आदाय सुदृढं वेगवत्तरम्। प्राविध्यत ततः शेषं सुतसोमो महारथः।

chinnam ājñāya nistriṃśam avaplutya padāni ṣaṭ. so 'nyat kārmukam ādāya sudṛḍhaṃ vegavattaram. prāvidhyata tataḥ śeṣaṃ sutasomo mahārathaḥ.

स च्छित्त्वा सगुणं चापं रणे तस्य महात्मनः। पपात धरणीं तूर्णं स्वर्णवज्रविभूषितः। सुतसोमस् ततो ऽगच्छच् छ्रुतकीर्तेर् महारथम्।

sa cchittvā saguṇaṃ cāpaṃ raṇe tasya mahātmanaḥ. papāta dharaṇīṃ tūrṇaṃ svarṇavajravibhūṣitaḥ. sutasomas tato 'gacchac chrutakīrter mahāratham.

सौबलो ऽपि धनुर् गृह्य घोरम् अन्यत् सुदुःसहम्। अभ्ययात् पाण्डवानीकं निघ्नञ् शत्रुगणान् बहून्।

saubalo 'pi dhanur gṛhya ghoram anyat suduḥsaham. abhyayāt pāṇḍavānīkaṃ nighnañ śatrugaṇān bahūn.

तत्र नादो महान् आसीत् पाण्डवानां विशां पते। सौबलं समरे दृष्ट्वा विचरन्तम् अभीतवत्।

tatra nādo mahān āsīt pāṇḍavānāṃ viśāṃ pate. saubalaṃ samare dṛṣṭvā vicarantam abhītavat.

तान्य् अनीकानि दृप्तानि शस्त्रवन्ति महान्ति च। द्राव्यमाणान्य् अदृश्यन्त सौबलेन महात्मना।

tāny anīkāni dṛptāni śastravanti mahānti ca. drāvyamāṇāny adṛśyanta saubalena mahātmanā.

यथा दैत्यचमूं राजन् देवराजो ममर्द ह। तथैव पाण्डवीं सेनां सौबलेयो व्यनाशयत्।

yathā daityacamūṃ rājan devarājo mamarda ha. tathaiva pāṇḍavīṃ senāṃ saubaleyo vyanāśayat.

धृष्टद्युम्नं कृपो राजन् वारयाम् आस संयुगे। यथा दृप्तं वने नागं शरभो वारयेद् युधि।

dhṛṣṭadyumnaṃ kṛpo rājan vārayām āsa saṃyuge. yathā dṛptaṃ vane nāgaṃ śarabho vārayed yudhi.

निरुद्धः पार्षतस् तेन गौतमेन बलीयसा। पदात् पदं विचलितुं नाशक्नोत् तत्र भारत।

niruddhaḥ pārṣatas tena gautamena balīyasā. padāt padaṃ vicalituṃ nāśaknot tatra bhārata.

गौतमस्य वपुर् दृष्ट्वा धृष्टद्युम्नरथं प्रति। वित्रेसुः सर्वभूतानि क्षयं प्राप्तं च मेनिरे।

gautamasya vapur dṛṣṭvā dhṛṣṭadyumnarathaṃ prati. vitresuḥ sarvabhūtāni kṣayaṃ prāptaṃ ca menire.

तत्रावोचन् विमनसो रथिनः सादिनस् तथा। द्रोणस्य निधने नूनं संक्रुद्धो द्विपदां वरः।

tatrāvocan vimanaso rathinaḥ sādinas tathā. droṇasya nidhane nūnaṃ saṃkruddho dvipadāṃ varaḥ.

शारद्वतो महातेजा दिव्यास्त्रविद् उदारधीः। अपि स्वस्ति भवेद् अद्य धृष्टद्युम्नस्य गौतमात्।

śāradvato mahātejā divyāstravid udāradhīḥ. api svasti bhaved adya dhṛṣṭadyumnasya gautamāt.

अपीयं वाहिनी कृत्स्ना मुच्येत महतो भयात्। अप्य् अयं ब्राह्मणः सर्वान् न नो हन्यात् समागतान्।

apīyaṃ vāhinī kṛtsnā mucyeta mahato bhayāt. apy ayaṃ brāhmaṇaḥ sarvān na no hanyāt samāgatān.

यादृशं दृश्यते रूपम् अन्तकप्रतिमं भृशम्। गमिष्यत्य् अद्य पदवीं भारद्वाजस्य संयुगे।

yādṛśaṃ dṛśyate rūpam antakapratimaṃ bhṛśam. gamiṣyaty adya padavīṃ bhāradvājasya saṃyuge.

आचार्यः क्षिप्रहस्तश् च विजयी च सदा युधि। अस्त्रवान् वीर्यसंपन्नः क्रोधेन च समन्वितः।

ācāryaḥ kṣiprahastaś ca vijayī ca sadā yudhi. astravān vīryasaṃpannaḥ krodhena ca samanvitaḥ.

पार्षतश् च भृशं युद्धे विमुखो ऽद्यापि लक्ष्यते। इत्य् एवं विविधा वाचस् तावकानां परैः सह। व्यश्रूयन्त महाराज तयोस् तत्र समागमे। विचेरुस् तत्र समरे गौतमाद् भयशंसकाः।

pārṣataś ca bhṛśaṃ yuddhe vimukho 'dyāpi lakṣyate. ity evaṃ vividhā vācas tāvakānāṃ paraiḥ saha. vyaśrūyanta mahārāja tayos tatra samāgame. vicerus tatra samare gautamād bhayaśaṃsakāḥ.

विनिःश्वस्य ततः क्रुद्धः कृपः शारद्वतो नृप। पार्षतं छादयाम् आस निश्चेष्टं सर्वमर्मसु।

viniḥśvasya tataḥ kruddhaḥ kṛpaḥ śāradvato nṛpa. pārṣataṃ chādayām āsa niśceṣṭaṃ sarvamarmasu.

स वध्यमानः समरे गौतमेन महात्मना। कर्तव्यं न प्रजानाति मोहितः परमाहवे।

sa vadhyamānaḥ samare gautamena mahātmanā. kartavyaṃ na prajānāti mohitaḥ paramāhave.

तम् अब्रवीत् ततो यन्ता कच्चित् क्षेमं नु पार्षत। ईदृशं व्यसनं युद्धे न ते दृष्टं कदा चन।

tam abravīt tato yantā kaccit kṣemaṃ nu pārṣata. īdṛśaṃ vyasanaṃ yuddhe na te dṛṣṭaṃ kadā cana.

दैवयोगात् तु ते बाणा नातरन् मर्मभेदिनः। प्रेषिता द्विजमुख्येन मर्माण्य् उद्दिश्य सर्वशः।

daivayogāt tu te bāṇā nātaran marmabhedinaḥ. preṣitā dvijamukhyena marmāṇy uddiśya sarvaśaḥ.

व्यावर्तये तत्र रथं नदीवेगम् इवार्णवात्। अवध्यं ब्राह्मणं मन्ये येन ते विक्रमो हतः।

vyāvartaye tatra rathaṃ nadīvegam ivārṇavāt. avadhyaṃ brāhmaṇaṃ manye yena te vikramo hataḥ.

धृष्टद्युम्नस् ततो राजञ् शनकैर् अब्रवीद् वचः। मुह्यते मे मनस् तात गात्रे स्वेदश् च जायते।

dhṛṣṭadyumnas tato rājañ śanakair abravīd vacaḥ. muhyate me manas tāta gātre svedaś ca jāyate.

वेपथुं च शरीरे मे रोमहर्षं च पश्य वै। वर्जयन् ब्राह्मणं युद्धे शनैर् याहि यतो ऽच्युतः।

vepathuṃ ca śarīre me romaharṣaṃ ca paśya vai. varjayan brāhmaṇaṃ yuddhe śanair yāhi yato 'cyutaḥ.

अर्जुनं भीमसेनं वा समरे प्राप्य सारथे। क्षेमम् अद्य भवेद् यन्तर् इति मे नैष्ठिकी मतिः।

arjunaṃ bhīmasenaṃ vā samare prāpya sārathe. kṣemam adya bhaved yantar iti me naiṣṭhikī matiḥ.

ततः प्रायान् महाराज सारथिस् त्वरयन् हयान्। यतो भीमो महेष्वासो युयुधे तव सैनिकैः।

tataḥ prāyān mahārāja sārathis tvarayan hayān. yato bhīmo maheṣvāso yuyudhe tava sainikaiḥ.

प्रद्रुतं तु रथं दृष्ट्वा धृष्टद्युम्नस्य मारिष। किरञ् शरशतान्य् एव गौतमो ऽनुययौ तदा।

pradrutaṃ tu rathaṃ dṛṣṭvā dhṛṣṭadyumnasya māriṣa. kirañ śaraśatāny eva gautamo 'nuyayau tadā.

शङ्खं च पूरयाम् आस मुहुर् मुहुर् अरिंदमः। पार्षतं प्राद्रवद् यन्तं महेन्द्र इव शम्बरम्।

śaṅkhaṃ ca pūrayām āsa muhur muhur ariṃdamaḥ. pārṣataṃ prādravad yantaṃ mahendra iva śambaram.

शिखण्डिनं तु समरे भीष्ममृत्युं दुरासदम्। हार्दिक्यो वारयाम् आस स्मयन्न् इव मुहुर् मुहुः।

śikhaṇḍinaṃ tu samare bhīṣmamṛtyuṃ durāsadam. hārdikyo vārayām āsa smayann iva muhur muhuḥ.

शिखण्डी च समासाद्य हृदिकानां महारथम्। पञ्चभिर् निशितैर् भल्लैर् जत्रुदेशे समार्दयत्।

śikhaṇḍī ca samāsādya hṛdikānāṃ mahāratham. pañcabhir niśitair bhallair jatrudeśe samārdayat.

कृतवर्मा तु संक्रुद्धो भित्त्वा षष्टिभिर् आशुगैः। धनुर् एकेन चिच्छेद हसन् राजन् महारथः।

kṛtavarmā tu saṃkruddho bhittvā ṣaṣṭibhir āśugaiḥ. dhanur ekena ciccheda hasan rājan mahārathaḥ.

अथान्यद् धनुर् आदाय द्रुपदस्यात्मजो बली। तिष्ठ तिष्ठेति संक्रुद्धो हार्दिक्यं प्रत्यभाषत।

athānyad dhanur ādāya drupadasyātmajo balī. tiṣṭha tiṣṭheti saṃkruddho hārdikyaṃ pratyabhāṣata.

ततो ऽस्य नवतिं बाणान् रुक्मपुङ्खान् सुतेजनान्। प्रेषयाम् आस राजेन्द्र ते ऽस्याभ्रश्यन्त वर्मणः।

tato 'sya navatiṃ bāṇān rukmapuṅkhān sutejanān. preṣayām āsa rājendra te 'syābhraśyanta varmaṇaḥ.

वितथांस् तान् समालक्ष्य पतितांश् च महीतले। क्षुरप्रेण सुतीक्ष्णेन कार्मुकं चिच्छिदे बली।

vitathāṃs tān samālakṣya patitāṃś ca mahītale. kṣurapreṇa sutīkṣṇena kārmukaṃ cicchide balī.

अथैनं छिन्नधन्वानं भग्नशृङ्गम् इवर्षभम्। अशीत्या मार्गणैः क्रुद्धो बाह्वोर् उरसि चार्दयत्।

athainaṃ chinnadhanvānaṃ bhagnaśṛṅgam ivarṣabham. aśītyā mārgaṇaiḥ kruddho bāhvor urasi cārdayat.

कृतवर्मा तु संक्रुद्धो मार्गणैः कृतविक्षतः। ववाम रुधिरं गात्रैः कुम्भवक्त्राद् इवोदकम्। रुधिरेण परिक्लिन्नः कृतवर्मा त्व् अराजत। वर्षेण क्लेदितो राजन् यथा गैरिकपर्वतः। धनुर् अन्यत् समादाय समार्गणगणं प्रभो। शिखण्डिनं बाणवरैः स्कन्धदेशे ऽभ्यताडयत्।

kṛtavarmā tu saṃkruddho mārgaṇaiḥ kṛtavikṣataḥ. vavāma rudhiraṃ gātraiḥ kumbhavaktrād ivodakam. rudhireṇa pariklinnaḥ kṛtavarmā tv arājata. varṣeṇa kledito rājan yathā gairikaparvataḥ. dhanur anyat samādāya samārgaṇagaṇaṃ prabho. śikhaṇḍinaṃ bāṇavaraiḥ skandhadeśe 'bhyatāḍayat.

स्कन्धदेशे स्थितैर् बाणैः शिखण्डी च रराज ह। शाखाप्रतानैर् विमलैः सुमहान् स यथा द्रुमः।

skandhadeśe sthitair bāṇaiḥ śikhaṇḍī ca rarāja ha. śākhāpratānair vimalaiḥ sumahān sa yathā drumaḥ.

ताव् अन्योन्यं भृशं विद्ध्वा रुधिरेण समुक्षितौ। पोप्लूयमानौ हि यथा महान्तौ शोणितह्रदे। तद्वद् विरेजतुर् वीरौ शोणितेन परिप्लुतौ। यथा च किंशुकौ फुल्लौ पुष्यमासे ऽभ्युपागतौ। रुधिरोक्षितसर्वाङ्गौ रक्तचन्दनरूषितौ। भुजगाव् इव संक्रुद्धौ रेजतुस् तौ नरोत्तमौ। ताव् उभौ शरनुन्नाङ्गौ परस्परशरक्षतौ। अन्योन्यशृङ्गाभिहतौ रेजतुर् वृषभाव् इव।

tāv anyonyaṃ bhṛśaṃ viddhvā rudhireṇa samukṣitau. poplūyamānau hi yathā mahāntau śoṇitahrade. tadvad virejatur vīrau śoṇitena pariplutau. yathā ca kiṃśukau phullau puṣyamāse 'bhyupāgatau. rudhirokṣitasarvāṅgau raktacandanarūṣitau. bhujagāv iva saṃkruddhau rejatus tau narottamau. tāv ubhau śaranunnāṅgau parasparaśarakṣatau. anyonyaśṛṅgābhihatau rejatur vṛṣabhāv iva.

अन्योन्यस्य वधे यत्नं कुर्वाणौ तौ महारथौ। रथाभ्यां चेरतुस् तत्र मण्डलानि सहस्रशः।

anyonyasya vadhe yatnaṃ kurvāṇau tau mahārathau. rathābhyāṃ ceratus tatra maṇḍalāni sahasraśaḥ.

कृतवर्मा महाराज पार्षतं निशितैः शरैः। रणे विव्याध सप्तत्या स्वर्णपुङ्खैः शिलाशितैः।

kṛtavarmā mahārāja pārṣataṃ niśitaiḥ śaraiḥ. raṇe vivyādha saptatyā svarṇapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ.

ततो ऽस्य समरे बाणं भोजः प्रहरतां वरः। जीवितान्तकरं घोरं व्यसृजत् त्वरयान्वितः।

tato 'sya samare bāṇaṃ bhojaḥ praharatāṃ varaḥ. jīvitāntakaraṃ ghoraṃ vyasṛjat tvarayānvitaḥ.

स तेनाभिहतो राजन् मूर्छाम् आशु समाविशत्। ध्वजयष्टिं च सहसा शिश्रिये कश्मलावृतः।

sa tenābhihato rājan mūrchām āśu samāviśat. dhvajayaṣṭiṃ ca sahasā śiśriye kaśmalāvṛtaḥ.

अपोवाह रणात् तं तु सारथी रथिनां वरम्। हार्दिक्यशरसंतप्तं निःश्वसन्तं पुनः पुनः।

apovāha raṇāt taṃ tu sārathī rathināṃ varam. hārdikyaśarasaṃtaptaṃ niḥśvasantaṃ punaḥ punaḥ.

पराजिते ततः शूरे द्रुपदस्य सुते प्रभो। प्राद्रवत् पाण्डवी सेना वध्यमाना समन्ततः।

parājite tataḥ śūre drupadasya sute prabho. prādravat pāṇḍavī senā vadhyamānā samantataḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...