महाभारत 8.13 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←कर्ण पर्व→

←अध्याय 13→

[mh-8-13] • 25 श्लोकाः

संजय उवाच। अथोत्तरेण पाण्डूनां सेनायां ध्वनिर् उत्थितः। रथनागाश्वपत्तीनां दण्डधारेण वध्यताम्।

saṃjaya uvāca. athottareṇa pāṇḍūnāṃ senāyāṃ dhvanir utthitaḥ. rathanāgāśvapattīnāṃ daṇḍadhāreṇa vadhyatām.

निवर्तयित्वा तु रथं केशवो ऽर्जुनम् अब्रवीत्। वाहयन्न् एव तुरगान् गरुडानिलरंहसः।

nivartayitvā tu rathaṃ keśavo 'rjunam abravīt. vāhayann eva turagān garuḍānilaraṃhasaḥ.

मागधो ऽथाप्य् अतिक्रान्तो द्विरदेन प्रमाथिना। भगदत्ताद् अनवरः शिक्षया च बलेन च।

māgadho 'thāpy atikrānto dviradena pramāthinā. bhagadattād anavaraḥ śikṣayā ca balena ca.

एनं हत्वा निहन्तासि पुनः संशप्तकान् इति। वाक्यान्ते प्रापयत् पार्थं दण्डधारान्तिकं प्रति।

enaṃ hatvā nihantāsi punaḥ saṃśaptakān iti. vākyānte prāpayat pārthaṃ daṇḍadhārāntikaṃ prati.

स मागधानां प्रवरो ऽङ्कुशग्रहो; ग्रहेष्व् असह्यो विकचो यथा ग्रहः। सपत्नसेनां प्रममाथ दारुणो; महीं समग्रां विकचो यथा ग्रहः।

sa māgadhānāṃ pravaro 'ṅkuśagraho; graheṣv asahyo vikaco yathā grahaḥ. sapatnasenāṃ pramamātha dāruṇo; mahīṃ samagrāṃ vikaco yathā grahaḥ.

सुकल्पितं दानवनागसंनिभं; महाभ्रसंह्रादम् अमित्रमर्दनम्। रथाश्वमातङ्गगणान् सहस्रशः; समास्थितो हन्ति शरैर् द्विपान् अपि।

sukalpitaṃ dānavanāgasaṃnibhaṃ; mahābhrasaṃhrādam amitramardanam. rathāśvamātaṅgagaṇān sahasraśaḥ; samāsthito hanti śarair dvipān api.

रथान् अधिष्ठाय सवाजिसारथीन्; रथांश् च पद्भिस् त्वरितो व्यपोथयत्। द्विपांश् च पद्भ्यां चरणैः करेण च; द्विपास्थितो हन्ति स कालचक्रवत्। स नागयन्तॄन् समरे महारथान्। सपत्तिसंघांस् तुरगान् ससादिनः। द्विपांश् च बाणैर् निजघान वीर्यवान्। समन्ततो घ्नन्न् इव कालचक्रवत्।

rathān adhiṣṭhāya savājisārathīn; rathāṃś ca padbhis tvarito vyapothayat. dvipāṃś ca padbhyāṃ caraṇaiḥ kareṇa ca; dvipāsthito hanti sa kālacakravat. sa nāgayantṝn samare mahārathān. sapattisaṃghāṃs turagān sasādinaḥ. dvipāṃś ca bāṇair nijaghāna vīryavān. samantato ghnann iva kālacakravat.

नरांश् च कार्ष्णायसवर्मभूषणान्; निपात्य साश्वान् अपि पत्तिभिः सह। व्यपोथयद् दन्तिवरेण शुष्मिणा; सशब्दवत् स्थूलनडान् यथा तथा।

narāṃś ca kārṣṇāyasavarmabhūṣaṇān; nipātya sāśvān api pattibhiḥ saha. vyapothayad dantivareṇa śuṣmiṇā; saśabdavat sthūlanaḍān yathā tathā.

अथार्जुनो ज्यातलनेमिनिस्वने; मृदङ्गभेरीबहुशङ्खनादिते। नराश्वमातङ्गसहस्रनादितै; रथोत्तमेनाभ्यपतद् द्विपोत्तमम्।

athārjuno jyātalaneminisvane; mṛdaṅgabherībahuśaṅkhanādite. narāśvamātaṅgasahasranāditai; rathottamenābhyapatad dvipottamam.

ततो ऽर्जुनं द्वादशभिः शरोत्तमैर्; जनार्दनं षोडशभिः समार्दयत्। स दण्डधारस् तुरगांस् त्रिभिस् त्रिभिस्; ततो ननाद प्रजहास चासकृत्।

tato 'rjunaṃ dvādaśabhiḥ śarottamair; janārdanaṃ ṣoḍaśabhiḥ samārdayat. sa daṇḍadhāras turagāṃs tribhis tribhis; tato nanāda prajahāsa cāsakṛt.

ततो ऽस्य पार्थः सगुणेषुकार्मुकं; चकर्त भल्लैर् ध्वजम् अप्य् अलंकृतम्। पुनर् नियन्तॄन् सह पादगोप्तृभिस्; ततस् तु चुक्रोध गिरिव्रजेश्वरः।

tato 'sya pārthaḥ saguṇeṣukārmukaṃ; cakarta bhallair dhvajam apy alaṃkṛtam. punar niyantṝn saha pādagoptṛbhis; tatas tu cukrodha girivrajeśvaraḥ.

ततो ऽर्जुनं भिन्नकटेन दन्तिना; घनाघनेनानिलतुल्यरंहसा। अतीव चुक्षोभयिषुर् जनार्दनं; धनंजयं चाभिजघान तोमरैः।

tato 'rjunaṃ bhinnakaṭena dantinā; ghanāghanenānilatulyaraṃhasā. atīva cukṣobhayiṣur janārdanaṃ; dhanaṃjayaṃ cābhijaghāna tomaraiḥ.

अथास्य बाहू द्विपहस्तसंनिभौ; शिरश् च पूर्णेन्दुनिभाननं त्रिभिः। क्षुरैः प्रचिच्छेद सहैव पाण्डवस्; ततो द्विपं बाणशतैः समार्दयत्।

athāsya bāhū dvipahastasaṃnibhau; śiraś ca pūrṇendunibhānanaṃ tribhiḥ. kṣuraiḥ praciccheda sahaiva pāṇḍavas; tato dvipaṃ bāṇaśataiḥ samārdayat.

स पार्थबाणैस् तपनीयभूषणैः; समारुचत् काञ्चनवर्मभृद् द्विपः। तथा चकाशे निशि पर्वतो यथा; दवाग्निना प्रज्वलितौषधिद्रुमः।

sa pārthabāṇais tapanīyabhūṣaṇaiḥ; samārucat kāñcanavarmabhṛd dvipaḥ. tathā cakāśe niśi parvato yathā; davāgninā prajvalitauṣadhidrumaḥ.

स वेदनार्तो ऽम्बुदनिस्वनो नदंश्; चलन् भ्रमन् प्रस्खलितो ऽऽतुरो द्रवन्। पपात रुग्णः सनियन्तृकस् तथा; यथा गिरिर् वज्रनिपातचूर्णितः।

sa vedanārto 'mbudanisvano nadaṃś; calan bhraman praskhalito ''turo dravan. papāta rugṇaḥ saniyantṛkas tathā; yathā girir vajranipātacūrṇitaḥ.

हिमावदातेन सुवर्णमालिना; हिमाद्रिकूटप्रतिमेन दन्तिना। हते रणे भ्रातरि दण्ड आव्रजज्; जिघांसुर् इन्द्रावरजं धनंजयम्।

himāvadātena suvarṇamālinā; himādrikūṭapratimena dantinā. hate raṇe bhrātari daṇḍa āvrajaj; jighāṃsur indrāvarajaṃ dhanaṃjayam.

स तोमरैर् अर्ककरप्रभैस् त्रिभिर्; जनार्दनं पञ्चभिर् एव चार्जुनम्। समर्पयित्वा विननाद चार्दयंस्; ततो ऽस्य बाहू विचकर्त पाण्डवः।

sa tomarair arkakaraprabhais tribhir; janārdanaṃ pañcabhir eva cārjunam. samarpayitvā vinanāda cārdayaṃs; tato 'sya bāhū vicakarta pāṇḍavaḥ.

क्षुरप्रकृत्तौ सुभृशं सतोमरौ; च्युताङ्गदौ चन्दनरूषितौ भुजौ। गजात् पतन्तौ युगपद् विरेजतुर्; यथाद्रिशृङ्गात् पतितौ महोरगौ।

kṣuraprakṛttau subhṛśaṃ satomarau; cyutāṅgadau candanarūṣitau bhujau. gajāt patantau yugapad virejatur; yathādriśṛṅgāt patitau mahoragau.

अथार्धचन्द्रेण हृतं किरीटिना; पपात दण्डस्य शिरः क्षितिं द्विपात्। तच् छोणिताभं निपतद् विरेजे; दिवाकरो ऽस्ताद् इव पश्चिमां दिशम्।

athārdhacandreṇa hṛtaṃ kirīṭinā; papāta daṇḍasya śiraḥ kṣitiṃ dvipāt. tac choṇitābhaṃ nipatad vireje; divākaro 'stād iva paścimāṃ diśam.

अथ द्विपं श्वेतनगाग्रसंनिभं; दिवाकरांशुप्रतिमैः शरोत्तमैः। बिभेद पार्थः स पपात नानदन्; हिमाद्रिकूटः कुलिशाहतो यथा।

atha dvipaṃ śvetanagāgrasaṃnibhaṃ; divākarāṃśupratimaiḥ śarottamaiḥ. bibheda pārthaḥ sa papāta nānadan; himādrikūṭaḥ kuliśāhato yathā.

ततो ऽपरे तत्प्रतिमा गजोत्तमा; जिगीषवः संयति सव्यसाचिनम्। तथा कृतास् तेन यथैव तौ द्विपौ; ततः प्रभग्नं सुमहद् रिपोर् बलम्।

tato 'pare tatpratimā gajottamā; jigīṣavaḥ saṃyati savyasācinam. tathā kṛtās tena yathaiva tau dvipau; tataḥ prabhagnaṃ sumahad ripor balam.

गजा रथाश्वाः पुरुषाश् च संघशः; परस्परघ्नाः परिपेतुर् आहवे। परस्परप्रस्खलिताः समाहता; भृशं च तत् तत् कुलभाषिणो हताः।

gajā rathāśvāḥ puruṣāś ca saṃghaśaḥ; parasparaghnāḥ paripetur āhave. parasparapraskhalitāḥ samāhatā; bhṛśaṃ ca tat tat kulabhāṣiṇo hatāḥ.

अथार्जुनं स्वे परिवार्य सैनिकाः; पुरंदरं देवगणा इवाब्रुवन्। अभैष्म यस्मान् मरणाद् इव प्रजाः; स वीर दिष्ट्या निहतस् त्वया रिपुः।

athārjunaṃ sve parivārya sainikāḥ; puraṃdaraṃ devagaṇā ivābruvan. abhaiṣma yasmān maraṇād iva prajāḥ; sa vīra diṣṭyā nihatas tvayā ripuḥ.

न चेत् परित्रास्य इमाञ् जनान् भयाद्; द्विषद्भिर् एवं बलिभिः प्रपीडितान्। तथाभविष्यद् द्विषतां प्रमोदनं; यथा हतेष्व् एष्व् इह नो ऽरिषु त्वया।

na cet paritrāsya imāñ janān bhayād; dviṣadbhir evaṃ balibhiḥ prapīḍitān. tathābhaviṣyad dviṣatāṃ pramodanaṃ; yathā hateṣv eṣv iha no 'riṣu tvayā.

इतीव भूयश् च सुहृद्भिर् ईरिता; निशम्य वाचः सुमनास् ततो ऽर्जुनः। यथानुरूपं प्रतिपूज्य तं जनं; जगाम संशप्तकसंघहा पुनः।

itīva bhūyaś ca suhṛdbhir īritā; niśamya vācaḥ sumanās tato 'rjunaḥ. yathānurūpaṃ pratipūjya taṃ janaṃ; jagāma saṃśaptakasaṃghahā punaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...