महाभारत 8.10 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←कर्ण पर्व→

←अध्याय 10→

[mh-8-10] • 36 श्लोकाः

संजय उवाच। श्रुतकर्मा महाराज चित्रसेनं महीपतिम्। आजघ्ने समरे क्रुद्धः पञ्चाशद्भिः शिलीमुखैः।

saṃjaya uvāca. śrutakarmā mahārāja citrasenaṃ mahīpatim. ājaghne samare kruddhaḥ pañcāśadbhiḥ śilīmukhaiḥ.

अभिसारस् तु तं राजा नवभिर् निशितैः शरैः। श्रुतकर्माणम् आहत्य सूतं विव्याध पञ्चभिः।

abhisāras tu taṃ rājā navabhir niśitaiḥ śaraiḥ. śrutakarmāṇam āhatya sūtaṃ vivyādha pañcabhiḥ.

श्रुतकर्मा ततः क्रुद्धश् चित्रसेनं चमूमुखे। नाराचेन सुतीक्ष्णेन मर्मदेशे समर्दयत्। सो ऽतिविद्धो महाराज नाराचेन महात्मना। मूर्छाम् अभिययौ वीरः कश्मलं चाविवेश ह।

śrutakarmā tataḥ kruddhaś citrasenaṃ camūmukhe. nārācena sutīkṣṇena marmadeśe samardayat. so 'tividdho mahārāja nārācena mahātmanā. mūrchām abhiyayau vīraḥ kaśmalaṃ cāviveśa ha.

एतस्मिन्न् अन्तरे चैनं श्रुतकीर्तिर् महायशाः। नवत्या जगतीपालं छादयाम् आस पत्रिभिः।

etasminn antare cainaṃ śrutakīrtir mahāyaśāḥ. navatyā jagatīpālaṃ chādayām āsa patribhiḥ.

प्रतिलब्य ततः संज्ञां चित्रसेनो महारथः। धनुश् चिच्छेद भल्लेन तं च विव्याध सप्तभिः।

pratilabya tataḥ saṃjñāṃ citraseno mahārathaḥ. dhanuś ciccheda bhallena taṃ ca vivyādha saptabhiḥ.

सो ऽन्यत् कार्मुकम् आदाय वेगघ्नं रुक्मभूषणम्। चित्ररूपतरं चक्रे चित्रसेनं शरोर्मिभिः।

so 'nyat kārmukam ādāya vegaghnaṃ rukmabhūṣaṇam. citrarūpataraṃ cakre citrasenaṃ śarormibhiḥ.

स शरैश् चित्रितो राजंश् चित्रमाल्यधरो युवा। युवेव समशोभत् स गोष्ठीमध्ये स्वलंकृतः।

sa śaraiś citrito rājaṃś citramālyadharo yuvā. yuveva samaśobhat sa goṣṭhīmadhye svalaṃkṛtaḥ.

श्रुतकर्माणम् अथ वै नाराचेन स्तनान्तरे। बिभेद समरे क्रुद्धस् तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत्।

śrutakarmāṇam atha vai nārācena stanāntare. bibheda samare kruddhas tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt.

श्रुतकर्मापि समरे नाराचेन समर्दितः। सुस्राव रुधिरं भूरि गैरिकाम्भ इवाचलः।

śrutakarmāpi samare nārācena samarditaḥ. susrāva rudhiraṃ bhūri gairikāmbha ivācalaḥ.

ततः स रुधिराक्ताङ्गो रुधिरेण कृतच्छविः। रराज समरे राजन् सपुष्प इव किंशुकः।

tataḥ sa rudhirāktāṅgo rudhireṇa kṛtacchaviḥ. rarāja samare rājan sapuṣpa iva kiṃśukaḥ.

श्रुतकर्मा ततो राजञ् शत्रूणां समभिद्रुतः। शत्रुसंवरणं कृत्वा द्विधा चिच्छेद कार्मुकम्।

śrutakarmā tato rājañ śatrūṇāṃ samabhidrutaḥ. śatrusaṃvaraṇaṃ kṛtvā dvidhā ciccheda kārmukam.

अथैनं छिन्नधन्वानं नाराचानां त्रिभिः शतैः। विव्याध भरतश्रेष्ठ श्रुतकर्मा महायशाः। नवत्या जगतीपालं छादयन् नतपर्वभिः।

athainaṃ chinnadhanvānaṃ nārācānāṃ tribhiḥ śataiḥ. vivyādha bharataśreṣṭha śrutakarmā mahāyaśāḥ. navatyā jagatīpālaṃ chādayan nataparvabhiḥ.

ततो ऽपरेण भल्लेन भृशं तीक्ष्णेन सत्वरः। जहार सशिरस्त्राणं शिरस् तस्य महात्मनः।

tato 'pareṇa bhallena bhṛśaṃ tīkṣṇena satvaraḥ. jahāra saśirastrāṇaṃ śiras tasya mahātmanaḥ.

तच्छिरो न्यपतद् भूमौ सुमहच् चित्रवर्मणः। यदृच्छया यथा चन्द्रश् च्युतः स्वर्गान् महीतले।

tacchiro nyapatad bhūmau sumahac citravarmaṇaḥ. yadṛcchayā yathā candraś cyutaḥ svargān mahītale.

राजानं निहतं दृष्ट्वा अभिसारं च मारिष। अभ्यद्रवन्त वेगेन चित्रसेनस्य सैनिकाः।

rājānaṃ nihataṃ dṛṣṭvā abhisāraṃ ca māriṣa. abhyadravanta vegena citrasenasya sainikāḥ.

ततः क्रुद्धो महेष्वासस् तत् सैन्यं प्राद्रवच् छरैः। अन्तकाले यथा क्रुद्धः सर्वभूतानि प्रेतराट्। ते वध्यमानाः समरे तव पौत्रेण धन्विना। व्यद्रवन्त दिशस् तूर्णं दावदग्धा इव द्विपाः। तांस् तु विद्रवतो दृष्ट्वा निरुत्साहान् द्विषज्जये। द्रावयन्न् इषुभिस् तूर्णं श्रुतकर्मा व्यरोचत।

tataḥ kruddho maheṣvāsas tat sainyaṃ prādravac charaiḥ. antakāle yathā kruddhaḥ sarvabhūtāni pretarāṭ. te vadhyamānāḥ samare tava pautreṇa dhanvinā. vyadravanta diśas tūrṇaṃ dāvadagdhā iva dvipāḥ. tāṃs tu vidravato dṛṣṭvā nirutsāhān dviṣajjaye. drāvayann iṣubhis tūrṇaṃ śrutakarmā vyarocata.

प्रतिविन्ध्यस् ततश् चित्रं भित्त्वा पञ्चभिर् आशुगैः। सारथिं त्रिभिर् आनर्च्छद् ध्वजम् एकेषुणा ततः।

prativindhyas tataś citraṃ bhittvā pañcabhir āśugaiḥ. sārathiṃ tribhir ānarcchad dhvajam ekeṣuṇā tataḥ.

तं चित्रो नवभिर् भल्लैर् बाह्वोर् उरसि चार्दयत्। स्वर्णपुङ्खैः शिलाधौतैः कङ्कबर्हिणवाजितैः।

taṃ citro navabhir bhallair bāhvor urasi cārdayat. svarṇapuṅkhaiḥ śilādhautaiḥ kaṅkabarhiṇavājitaiḥ.

प्रतिविन्ध्यो धनुस् तस्य छित्त्वा भारत सायकैः। पञ्चभिर् निशितैर् बाणैर् अथैनं संप्रजघ्निवान्।

prativindhyo dhanus tasya chittvā bhārata sāyakaiḥ. pañcabhir niśitair bāṇair athainaṃ saṃprajaghnivān.

ततः शक्तिं महाराज हेमदण्डां दुरासदाम्। प्राहिणोत् तव पुत्राय घोराम् अग्निशिखाम् इव।

tataḥ śaktiṃ mahārāja hemadaṇḍāṃ durāsadām. prāhiṇot tava putrāya ghorām agniśikhām iva.

ताम् आपतन्तीं सहसा शक्तिम् उल्काम् इवाम्बरात्। द्विधा चिच्छेद समरे प्रतिविन्ध्यो हसन्न् इव।

tām āpatantīṃ sahasā śaktim ulkām ivāmbarāt. dvidhā ciccheda samare prativindhyo hasann iva.

सा पपात तदा छिन्ना प्रतिविन्ध्यशरैः शितैः। युगान्ते सर्वभूतानि त्रासयन्ती यथाशनिः।

sā papāta tadā chinnā prativindhyaśaraiḥ śitaiḥ. yugānte sarvabhūtāni trāsayantī yathāśaniḥ.

शक्तिं तां प्रहतां दृष्ट्वा चित्रो गृह्य महागदाम्। प्रतिविन्ध्याय चिक्षेप रुक्मजालविभूषिताम्।

śaktiṃ tāṃ prahatāṃ dṛṣṭvā citro gṛhya mahāgadām. prativindhyāya cikṣepa rukmajālavibhūṣitām.

सा जघान हयांस् तस्य सारथिं च महारणे। रथं प्रमृद्य वेगेन धरणीम् अन्वपद्यत।

sā jaghāna hayāṃs tasya sārathiṃ ca mahāraṇe. rathaṃ pramṛdya vegena dharaṇīm anvapadyata.

एतस्मिन्न् एव काले तु रथाद् आप्लुत्य भारत। शक्तिं चिक्षेप चित्राय स्वर्णघण्टाम् अलंकृताम्।

etasminn eva kāle tu rathād āplutya bhārata. śaktiṃ cikṣepa citrāya svarṇaghaṇṭām alaṃkṛtām.

ताम् आपतन्तीं जग्राह चित्रो राजन् महामनाः। ततस् ताम् एव चिक्षेप प्रतिविन्ध्याय भारत।

tām āpatantīṃ jagrāha citro rājan mahāmanāḥ. tatas tām eva cikṣepa prativindhyāya bhārata.

समासाद्य रणे शूरं प्रतिविन्ध्यं महाप्रभा। निर्भिद्य दक्षिणं बाहुं निपपात महीतले। पतिताभासयच् चैव तं देशम् अशनिर् यथा।

samāsādya raṇe śūraṃ prativindhyaṃ mahāprabhā. nirbhidya dakṣiṇaṃ bāhuṃ nipapāta mahītale. patitābhāsayac caiva taṃ deśam aśanir yathā.

प्रतिविन्ध्यस् ततो राजंस् तोमरं हेमभूषितम्। प्रेषयाम् आस संक्रुद्धश् चित्रस्य वधकाम्यया।

prativindhyas tato rājaṃs tomaraṃ hemabhūṣitam. preṣayām āsa saṃkruddhaś citrasya vadhakāmyayā.

स तस्य देवावरणं भित्त्वा हृदयम् एव च। जगाम धरणीं तूर्णं महोरग इवाशयम्।

sa tasya devāvaraṇaṃ bhittvā hṛdayam eva ca. jagāma dharaṇīṃ tūrṇaṃ mahoraga ivāśayam.

स पपात तदा राजंस् तोमरेण समाहतः। प्रसार्य विपुलौ बाहू पीनौ परिघसंनिभौ।

sa papāta tadā rājaṃs tomareṇa samāhataḥ. prasārya vipulau bāhū pīnau parighasaṃnibhau.

चित्रं संप्रेक्ष्य निहतं तावका रणशोभिनः। अभ्यद्रवन्त वेगेन प्रतिविन्ध्यं समन्ततः।

citraṃ saṃprekṣya nihataṃ tāvakā raṇaśobhinaḥ. abhyadravanta vegena prativindhyaṃ samantataḥ.

सृजन्तो विविधान् बाणाञ् शतघ्नीश् च सकिङ्किणीः। त एनं छादयाम् आसुः सूर्यम् अभ्रगणा इव।

sṛjanto vividhān bāṇāñ śataghnīś ca sakiṅkiṇīḥ. ta enaṃ chādayām āsuḥ sūryam abhragaṇā iva.

तान् अपास्य महाबाहुः शरजालेन संयुगे। व्यद्रावयत् तव चमूं वज्रहस्त इवासुरीम्।

tān apāsya mahābāhuḥ śarajālena saṃyuge. vyadrāvayat tava camūṃ vajrahasta ivāsurīm.

ते वध्यमानाः समरे तावकाः पाण्डवैर् नृप। विप्रकीर्यन्त सहसा वातनुन्ना घना इव।

te vadhyamānāḥ samare tāvakāḥ pāṇḍavair nṛpa. viprakīryanta sahasā vātanunnā ghanā iva.

विप्रद्रुते बले तस्मिन् वध्यमाने समन्ततः। द्रौणिर् एको ऽभ्ययात् तूर्णं भीमसेनं महाबलम्।

vipradrute bale tasmin vadhyamāne samantataḥ. drauṇir eko 'bhyayāt tūrṇaṃ bhīmasenaṃ mahābalam.

ततः समागमो घोरो बभूव सहसा तयोः। यथा देवासुरे युद्धे वृत्रवासवयोर् अभूत्।

tataḥ samāgamo ghoro babhūva sahasā tayoḥ. yathā devāsure yuddhe vṛtravāsavayor abhūt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...