महाभारत 7.62 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 62→

[mh-7-62] • 23 श्लोकाः

संजय उवाच। हन्त ते संप्रवक्ष्यामि सर्वं प्रत्यक्षदर्शिवान्। शुश्रूषस्व स्थिरो भूत्वा तव ह्य् अपनयो महान्।

saṃjaya uvāca. hanta te saṃpravakṣyāmi sarvaṃ pratyakṣadarśivān. śuśrūṣasva sthiro bhūtvā tava hy apanayo mahān.

गतोदके सेतुबन्धो यादृक् तादृग् अयं तव। विलापो निष्फलो राजन् मा शुचो भरतर्षभ। प्रथमं शिरो मुण्डयित्वा पश्चान् नक्षत्रपृच्छनम्। किं करोषि च त्वं राजन् कालो हि दुरतिक्रमः।

gatodake setubandho yādṛk tādṛg ayaṃ tava. vilāpo niṣphalo rājan mā śuco bharatarṣabha. prathamaṃ śiro muṇḍayitvā paścān nakṣatrapṛcchanam. kiṃ karoṣi ca tvaṃ rājan kālo hi duratikramaḥ.

अनतिक्रमणीयो ऽयं कृतान्तस्याद्भुतो विधिः। मा शुचो भरतश्रेष्ठ दिष्टम् एतत् पुरातनम्।

anatikramaṇīyo 'yaṃ kṛtāntasyādbhuto vidhiḥ. mā śuco bharataśreṣṭha diṣṭam etat purātanam.

यदि हि त्वं पुरा द्यूतात् कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम्। निवर्तयेथाः पुत्रांश् च न त्वां व्यसनम् आव्रजेत्।

yadi hi tvaṃ purā dyūtāt kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram. nivartayethāḥ putrāṃś ca na tvāṃ vyasanam āvrajet.

युद्धकाले पुनः प्राप्ते तदैव भवता यदि। निवर्तिताः स्युः संरब्धा न त्वां व्यसनम् आव्रजेत्।

yuddhakāle punaḥ prāpte tadaiva bhavatā yadi. nivartitāḥ syuḥ saṃrabdhā na tvāṃ vyasanam āvrajet.

दुर्योधनं चाविधेयं बध्नीतेति पुरा यदि। कुरून् अचोदयिष्यस् त्वं न त्वां व्यसनम् आव्रजेत्।

duryodhanaṃ cāvidheyaṃ badhnīteti purā yadi. kurūn acodayiṣyas tvaṃ na tvāṃ vyasanam āvrajet.

तत् ते बुद्धिव्यभीचारम् उपलप्स्यन्ति पाण्डवाः। पाञ्चाला वृष्णयः सर्वे ये चान्ये ऽपि महाजनाः।

tat te buddhivyabhīcāram upalapsyanti pāṇḍavāḥ. pāñcālā vṛṣṇayaḥ sarve ye cānye 'pi mahājanāḥ.

स कृत्वा पितृकर्म त्वं पुत्रं संस्थाप्य सत्पथे। अप्राप्तः स महद् धर्मं कामम् अर्थं यशस् तथा। वर्तेथा यदि धर्मेण न त्वां व्यसनम् आव्रजेत्।

sa kṛtvā pitṛkarma tvaṃ putraṃ saṃsthāpya satpathe. aprāptaḥ sa mahad dharmaṃ kāmam arthaṃ yaśas tathā. vartethā yadi dharmeṇa na tvāṃ vyasanam āvrajet.

त्वं तु प्राज्ञतमो लोके हित्वा धर्मं सनातनम्। दुर्योधनस्य कर्णस्य शकुनेश् चान्वगा मतम्।

tvaṃ tu prājñatamo loke hitvā dharmaṃ sanātanam. duryodhanasya karṇasya śakuneś cānvagā matam.

तत् ते विलपितं सर्वं मया राजन् निशामितम्। अर्थे निविशमानस्य विषमिश्रं यथा मधु।

tat te vilapitaṃ sarvaṃ mayā rājan niśāmitam. arthe niviśamānasya viṣamiśraṃ yathā madhu.

न तथा मन्यते कृष्णो राजानं पाण्डवं पुरा। न भीष्मं नैव च द्रोणं यथा त्वां मन्यते नृप।

na tathā manyate kṛṣṇo rājānaṃ pāṇḍavaṃ purā. na bhīṣmaṃ naiva ca droṇaṃ yathā tvāṃ manyate nṛpa.

व्यजानत यदा तु त्वां राजधर्माद् अधश् च्युतम्। तदा प्रभृति कृष्णस् त्वां न तथा बहु मन्यते।

vyajānata yadā tu tvāṃ rājadharmād adhaś cyutam. tadā prabhṛti kṛṣṇas tvāṃ na tathā bahu manyate.

परुषाण्य् उच्यमानांश् च यथा पार्थान् उपेक्षसे। तस्यानुबन्धः प्राप्तस् त्वां पुत्राणां राज्यकामुकम्।

paruṣāṇy ucyamānāṃś ca yathā pārthān upekṣase. tasyānubandhaḥ prāptas tvāṃ putrāṇāṃ rājyakāmukam.

पितृपैतामहं राज्यम् अपवृत्तं तदानघ। अथ पार्थैर् जितां कृत्स्नां पृथिवीं प्रत्यपद्यथाः।

pitṛpaitāmahaṃ rājyam apavṛttaṃ tadānagha. atha pārthair jitāṃ kṛtsnāṃ pṛthivīṃ pratyapadyathāḥ.

पाण्डुनावर्जितं राज्यं कौरवाणां यशस् तथा। ततश् चाभ्यधिकं भूयः पाण्डवैर् धर्मचारिभिः।

pāṇḍunāvarjitaṃ rājyaṃ kauravāṇāṃ yaśas tathā. tataś cābhyadhikaṃ bhūyaḥ pāṇḍavair dharmacāribhiḥ.

तेषां तत् तादृशं कर्म त्वाम् आसाद्य सुनिष्फलम्। यत् पित्र्याद् भ्रंशिता राज्यात् त्वयेहामिषगृद्धिना।

teṣāṃ tat tādṛśaṃ karma tvām āsādya suniṣphalam. yat pitryād bhraṃśitā rājyāt tvayehāmiṣagṛddhinā.

यत् पुनर् युद्धकाले त्वं पुत्रान् गर्हयसे नृप। बहुधा व्याहरन् दोषान् न तद् अद्योपपद्यते। यत् पुनर् युद्धसंसक्तान् भरतान् परिकुत्सयन्। बहु व्याहरसे तस्मान् नैतद् अद्योपपद्यते।

yat punar yuddhakāle tvaṃ putrān garhayase nṛpa. bahudhā vyāharan doṣān na tad adyopapadyate. yat punar yuddhasaṃsaktān bharatān parikutsayan. bahu vyāharase tasmān naitad adyopapadyate.

न हि रक्षन्ति राजानो युध्यन्तो जीवितं रणे। चमूं विगाह्य पार्थानां युध्यन्ते क्षत्रियर्षभाः।

na hi rakṣanti rājāno yudhyanto jīvitaṃ raṇe. camūṃ vigāhya pārthānāṃ yudhyante kṣatriyarṣabhāḥ.

यां तु कृष्णार्जुनौ सेनां यां सात्यकिवृकोदरौ। रक्षेरन् को नु तां युध्येच् चमूम् अन्यत्र कौरवैः।

yāṃ tu kṛṣṇārjunau senāṃ yāṃ sātyakivṛkodarau. rakṣeran ko nu tāṃ yudhyec camūm anyatra kauravaiḥ.

येषां योद्धा गुडाकेशो येषां मन्त्री जनार्दनः। येषां च सात्यकिर् गोप्ता येषां गोप्ता वृकोदरः।

yeṣāṃ yoddhā guḍākeśo yeṣāṃ mantrī janārdanaḥ. yeṣāṃ ca sātyakir goptā yeṣāṃ goptā vṛkodaraḥ.

को हि तान् विषहेद् योद्धुं मर्त्यधर्मा धनुर्धरः। अन्यत्र कौरवेयेभ्यो ये वा तेषां पदानुगाः।

ko hi tān viṣahed yoddhuṃ martyadharmā dhanurdharaḥ. anyatra kauraveyebhyo ye vā teṣāṃ padānugāḥ.

यावत् तु शक्यते कर्तुम् अनुरक्तैर् जनाधिपैः। क्षत्रधर्मरतैः शूरैस् तावत् कुर्वन्ति कौरवाः।

yāvat tu śakyate kartum anuraktair janādhipaiḥ. kṣatradharmarataiḥ śūrais tāvat kurvanti kauravāḥ.

यथा तु पुरुषव्याघ्रैर् युद्धं परमसङ्कटम्। कुरूणां पाण्डवैः सार्धं तत् सर्वं शृणु तत्त्वतः।

yathā tu puruṣavyāghrair yuddhaṃ paramasaṅkaṭam. kurūṇāṃ pāṇḍavaiḥ sārdhaṃ tat sarvaṃ śṛṇu tattvataḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents