महाभारत 7.41 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 41→

[mh-7-41] • 20 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। बालम् अत्यन्तसुखिनम् अवार्यबलदर्पितम्। युद्धेषु कुशलं वीरं कुलपुत्रं तनुत्यजम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. bālam atyantasukhinam avāryabaladarpitam. yuddheṣu kuśalaṃ vīraṃ kulaputraṃ tanutyajam.

गाहमानम् अनीकानि सदश्वैस् तं त्रिहायनैः। अपि यौधिष्ठिरात् सैन्यात् कश् चिद् अन्वपतद् रथी।

gāhamānam anīkāni sadaśvais taṃ trihāyanaiḥ. api yaudhiṣṭhirāt sainyāt kaś cid anvapatad rathī.

संजय उवाच। युधिष्ठिरो भीमसेनः शिखण्डी सात्यकिर् यमौ। धृष्टद्युम्नो विराटश् च द्रुपदश् च सकेकयः। धृष्टकेतुश् च संरब्धो मत्स्याश् चान्वपतन् रणे। तेनैव तु पथा याताः पितरो मातुलैः सह।

saṃjaya uvāca. yudhiṣṭhiro bhīmasenaḥ śikhaṇḍī sātyakir yamau. dhṛṣṭadyumno virāṭaś ca drupadaś ca sakekayaḥ. dhṛṣṭaketuś ca saṃrabdho matsyāś cānvapatan raṇe. tenaiva tu pathā yātāḥ pitaro mātulaiḥ saha.

अभ्यद्रवन् परीप्सन्तो व्यूढानीकाः प्रहारिणः। तान् दृष्ट्वा द्रवतः शूरांस् त्वदीया विमुखाभवन्।

abhyadravan parīpsanto vyūḍhānīkāḥ prahāriṇaḥ. tān dṛṣṭvā dravataḥ śūrāṃs tvadīyā vimukhābhavan.

ततस् तद् विमुखं दृष्ट्वा तव सूनोर् महद् बलम्। जामाता तव तेजस्वी विष्टम्भयिषुर् आद्रवत्।

tatas tad vimukhaṃ dṛṣṭvā tava sūnor mahad balam. jāmātā tava tejasvī viṣṭambhayiṣur ādravat.

सैन्धवस्य महाराज पुत्रो राजा जयद्रथः। स पुत्रगृद्धिनः पार्थान् सहसैन्यान् अवारयत्।

saindhavasya mahārāja putro rājā jayadrathaḥ. sa putragṛddhinaḥ pārthān sahasainyān avārayat.

उग्रधन्वा महेष्वासो दिव्यम् अस्त्रम् उदीरयन्। वार्धक्षत्रिर् उपासेधत् प्रवणाद् इव कुञ्जरान्।

ugradhanvā maheṣvāso divyam astram udīrayan. vārdhakṣatrir upāsedhat pravaṇād iva kuñjarān.

धृतराष्ट्र उवाच। अतिभारम् अहं मन्ये सैन्धवे संजयाहितम्। यद् एकः पाण्डवान् क्रुद्धान् पुत्रगृद्धीन् अवारयत्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. atibhāram ahaṃ manye saindhave saṃjayāhitam. yad ekaḥ pāṇḍavān kruddhān putragṛddhīn avārayat.

अत्यद्भुतम् इदं मन्ये बलं शौर्यं च सैन्धवे। तद् अस्य ब्रूहि मे वीर्यं कर्म चाग्र्यं महात्मनः।

atyadbhutam idaṃ manye balaṃ śauryaṃ ca saindhave. tad asya brūhi me vīryaṃ karma cāgryaṃ mahātmanaḥ.

किं दत्तं हुतम् इष्टं वा सुतप्तम् अथ वा तपः। दमो वा ब्रह्मचर्यं वा सूत यच् चास्य सत्तम। देवं कतमम् आराध्य विष्णुम् ईशानम् अग्निजम्। सिन्धुराजेन येनैकः क्रुद्धान् पार्थान् अवारयत्। नैवं कृतं महत्कर्म भीष्मेणाज्ञासिषं तथा। सिन्धुराट्तनयस् त्व् एको यथा पार्थान् अवारयत्।

kiṃ dattaṃ hutam iṣṭaṃ vā sutaptam atha vā tapaḥ. damo vā brahmacaryaṃ vā sūta yac cāsya sattama. devaṃ katamam ārādhya viṣṇum īśānam agnijam. sindhurājena yenaikaḥ kruddhān pārthān avārayat. naivaṃ kṛtaṃ mahatkarma bhīṣmeṇājñāsiṣaṃ tathā. sindhurāṭtanayas tv eko yathā pārthān avārayat.

संजय उवाच। द्रौपदीहरणे यत् तद् भीमसेनेन निर्जितः। मानात् स तप्तवान् राजा वरार्थी सुमहत् तपः।

saṃjaya uvāca. draupadīharaṇe yat tad bhīmasenena nirjitaḥ. mānāt sa taptavān rājā varārthī sumahat tapaḥ.

इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यः प्रियेभ्यः संनिवर्त्य सः। क्षुत्पिपासातपसहः कृशो धमनिसंततः। देवम् आराधयच् छर्वं गृणन् ब्रह्म सनातनम्।

indriyāṇīndriyārthebhyaḥ priyebhyaḥ saṃnivartya saḥ. kṣutpipāsātapasahaḥ kṛśo dhamanisaṃtataḥ. devam ārādhayac charvaṃ gṛṇan brahma sanātanam.

भक्तानुकम्पी भगवांस् तस्य चक्रे ततो दयाम्। स्वप्नान्ते ऽप्य् अथ चैवाह हरः सिन्धुपतेः सुतम्। वरं वृणीष्व प्रीतो ऽस्मि जयद्रथ किम् इच्छसि।

bhaktānukampī bhagavāṃs tasya cakre tato dayām. svapnānte 'py atha caivāha haraḥ sindhupateḥ sutam. varaṃ vṛṇīṣva prīto 'smi jayadratha kim icchasi.

एवम् उक्तस् तु शर्वेण सिन्धुराजो जयद्रथः। उवाच प्रणतो रुद्रं प्राञ्जलिर् नियतात्मवान्।

evam uktas tu śarveṇa sindhurājo jayadrathaḥ. uvāca praṇato rudraṃ prāñjalir niyatātmavān.

पाण्डवेयान् अहं संख्ये भीमवीर्यपराक्रमान्। एको रणे धारयेयं समस्तान् इति भारत। तस्य चाल्पेन कालेन नियमेन सुतोषितः। प्रीतो महेश्वरस् तस्मै वरं चैवं ददौ तदा। स तु वव्रे वरं तत्र पाण्डवेयान् अहं रणे। वारयेयं रथेनैकः।

pāṇḍaveyān ahaṃ saṃkhye bhīmavīryaparākramān. eko raṇe dhārayeyaṃ samastān iti bhārata. tasya cālpena kālena niyamena sutoṣitaḥ. prīto maheśvaras tasmai varaṃ caivaṃ dadau tadā. sa tu vavre varaṃ tatra pāṇḍaveyān ahaṃ raṇe. vārayeyaṃ rathenaikaḥ.

एवम् उक्तस् तु देवेशो जयद्रथम् अथाब्रवीत्। ददामि ते वरं सौम्य विना पार्थं धनंजयम्। यम् आहुर् अजितं संख्ये शङ्खचक्रगदाधरम्। विष्णुसहस्रमूर्धानं स कृष्णः पाति फाल्गुनम्।

evam uktas tu deveśo jayadratham athābravīt. dadāmi te varaṃ saumya vinā pārthaṃ dhanaṃjayam. yam āhur ajitaṃ saṃkhye śaṅkhacakragadādharam. viṣṇusahasramūrdhānaṃ sa kṛṣṇaḥ pāti phālgunam.

धारयिष्यसि संग्रामे चतुरः पाण्डुनन्दनान्। एवम् अस्त्व् इति देवेशम् उक्त्वाबुध्यत पार्थिवः। तेनोक्तस् तम् ऋते पार्थं शर्वस् तस्मै वरं ददौ। एकाहम् इति राजेन्द्र तत्रैवादर्शनं गतः।

dhārayiṣyasi saṃgrāme caturaḥ pāṇḍunandanān. evam astv iti deveśam uktvābudhyata pārthivaḥ. tenoktas tam ṛte pārthaṃ śarvas tasmai varaṃ dadau. ekāham iti rājendra tatraivādarśanaṃ gataḥ.

स तेन वरदानेन दिव्येनास्त्रबलेन च। एकः संधारयाम् आस पाण्डवानाम् अनीकिनीम्।

sa tena varadānena divyenāstrabalena ca. ekaḥ saṃdhārayām āsa pāṇḍavānām anīkinīm.

तस्य ज्यातलघोषेण क्षत्रियान् भयम् आविशत्। परांस् तु तव सैन्यस्य हर्षः परमको ऽभवत्।

tasya jyātalaghoṣeṇa kṣatriyān bhayam āviśat. parāṃs tu tava sainyasya harṣaḥ paramako 'bhavat.

दृष्ट्वा तु क्षत्रिया भारं सैन्धवे सर्वम् अर्पितम्। उत्क्रुश्याभ्यद्रवन् राजन् येन यौधिष्ठिरं बलम्।

dṛṣṭvā tu kṣatriyā bhāraṃ saindhave sarvam arpitam. utkruśyābhyadravan rājan yena yaudhiṣṭhiraṃ balam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...