महाभारत 7.23 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 23→

[mh-7-23] • 19 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। व्यथयेयुर् इमे सेनां देवानाम् अपि संयुगे। आहवे ये न्यवर्तन्त वृकोदरमुखा रथाः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. vyathayeyur ime senāṃ devānām api saṃyuge. āhave ye nyavartanta vṛkodaramukhā rathāḥ.

संप्रयुक्तः किलैवायं दिष्टैर् भवति पूरुषः। तस्मिन्न् एव तु सर्वार्था दृश्यन्ते वै पृथग्विधाः।

saṃprayuktaḥ kilaivāyaṃ diṣṭair bhavati pūruṣaḥ. tasminn eva tu sarvārthā dṛśyante vai pṛthagvidhāḥ.

दीर्घं विप्रोषितः कालम् अरण्ये जटिलो ऽजिनी। अज्ञातश् चैव लोकस्य विजहार युधिष्ठिरः।

dīrghaṃ viproṣitaḥ kālam araṇye jaṭilo 'jinī. ajñātaś caiva lokasya vijahāra yudhiṣṭhiraḥ.

स एव महतीं सेनां समावर्तयद् आहवे। किम् अन्यद् दैवसंयोगान् मम पुत्रस्य चाभवत्।

sa eva mahatīṃ senāṃ samāvartayad āhave. kim anyad daivasaṃyogān mama putrasya cābhavat.

युक्त एव हि भाग्येन ध्रुवम् उत्पद्यते नरः। स तथाकृष्यते तेन न यथा स्वयम् इच्छति।

yukta eva hi bhāgyena dhruvam utpadyate naraḥ. sa tathākṛṣyate tena na yathā svayam icchati.

द्यूतव्यसनम् आसाद्य क्लेशितो हि युधिष्ठिरः। स पुनर् भागधेयेन सहायान् उपलब्धवान्।

dyūtavyasanam āsādya kleśito hi yudhiṣṭhiraḥ. sa punar bhāgadheyena sahāyān upalabdhavān.

अर्धं मे केकया लब्धाः काशिकाः कोसलाश् च ये। चेदयश् चापरे वङ्गा माम् एव समुपाश्रिताः।

ardhaṃ me kekayā labdhāḥ kāśikāḥ kosalāś ca ye. cedayaś cāpare vaṅgā mām eva samupāśritāḥ.

पृथिवी भूयसी तात मम पार्थस्य नो तथा। इति माम् अब्रवीत् सूत मन्दो दुर्योधनस् तदा।

pṛthivī bhūyasī tāta mama pārthasya no tathā. iti mām abravīt sūta mando duryodhanas tadā.

तस्य सेनासमूहस्य मध्ये द्रोणः सुरक्षितः। निहतः पार्षतेनाजौ किम् अन्यद् भागधेयतः।

tasya senāsamūhasya madhye droṇaḥ surakṣitaḥ. nihataḥ pārṣatenājau kim anyad bhāgadheyataḥ.

मध्ये राज्ञां महाबाहुं सदा युद्धाभिनन्दिनम्। सर्वास्त्रपारगं द्रोणं कथं मृत्युर् उपेयिवान्।

madhye rājñāṃ mahābāhuṃ sadā yuddhābhinandinam. sarvāstrapāragaṃ droṇaṃ kathaṃ mṛtyur upeyivān.

समनुप्राप्तकृच्छ्रो ऽहं संमोहं परमं गतः। भीष्मद्रोणौ हतौ श्रुत्वा नाहं जीवितुम् उत्सहे।

samanuprāptakṛcchro 'haṃ saṃmohaṃ paramaṃ gataḥ. bhīṣmadroṇau hatau śrutvā nāhaṃ jīvitum utsahe.

यन् मा क्षत्ताब्रवीत् तात प्रपश्यन् पुत्रगृद्धिनम्। दुर्योधनेन तत् सर्वं प्राप्तं सूत मया सह।

yan mā kṣattābravīt tāta prapaśyan putragṛddhinam. duryodhanena tat sarvaṃ prāptaṃ sūta mayā saha.

नृशंसं तु परं तत् स्यात् त्यक्त्वा दुर्योधनं यदि। पुत्रशेषं चिकीर्षेयं कृच्छ्रं न मरणं भवेत्।

nṛśaṃsaṃ tu paraṃ tat syāt tyaktvā duryodhanaṃ yadi. putraśeṣaṃ cikīrṣeyaṃ kṛcchraṃ na maraṇaṃ bhavet.

यो हि धर्मं परित्यज्य भवत्य् अर्थपरो नरः। सो ऽस्माच् च हीयते लोकात् क्षुद्रभावं च गच्छति।

yo hi dharmaṃ parityajya bhavaty arthaparo naraḥ. so 'smāc ca hīyate lokāt kṣudrabhāvaṃ ca gacchati.

अद्य चाप्य् अस्य राष्ट्रस्य हतोत्साहस्य संजय। अवशेषं न पश्यामि ककुदे मृदिते सति।

adya cāpy asya rāṣṭrasya hatotsāhasya saṃjaya. avaśeṣaṃ na paśyāmi kakude mṛdite sati.

कथं स्याद् अवशेषं हि धुर्ययोर् अभ्यतीतयोः। यौ नित्यम् अनुजीवामः क्षमिणौ पुरुषर्षभौ। तौ द्रोणभीष्मौ निहितौ किम् अन्यद् भागधेयतः।

kathaṃ syād avaśeṣaṃ hi dhuryayor abhyatītayoḥ. yau nityam anujīvāmaḥ kṣamiṇau puruṣarṣabhau. tau droṇabhīṣmau nihitau kim anyad bhāgadheyataḥ.

व्यक्तम् एव च मे शंस यथा युद्धम् अवर्तत। के ऽयुध्यन् के व्यपाकर्षन् के क्षुद्राः प्राद्रवन् भयात्।

vyaktam eva ca me śaṃsa yathā yuddham avartata. ke 'yudhyan ke vyapākarṣan ke kṣudrāḥ prādravan bhayāt.

धनंजयं च मे शंस यद् यच् चक्रे रथर्षभः। तस्माद् भयं नो भूयिष्ठं भ्रातृव्याच् च विशेषतः।

dhanaṃjayaṃ ca me śaṃsa yad yac cakre ratharṣabhaḥ. tasmād bhayaṃ no bhūyiṣṭhaṃ bhrātṛvyāc ca viśeṣataḥ.

यथासीच् च निवृत्तेषु पाण्डवेषु च संजय। मम सैन्यावशेषस्य संनिपातः सुदारुणः। कथं च वो मनस् तात संनिवृत्तेष्व् अवर्तत। मामकानां च ये शूराः कांस् तत्र समवारयन्।

yathāsīc ca nivṛtteṣu pāṇḍaveṣu ca saṃjaya. mama sainyāvaśeṣasya saṃnipātaḥ sudāruṇaḥ. kathaṃ ca vo manas tāta saṃnivṛtteṣv avartata. māmakānāṃ ca ye śūrāḥ kāṃs tatra samavārayan.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...