महाभारत 7.156 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 156→

[mh-7-156] • 33 श्लोकाः

अर्जुन उवाच। कथम् अस्मद्धितार्थं ते कैश् च योगैर् जनार्दन। जरासंधप्रभृतयो घातिताः पृथिवीष्वराः।

arjuna uvāca. katham asmaddhitārthaṃ te kaiś ca yogair janārdana. jarāsaṃdhaprabhṛtayo ghātitāḥ pṛthivīṣvarāḥ.

वासुदेव उवाच। जरासंधश् चेदिराजो नैषादिश् च महाबलः। यदि स्युर् न हताः पूर्वम् इदानीं स्युर् भयंकराः।

vāsudeva uvāca. jarāsaṃdhaś cedirājo naiṣādiś ca mahābalaḥ. yadi syur na hatāḥ pūrvam idānīṃ syur bhayaṃkarāḥ.

सुयोधनस् तान् अवश्यं वृणुयाद् रथसत्तमान्। ते ऽस्माभिर् नित्यसंदुष्टाः संश्रयेयुश् च कौरवान्।

suyodhanas tān avaśyaṃ vṛṇuyād rathasattamān. te 'smābhir nityasaṃduṣṭāḥ saṃśrayeyuś ca kauravān.

ते हि वीरा महात्मानः कृतास्त्रा दृढयोधिनः। धार्तराष्ट्रीं चमूं कृत्स्नां रक्षेयुर् अमरा इव।

te hi vīrā mahātmānaḥ kṛtāstrā dṛḍhayodhinaḥ. dhārtarāṣṭrīṃ camūṃ kṛtsnāṃ rakṣeyur amarā iva.

सूतपुत्रो जरासंधश् चेदिराजो निषादजः। सुयोधनं समाश्रित्य तपेरन् पृथिवीम् इमाम्।

sūtaputro jarāsaṃdhaś cedirājo niṣādajaḥ. suyodhanaṃ samāśritya taperan pṛthivīm imām.

योगैर् अपि हता यैस् ते तान् मे शृणु धनंजय। अजय्या हि विना योगैर् मृधे ते दैवतैर् अपि।

yogair api hatā yais te tān me śṛṇu dhanaṃjaya. ajayyā hi vinā yogair mṛdhe te daivatair api.

एकैको हि पृथक् तेषां समस्तां सुरवाहिनीम्। योधयेत् समरे पार्थ लोकपालाभिरक्षिताम्।

ekaiko hi pṛthak teṣāṃ samastāṃ suravāhinīm. yodhayet samare pārtha lokapālābhirakṣitām.

जरासंधो हि रुषितो रौहिणेयप्रधर्षितः। अस्मद्वधार्थं चिक्षेप गदां वै लोहितामुखीम्।

jarāsaṃdho hi ruṣito rauhiṇeyapradharṣitaḥ. asmadvadhārthaṃ cikṣepa gadāṃ vai lohitāmukhīm.

सीमन्तम् इव कुर्वाणां नभसः पावकप्रभाम्। व्यदृश्यतापतन्ती सा शक्रमुक्ता यथाशनिः।

sīmantam iva kurvāṇāṃ nabhasaḥ pāvakaprabhām. vyadṛśyatāpatantī sā śakramuktā yathāśaniḥ.

ताम् आपतन्तीं दृष्ट्वैव गदां रोहिणिनन्दनः। प्रतिघातार्थम् अस्त्रं वै स्थूणाकर्णम् अवासृजत्।

tām āpatantīṃ dṛṣṭvaiva gadāṃ rohiṇinandanaḥ. pratighātārtham astraṃ vai sthūṇākarṇam avāsṛjat.

अस्त्रवेगप्रतिहता सा गदा प्रापतद् भुवि। दारयन्ती धरां देवीं कम्पयन्तीव पर्वतान्।

astravegapratihatā sā gadā prāpatad bhuvi. dārayantī dharāṃ devīṃ kampayantīva parvatān.

तत्र स्म राक्षसी घोरा जरा नामाशुविक्रमा। संधयाम् आस तं जातं जरासंधम् अरिंदमम्।

tatra sma rākṣasī ghorā jarā nāmāśuvikramā. saṃdhayām āsa taṃ jātaṃ jarāsaṃdham ariṃdamam.

द्वाभ्यां जातो हि मातृभ्याम् अर्धदेहः पृथक् पृथक्। तया स संधितो यस्माज् जरासंधस् ततः स्मृतः।

dvābhyāṃ jāto hi mātṛbhyām ardhadehaḥ pṛthak pṛthak. tayā sa saṃdhito yasmāj jarāsaṃdhas tataḥ smṛtaḥ.

सा तु भूमिगता पार्थ हता ससुतबान्धवा। गदया तेन चास्त्रेण स्थूणाकर्णेन राक्षसी।

sā tu bhūmigatā pārtha hatā sasutabāndhavā. gadayā tena cāstreṇa sthūṇākarṇena rākṣasī.

विनाभूतः स गदया जरासंधो महामृधे। निहतो भीमसेनेन पश्यतस् ते धनंजय।

vinābhūtaḥ sa gadayā jarāsaṃdho mahāmṛdhe. nihato bhīmasenena paśyatas te dhanaṃjaya.

यदि हि स्याद् गदापाणिर् जरासंधः प्रतापवान्। सेन्द्रा देवा न तं हन्तुं रणे शक्ता नरोत्तम।

yadi hi syād gadāpāṇir jarāsaṃdhaḥ pratāpavān. sendrā devā na taṃ hantuṃ raṇe śaktā narottama.

त्वद्धितार्थं हि नैषादिर् अङ्गुष्ठेन वियोजितः। द्रोणेनाचार्यकं कृत्वा छद्मना सत्यविक्रमः।

tvaddhitārthaṃ hi naiṣādir aṅguṣṭhena viyojitaḥ. droṇenācāryakaṃ kṛtvā chadmanā satyavikramaḥ.

स तु बद्धाङ्गुलित्राणो नैषादिर् दृढविक्रमः। अस्यन्न् एको वनचरो बभौ राम इवापरः।

sa tu baddhāṅgulitrāṇo naiṣādir dṛḍhavikramaḥ. asyann eko vanacaro babhau rāma ivāparaḥ.

एकलव्यं हि साङ्गुष्ठम् अशक्ता देवदानवाः। सराक्षसोरगाः पार्थ विजेतुं युधि कर्हि चित्।

ekalavyaṃ hi sāṅguṣṭham aśaktā devadānavāḥ. sarākṣasoragāḥ pārtha vijetuṃ yudhi karhi cit.

किम् उ मानुषमात्रेण शक्यः स्यात् प्रतिवीक्षितुम्। दृढमुष्टिः कृती नित्यम् अस्यमानो दिवानिशम्।

kim u mānuṣamātreṇa śakyaḥ syāt prativīkṣitum. dṛḍhamuṣṭiḥ kṛtī nityam asyamāno divāniśam.

त्वद्धितार्थं तु स मया हतः संग्राममूर्धनि। चेदिराजश् च विक्रान्तः प्रत्यक्षं निहतस् तव।

tvaddhitārthaṃ tu sa mayā hataḥ saṃgrāmamūrdhani. cedirājaś ca vikrāntaḥ pratyakṣaṃ nihatas tava.

स चाप्य् अशक्यः संग्रामे जेतुं सर्वैः सुरासुरैः। यमेन्द्रसिद्धगन्धर्वान् वसुरुद्रान् मरुद्गणान्। स हि जातश् चतुर्बाहुर् धृतजाम्बूनदस्रजः। अजेयः सर्वभूतानां जयेद् अपि दिवौकसः। वधार्थं तस्य जातो ऽहम् अन्येषां च सुरद्विषाम्।

sa cāpy aśakyaḥ saṃgrāme jetuṃ sarvaiḥ surāsuraiḥ. yamendrasiddhagandharvān vasurudrān marudgaṇān. sa hi jātaś caturbāhur dhṛtajāmbūnadasrajaḥ. ajeyaḥ sarvabhūtānāṃ jayed api divaukasaḥ. vadhārthaṃ tasya jāto 'ham anyeṣāṃ ca suradviṣām.

त्वत्सहायो नरव्याघ्र लोकानां हितकाम्यया। हिडिम्बबककिर्मीरा भीमसेनेन पातिताः। रावणेन समप्राणा ब्रह्मयज्ञविनाशनाः।

tvatsahāyo naravyāghra lokānāṃ hitakāmyayā. hiḍimbabakakirmīrā bhīmasenena pātitāḥ. rāvaṇena samaprāṇā brahmayajñavināśanāḥ.

हतस् तथैव मायावी हैडिम्बेनाप्य् अलायुधः। हैडिम्बश् चाप्य् उपायेन शक्त्या कर्णेन घातितः।

hatas tathaiva māyāvī haiḍimbenāpy alāyudhaḥ. haiḍimbaś cāpy upāyena śaktyā karṇena ghātitaḥ.

यदि ह्य् एनं नाहनिष्यत् कर्णः शक्त्या महामृधे। मया वध्यो ऽभविष्यत् स भैमसेनिर् घटोत्कचः।

yadi hy enaṃ nāhaniṣyat karṇaḥ śaktyā mahāmṛdhe. mayā vadhyo 'bhaviṣyat sa bhaimasenir ghaṭotkacaḥ.

मया न निहतः पूर्वम् एष युष्मत्प्रियेप्सया। एष हि ब्राह्मणद्वेषी यज्ञद्वेषी च राक्षसः।

mayā na nihataḥ pūrvam eṣa yuṣmatpriyepsayā. eṣa hi brāhmaṇadveṣī yajñadveṣī ca rākṣasaḥ.

धर्मस्य लोप्ता पापात्मा तस्माद् एष निपातितः। व्यंसिता चाप्य् उपायेन शक्रदत्ता मयानघ।

dharmasya loptā pāpātmā tasmād eṣa nipātitaḥ. vyaṃsitā cāpy upāyena śakradattā mayānagha.

ये हि धर्मस्य लोप्तारो वध्यास् ते मम पाण्डव। धर्मसंस्थापनार्थं हि प्रतिज्ञैषा ममाव्यया।

ye hi dharmasya loptāro vadhyās te mama pāṇḍava. dharmasaṃsthāpanārthaṃ hi pratijñaiṣā mamāvyayā.

ब्रह्म सत्यं दमः शौचं धर्मो ह्रीः श्रीर् धृतिः क्षमा। यत्र तत्र रमे नित्यम् अहं सत्येन ते शपे।

brahma satyaṃ damaḥ śaucaṃ dharmo hrīḥ śrīr dhṛtiḥ kṣamā. yatra tatra rame nityam ahaṃ satyena te śape.

न विषादस् त्वया कार्यः कर्णं वैकर्तनं प्रति। उपदेक्ष्याम्य् उपायं ते येन तं प्रसहिष्यसि।

na viṣādas tvayā kāryaḥ karṇaṃ vaikartanaṃ prati. upadekṣyāmy upāyaṃ te yena taṃ prasahiṣyasi.

सुयोधनं चापि रणे हनिष्यति वृकोदरः। तस्य चापि वधोपायं वक्ष्यामि तव पाण्डव।

suyodhanaṃ cāpi raṇe haniṣyati vṛkodaraḥ. tasya cāpi vadhopāyaṃ vakṣyāmi tava pāṇḍava.

वर्धते तुमुलस् त्व् एष शब्दः परचमूं प्रति। विद्रवन्ति च सैन्यानि त्वदीयानि दिशो दश।

vardhate tumulas tv eṣa śabdaḥ paracamūṃ prati. vidravanti ca sainyāni tvadīyāni diśo daśa.

लब्धलक्ष्या हि कौरव्या विधमन्ति चमूं तव। दहत्य् एष च वः सैन्यं द्रोणः प्रहरतां वरः।

labdhalakṣyā hi kauravyā vidhamanti camūṃ tava. dahaty eṣa ca vaḥ sainyaṃ droṇaḥ praharatāṃ varaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...