महाभारत 7.152 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 152→

[mh-7-152] • 47 श्लोकाः

संजय उवाच। तम् आगतम् अभिप्रेक्ष्य भीमकर्माणम् आहवे। हर्षम् आहारयां चक्रुः कुरवः सर्व एव ते।

saṃjaya uvāca. tam āgatam abhiprekṣya bhīmakarmāṇam āhave. harṣam āhārayāṃ cakruḥ kuravaḥ sarva eva te.

तथैव तव पुत्रास् ते दुर्योधनपुरोगमाः। अप्लवाः प्लवम् आसाद्य तर्तुकामा इवार्णवम्।

tathaiva tava putrās te duryodhanapurogamāḥ. aplavāḥ plavam āsādya tartukāmā ivārṇavam.

पुनर्जातम् इवात्मानं मन्वानाः पार्थिवास् तदा। अलायुधं राक्षसेन्द्रं स्वागतेनाभ्यपूजयन्।

punarjātam ivātmānaṃ manvānāḥ pārthivās tadā. alāyudhaṃ rākṣasendraṃ svāgatenābhyapūjayan.

तस्मिंस् त्व् अमानुषे युद्धे वर्तमाने भयावहे। कर्णराक्षसयोर् नक्तं दारुणप्रतिदर्शने। न द्रौणिर् न कृपो द्रोणो न शल्यो न च माधवः। एक एव तु तेनासीद् योद्धा कर्णो रणे वृषा।

tasmiṃs tv amānuṣe yuddhe vartamāne bhayāvahe. karṇarākṣasayor naktaṃ dāruṇapratidarśane. na drauṇir na kṛpo droṇo na śalyo na ca mādhavaḥ. eka eva tu tenāsīd yoddhā karṇo raṇe vṛṣā.

उपप्रैक्षन्त पाञ्चालाः स्मयमानाः सराजकाः। तथैव तावका राजन् घूर्णमानास् ततस् ततः।

upapraikṣanta pāñcālāḥ smayamānāḥ sarājakāḥ. tathaiva tāvakā rājan ghūrṇamānās tatas tataḥ.

चुक्रुशुर् नेदम् अस्तीति द्रोणद्रौणिकृपादयः। तत् कर्म दृष्ट्वा संभ्रान्ता हैडिम्बस्य रणाजिरे।

cukruśur nedam astīti droṇadrauṇikṛpādayaḥ. tat karma dṛṣṭvā saṃbhrāntā haiḍimbasya raṇājire.

सर्वम् आविग्नम् अभवद् धाहाभूतम् अचेतनम्। तव सैन्यं महाराज निराशं कर्णजीविते।

sarvam āvignam abhavad dhāhābhūtam acetanam. tava sainyaṃ mahārāja nirāśaṃ karṇajīvite.

दुर्योधनस् तु संप्रेक्ष्य कर्णम् आर्तिं परां गतम्। अलायुधं राक्षसेन्द्रम् आहूयेदम् अथाब्रवीत्।

duryodhanas tu saṃprekṣya karṇam ārtiṃ parāṃ gatam. alāyudhaṃ rākṣasendram āhūyedam athābravīt.

एष वैकर्तनः कर्णो हैडिम्बेन समागतः। कुरुते कर्म सुमहद् यद् अस्यौपयिकं मृधे।

eṣa vaikartanaḥ karṇo haiḍimbena samāgataḥ. kurute karma sumahad yad asyaupayikaṃ mṛdhe.

पश्यैतान् पार्थिवाञ् शूरान् निहतान् भैमसेनिना। नानाशस्त्रैर् अभिहतान् पादपान् इव दन्तिना।

paśyaitān pārthivāñ śūrān nihatān bhaimaseninā. nānāśastrair abhihatān pādapān iva dantinā.

तवैष भागः समरे राजमध्ये मया कृतः। तवैवानुमते वीर तं विक्रम्य निबर्हय।

tavaiṣa bhāgaḥ samare rājamadhye mayā kṛtaḥ. tavaivānumate vīra taṃ vikramya nibarhaya.

पुरा वैकर्तनं कर्णम् एष पापो घटोत्कचः। मायाबलम् उपाश्रित्य कर्शयत्य् अरिकर्शनः।

purā vaikartanaṃ karṇam eṣa pāpo ghaṭotkacaḥ. māyābalam upāśritya karśayaty arikarśanaḥ.

एवम् उक्तः स राज्ञा तु राक्षसस् तीव्रविक्रमः। तथेत्य् उक्त्वा महाबाहुर् घटोत्कचम् उपाद्रवत्।

evam uktaḥ sa rājñā tu rākṣasas tīvravikramaḥ. tathety uktvā mahābāhur ghaṭotkacam upādravat.

ततः कर्णं समुत्सृज्य भैमसेनिर् अपि प्रभो। प्रत्यमित्रम् उपायान्तं मर्दयाम् आस मार्गणैः।

tataḥ karṇaṃ samutsṛjya bhaimasenir api prabho. pratyamitram upāyāntaṃ mardayām āsa mārgaṇaiḥ.

तयोः समभवद् युद्धं क्रुद्धयो राक्षसेन्द्रयोः। मत्तयोर् वाशिताहेतोर् द्विपयोर् इव कानने।

tayoḥ samabhavad yuddhaṃ kruddhayo rākṣasendrayoḥ. mattayor vāśitāhetor dvipayor iva kānane.

रक्षसा विप्रमुक्तस् तु कर्णो ऽपि रथिनां वरः। अभ्यद्रवद् भीमसेनं रथेनादित्यवर्चसा।

rakṣasā vipramuktas tu karṇo 'pi rathināṃ varaḥ. abhyadravad bhīmasenaṃ rathenādityavarcasā.

तम् आयान्तम् अनादृत्य दृष्ट्वा ग्रस्तं घटोत्कचम्। अलायुधेन समरे सिंहेनेव गवां पतिम्।

tam āyāntam anādṛtya dṛṣṭvā grastaṃ ghaṭotkacam. alāyudhena samare siṃheneva gavāṃ patim.

रथेनादित्यवपुषा भीमः प्रहरतां वरः। किरञ् शरौघान् प्रययाव् अलायुधरथं प्रति।

rathenādityavapuṣā bhīmaḥ praharatāṃ varaḥ. kirañ śaraughān prayayāv alāyudharathaṃ prati.

तम् आयान्तम् अभिप्रेक्ष्य स तदालायुधः प्रभो। घटोत्कचं समुत्सृज्य भीमसेनं समाह्वयत्।

tam āyāntam abhiprekṣya sa tadālāyudhaḥ prabho. ghaṭotkacaṃ samutsṛjya bhīmasenaṃ samāhvayat.

तं भीमः सहसाभ्येत्य राक्षसान्तकरः प्रभो। सगणं राक्षसेन्द्रं तं शरवर्षैर् अवाकिरत्।

taṃ bhīmaḥ sahasābhyetya rākṣasāntakaraḥ prabho. sagaṇaṃ rākṣasendraṃ taṃ śaravarṣair avākirat.

तथैवालायुधो राजञ् शिलाधौतैर् अजिह्मगैः। अभ्यवर्षत कौन्तेयं पुनः पुनर् अरिंदमः।

tathaivālāyudho rājañ śilādhautair ajihmagaiḥ. abhyavarṣata kaunteyaṃ punaḥ punar ariṃdamaḥ.

तथा ते राक्षसाः सर्वे भीमसेनम् उपाद्रवन्। नानाप्रहरणा भीमास् त्वत्सुतानां जयैषिणः।

tathā te rākṣasāḥ sarve bhīmasenam upādravan. nānāpraharaṇā bhīmās tvatsutānāṃ jayaiṣiṇaḥ.

स ताड्यमानो बलिभिर् भीमसेनो महाबलः। पञ्चभिः पञ्चभिः सर्वांस् तान् अविध्यच् छितैः शरैः।

sa tāḍyamāno balibhir bhīmaseno mahābalaḥ. pañcabhiḥ pañcabhiḥ sarvāṃs tān avidhyac chitaiḥ śaraiḥ.

ते वध्यमाना भीमेन राक्षसाः खरयोनयः। विनेदुस् तुमुलान् नादान् दुद्रुवुश् च दिशो दश।

te vadhyamānā bhīmena rākṣasāḥ kharayonayaḥ. vinedus tumulān nādān dudruvuś ca diśo daśa.

तांस् त्रास्यमानान् भीमेन दृष्ट्वा रक्षो महाबलम्। अभिदुद्राव वेगेन शरैश् चैनम् अवाकिरत्।

tāṃs trāsyamānān bhīmena dṛṣṭvā rakṣo mahābalam. abhidudrāva vegena śaraiś cainam avākirat.

तं भीमसेनः समरे तीक्ष्णाग्रैर् अक्षिणोच् छरैः। अलायुधस् तु तान् अस्तान् भीमेन विशिखान् रणे। चिच्छेद कांश् चित् समरे त्वरया कांश् चिद् अग्रहीत्।

taṃ bhīmasenaḥ samare tīkṣṇāgrair akṣiṇoc charaiḥ. alāyudhas tu tān astān bhīmena viśikhān raṇe. ciccheda kāṃś cit samare tvarayā kāṃś cid agrahīt.

स तं दृष्ट्वा राक्षसेन्द्रं भीमो भीमपराक्रमः। गदां चिक्षेप वेगेन वज्रपातोपमां तदा।

sa taṃ dṛṣṭvā rākṣasendraṃ bhīmo bhīmaparākramaḥ. gadāṃ cikṣepa vegena vajrapātopamāṃ tadā.

ताम् आपतन्तीं वेगेन गदां ज्वालाकुलां ततः। गदया ताडयाम् आस सा गदा भीमम् आव्रजत्।

tām āpatantīṃ vegena gadāṃ jvālākulāṃ tataḥ. gadayā tāḍayām āsa sā gadā bhīmam āvrajat.

स राक्षसेन्द्रं कौन्तेयः शरवर्षैर् अवाकिरत्। तान् अप्य् अस्याकरोन् मोघान् राक्षसो निशितैः शरैः।

sa rākṣasendraṃ kaunteyaḥ śaravarṣair avākirat. tān apy asyākaron moghān rākṣaso niśitaiḥ śaraiḥ.

ते चापि राक्षसाः सर्वे सैनिका भीमरूपिणः। शासनाद् राक्षसेन्द्रस्य निजघ्नू रथकुञ्जरान्।

te cāpi rākṣasāḥ sarve sainikā bhīmarūpiṇaḥ. śāsanād rākṣasendrasya nijaghnū rathakuñjarān.

पाञ्चालाः सृञ्जयाश् चैव वाजिनः परमद्विपाः। न शान्तिं लेभिरे तत्र रक्षसैर् भृशपीडिताः।

pāñcālāḥ sṛñjayāś caiva vājinaḥ paramadvipāḥ. na śāntiṃ lebhire tatra rakṣasair bhṛśapīḍitāḥ.

तं तु दृष्ट्वा महाघोरं वर्तमानं महाहवे। अब्रवीत् पुरुषश्रेष्ठो धनंजयम् इदं वचः।

taṃ tu dṛṣṭvā mahāghoraṃ vartamānaṃ mahāhave. abravīt puruṣaśreṣṭho dhanaṃjayam idaṃ vacaḥ.

पश्य भीमं महाबाहो राक्षसेन्द्रवशं गतम्। पदवीम् अस्य गच्छ त्वं मा विचारय पाण्डव।

paśya bhīmaṃ mahābāho rākṣasendravaśaṃ gatam. padavīm asya gaccha tvaṃ mā vicāraya pāṇḍava.

धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च युधामन्यूत्तमौजसौ। सहिता द्रौपदेयाश् च कर्णं यान्तु महारथाः।

dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca yudhāmanyūttamaujasau. sahitā draupadeyāś ca karṇaṃ yāntu mahārathāḥ.

नकुलः सहदेवश् च युयुधानश् च वीर्यवान्। इतरान् राक्षसान् घ्नन्तु शासनात् तव पाण्डव।

nakulaḥ sahadevaś ca yuyudhānaś ca vīryavān. itarān rākṣasān ghnantu śāsanāt tava pāṇḍava.

त्वम् अपीमां महाबाहो चमूं द्रोणपुरस्कृताम्। वारयस्व नरव्याघ्र महद् धि भयम् आगतम्।

tvam apīmāṃ mahābāho camūṃ droṇapuraskṛtām. vārayasva naravyāghra mahad dhi bhayam āgatam.

एवम् उक्ते तु कृष्णेन यथोद्दिष्टा महारथाः। जग्मुर् वैकर्तनं कर्णं राक्षसांश् चेतरान् रणे।

evam ukte tu kṛṣṇena yathoddiṣṭā mahārathāḥ. jagmur vaikartanaṃ karṇaṃ rākṣasāṃś cetarān raṇe.

अथ पूर्णायतोत्सृष्टैः शरैर् आशीविषोपमैः। धनुश् चिच्छेद भीमस्य राक्षसेन्द्रः प्रतापवान्।

atha pūrṇāyatotsṛṣṭaiḥ śarair āśīviṣopamaiḥ. dhanuś ciccheda bhīmasya rākṣasendraḥ pratāpavān.

हयांश् चास्य शितैर् बाणैः सारथिं च महाबलः। जघान मिषतः संख्ये भीमसेनस्य भारत।

hayāṃś cāsya śitair bāṇaiḥ sārathiṃ ca mahābalaḥ. jaghāna miṣataḥ saṃkhye bhīmasenasya bhārata.

सो ऽवतीर्य रथोपस्थाद् धताश्वो हतसारथिः। तस्मै गुर्वीं गदां घोरां स विनद्योत्ससर्ज ह।

so 'vatīrya rathopasthād dhatāśvo hatasārathiḥ. tasmai gurvīṃ gadāṃ ghorāṃ sa vinadyotsasarja ha.

ततस् तां भीमनिर्घोषाम् आपतन्तीं महागदाम्। गदया राक्षसो घोरो निजघान ननाद च।

tatas tāṃ bhīmanirghoṣām āpatantīṃ mahāgadām. gadayā rākṣaso ghoro nijaghāna nanāda ca.

तद् दृष्ट्वा राक्षसेन्द्रस्य घोरं कर्म भयावहम्। भीमसेनः प्रहृष्टात्मा गदाम् आशु परामृशत्।

tad dṛṣṭvā rākṣasendrasya ghoraṃ karma bhayāvaham. bhīmasenaḥ prahṛṣṭātmā gadām āśu parāmṛśat.

तयोः समभवद् युद्धं तुमुलं नररक्षसोः। गदानिपातसंह्रादैर् भुवं कम्पयतोर् भृशम्।

tayoḥ samabhavad yuddhaṃ tumulaṃ nararakṣasoḥ. gadānipātasaṃhrādair bhuvaṃ kampayator bhṛśam.

गदाविमुक्तौ तौ भूयः समासाद्येतरेतरम्। मुष्टिभिर् वज्रसंह्रादैर् अन्योन्यम् अभिजघ्नतुः।

gadāvimuktau tau bhūyaḥ samāsādyetaretaram. muṣṭibhir vajrasaṃhrādair anyonyam abhijaghnatuḥ.

रथचक्रैर् युगैर् अक्षैर् अधिष्ठानैर् उपस्करैः। यथासन्नम् उपादाय निजघ्नतुर् अमर्षणौ।

rathacakrair yugair akṣair adhiṣṭhānair upaskaraiḥ. yathāsannam upādāya nijaghnatur amarṣaṇau.

तौ विक्षरन्तौ रुधिरं समासाद्येतरेतरम्। मत्ताव् इव महानागाव् अकृष्येतां पुनः पुनः।

tau vikṣarantau rudhiraṃ samāsādyetaretaram. mattāv iva mahānāgāv akṛṣyetāṃ punaḥ punaḥ.

तम् अपश्यद् धृषीकेशः पाण्डवानां हिते रतः। स भीमसेनरक्षार्थं हैडिम्बं प्रत्यचोदयत्।

tam apaśyad dhṛṣīkeśaḥ pāṇḍavānāṃ hite rataḥ. sa bhīmasenarakṣārthaṃ haiḍimbaṃ pratyacodayat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...