महाभारत 7.14 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 14→

[mh-7-14] • 37 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। बहूनि सुविचित्राणि द्वंद्वयुद्धानि संजय। त्वयोक्तानि निशम्याहं स्पृहयामि सचक्षुषाम्। न हि देवासुरं युद्धम् ईदृग्रूपं भवेद् इति। चिन्तयामि च युद्धानि श्रुत्वा घोराणि संजय।

dhṛtarāṣṭra uvāca. bahūni suvicitrāṇi dvaṃdvayuddhāni saṃjaya. tvayoktāni niśamyāhaṃ spṛhayāmi sacakṣuṣām. na hi devāsuraṃ yuddham īdṛgrūpaṃ bhaved iti. cintayāmi ca yuddhāni śrutvā ghorāṇi saṃjaya.

आश्चर्यभूतं लोकेषु कथयिष्यन्ति मानवाः। कुरूणां पाण्डवानां च युद्धं देवासुरोपमम्।

āścaryabhūtaṃ lokeṣu kathayiṣyanti mānavāḥ. kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca yuddhaṃ devāsuropamam.

न हि मे तृप्तिर् अस्तीह शृण्वतो युद्धम् उत्तमम्। तस्माद् आर्तायनेर् युद्धं सौभद्रस्य च शंस मे।

na hi me tṛptir astīha śṛṇvato yuddham uttamam. tasmād ārtāyaner yuddhaṃ saubhadrasya ca śaṃsa me.

संजय उवाच। सादितं प्रेक्ष्य यन्तारं शल्यः सर्वायषीं गदाम्। समुत्क्षिप्य नदन् क्रुद्धः प्रचस्कन्द रथोत्तमात्।

saṃjaya uvāca. sāditaṃ prekṣya yantāraṃ śalyaḥ sarvāyaṣīṃ gadām. samutkṣipya nadan kruddhaḥ pracaskanda rathottamāt.

तं दीप्तम् इव कालाग्निं दण्डहस्तम् इवान्तकम्। जवेनाभ्यपतद् भीमः प्रगृह्य महतीं गदाम्।

taṃ dīptam iva kālāgniṃ daṇḍahastam ivāntakam. javenābhyapatad bhīmaḥ pragṛhya mahatīṃ gadām.

सौभद्रो ऽप्य् अशनिप्रख्यां प्रगृह्य महतीं गदाम्। एह्य् एहीत्य् अब्रवीच् छल्यं यत्नाद् भीमेन वारितः।

saubhadro 'py aśaniprakhyāṃ pragṛhya mahatīṃ gadām. ehy ehīty abravīc chalyaṃ yatnād bhīmena vāritaḥ.

वारयित्वा तु सौभद्रं भीमसेनः प्रतापवान्। शल्यम् आसाद्य समरे तस्थौ गिरिर् इवाचलः।

vārayitvā tu saubhadraṃ bhīmasenaḥ pratāpavān. śalyam āsādya samare tasthau girir ivācalaḥ.

तथैव मद्रराजो ऽपि भीमं दृष्ट्वा महाबलम्। ससाराभिमुखस् तूर्णं शार्दूल इव कुञ्जरम्।

tathaiva madrarājo 'pi bhīmaṃ dṛṣṭvā mahābalam. sasārābhimukhas tūrṇaṃ śārdūla iva kuñjaram.

ततस् तूर्यनिनादाश् च शङ्खानां च सहस्रशः। सिंहनादाश् च संजज्ञुर् भेरीणां च महास्वनाः।

tatas tūryaninādāś ca śaṅkhānāṃ ca sahasraśaḥ. siṃhanādāś ca saṃjajñur bherīṇāṃ ca mahāsvanāḥ.

पश्यतां शतशो ह्य् आसीद् अन्योन्यसमचेतसाम्। पाण्डवानां कुरूणां च साधु साध्व् इति निस्वनः।

paśyatāṃ śataśo hy āsīd anyonyasamacetasām. pāṇḍavānāṃ kurūṇāṃ ca sādhu sādhv iti nisvanaḥ.

न हि मद्राधिपाद् अन्यः सर्वराजसु भारत। सोढुम् उत्सहते वेगं भीमसेनस्य संयुगे।

na hi madrādhipād anyaḥ sarvarājasu bhārata. soḍhum utsahate vegaṃ bhīmasenasya saṃyuge.

तथा मद्राधिपस्यापि गदावेगं महात्मनः। सोढुम् उत्सहते लोके को ऽन्यो युधि वृकोदरात्।

tathā madrādhipasyāpi gadāvegaṃ mahātmanaḥ. soḍhum utsahate loke ko 'nyo yudhi vṛkodarāt.

पट्टैर् जाम्बूनदैर् बद्धा बभूव जनहर्षिणी। प्रजज्वाल तथाविद्धा भीमेन महती गदा। साग्निदीप्ता महारौद्रा गदा सा शुशुभे तदा।

paṭṭair jāmbūnadair baddhā babhūva janaharṣiṇī. prajajvāla tathāviddhā bhīmena mahatī gadā. sāgnidīptā mahāraudrā gadā sā śuśubhe tadā.

तथैव चरतो मार्गान् मण्डलानि च भागशः। महाविद्युत्प्रतीकाशा शल्यस्य शुशुभे गदा।

tathaiva carato mārgān maṇḍalāni ca bhāgaśaḥ. mahāvidyutpratīkāśā śalyasya śuśubhe gadā.

तौ वृषाव् इव नर्दन्तौ मण्डलानि विचेरतुः। आवर्जितगदाशृङ्गाव् उभौ शल्यवृकोदरौ। कोपताम्रेक्षणौ वीरौ शत्रुसंघविमर्दनौ। महामात्रौ महोत्साहौ गदायुद्धविशारदौ।

tau vṛṣāv iva nardantau maṇḍalāni viceratuḥ. āvarjitagadāśṛṅgāv ubhau śalyavṛkodarau. kopatāmrekṣaṇau vīrau śatrusaṃghavimardanau. mahāmātrau mahotsāhau gadāyuddhaviśāradau.

मण्डलावर्तमार्गेषु गदाविहरणेषु च। निर्विशेषम् अभूद् युद्धं तयोः पुरुषसिंहयोः।

maṇḍalāvartamārgeṣu gadāviharaṇeṣu ca. nirviśeṣam abhūd yuddhaṃ tayoḥ puruṣasiṃhayoḥ.

ताडिता भीमसेनेन शल्यस्य महती गदा। साग्निज्वाला महारौद्रा गदाचूर्णम् अशीर्यत।

tāḍitā bhīmasenena śalyasya mahatī gadā. sāgnijvālā mahāraudrā gadācūrṇam aśīryata.

तथैव भीमसेनस्य द्विषताभिहता गदा। वर्षाप्रदोषे खद्योतैर् वृतो वृक्ष इवाबभौ।

tathaiva bhīmasenasya dviṣatābhihatā gadā. varṣāpradoṣe khadyotair vṛto vṛkṣa ivābabhau.

गदा क्षिप्ता तु समरे मद्रराजेन भारत। व्योम संदीपयाना सा ससृजे पावकं बहु।

gadā kṣiptā tu samare madrarājena bhārata. vyoma saṃdīpayānā sā sasṛje pāvakaṃ bahu.

तथैव भीमसेनेन द्विषते प्रेषिता गदा। भीमरूपा महावेगा गदा शल्यं रणे ऽनुदत्। तापयाम् आस तत् सैन्यं महोल्का पतती यथा।

tathaiva bhīmasenena dviṣate preṣitā gadā. bhīmarūpā mahāvegā gadā śalyaṃ raṇe 'nudat. tāpayām āsa tat sainyaṃ maholkā patatī yathā.

ते चैवोभे गदे श्रेष्ठे समासाद्य परस्परम्। श्वसन्त्यौ नागकन्येव ससृजाते विभावसुम्। पुनः शल्येन भीमस्य गदाग्राद् गदया हतात्। संघर्षणाद् उत्थितो ऽग्निर् दीपयाम् आस मेदिनीम्। पुनश् च भीमसेनेन शल्यस्य महती गदा। ताडिता सहसा राजन् विससर्जाथ पावकम्।

te caivobhe gade śreṣṭhe samāsādya parasparam. śvasantyau nāgakanyeva sasṛjāte vibhāvasum. punaḥ śalyena bhīmasya gadāgrād gadayā hatāt. saṃgharṣaṇād utthito 'gnir dīpayām āsa medinīm. punaś ca bhīmasenena śalyasya mahatī gadā. tāḍitā sahasā rājan visasarjātha pāvakam.

नखैर् इव महाव्याघ्रौ दन्तैर् इव महागजौ। तौ विचेरतुर् आसाद्य गदाभ्यां च परस्परम्।

nakhair iva mahāvyāghrau dantair iva mahāgajau. tau viceratur āsādya gadābhyāṃ ca parasparam.

ततो गदाग्राभिहतौ क्षणेन रुधिरोक्षितौ। ददृशाते महात्मानौ पुष्पिताव् इव किंशुकौ।

tato gadāgrābhihatau kṣaṇena rudhirokṣitau. dadṛśāte mahātmānau puṣpitāv iva kiṃśukau.

शुश्रुवे दिक्षु सर्वासु तयोः पुरुषसिंहयोः। गदाभिघातसंह्रादः शक्राशनिर् इवोपमः।

śuśruve dikṣu sarvāsu tayoḥ puruṣasiṃhayoḥ. gadābhighātasaṃhrādaḥ śakrāśanir ivopamaḥ.

गदया मद्रराजेन सव्यदक्षिणम् आहतः। नाकम्पत तदा भीमो भिद्यमान इवाचलः।

gadayā madrarājena savyadakṣiṇam āhataḥ. nākampata tadā bhīmo bhidyamāna ivācalaḥ.

तथा भीमगदावेगैस् ताड्यमानो महाबलः। धैर्यान् मद्राधिपस् तस्थौ वज्रैर् गिरिर् इवाहतः।

tathā bhīmagadāvegais tāḍyamāno mahābalaḥ. dhairyān madrādhipas tasthau vajrair girir ivāhataḥ.

आपेततुर् महावेगौ समुच्छ्रितमहागदौ। पुनर् अन्तरमार्गस्थौ मण्डलानि विचेरतुः।

āpetatur mahāvegau samucchritamahāgadau. punar antaramārgasthau maṇḍalāni viceratuḥ.

अथाप्लुत्य पदान्य् अष्टौ संनिपत्य गजाव् इव। सहसा लोहदण्डाभ्याम् अन्योन्यम् अभिजघ्नतुः।

athāplutya padāny aṣṭau saṃnipatya gajāv iva. sahasā lohadaṇḍābhyām anyonyam abhijaghnatuḥ.

तौ परस्परवेगाच् च गदाभ्यां च भृशाहतौ। युगपत् पेततुर् वीरौ क्षिताव् इन्द्रध्वजाव् इव।

tau parasparavegāc ca gadābhyāṃ ca bhṛśāhatau. yugapat petatur vīrau kṣitāv indradhvajāv iva.

ततो विह्वलमानं तं निःश्वसन्तं पुनः पुनः। शल्यम् अभ्यपतत् तूर्णं कृतवर्मा महारथः।

tato vihvalamānaṃ taṃ niḥśvasantaṃ punaḥ punaḥ. śalyam abhyapatat tūrṇaṃ kṛtavarmā mahārathaḥ.

दृष्ट्वा चैनं महाराज गदयाभिनिपीडितम्। विचेष्टन्तं यथा नागं मूर्छयाभिपरिप्लुतम्।

dṛṣṭvā cainaṃ mahārāja gadayābhinipīḍitam. viceṣṭantaṃ yathā nāgaṃ mūrchayābhipariplutam.

ततः सगदम् आरोप्य मद्राणाम् अधिपं रथम्। अपोवाह रणात् तूर्णं कृतवर्मा महारथः।

tataḥ sagadam āropya madrāṇām adhipaṃ ratham. apovāha raṇāt tūrṇaṃ kṛtavarmā mahārathaḥ.

क्षीबवद् विह्वलो वीरो निमेषात् पुनर् उत्थितः। भीमो ऽपि सुमहाबाहुर् गदापाणिर् अदृश्यत।

kṣībavad vihvalo vīro nimeṣāt punar utthitaḥ. bhīmo 'pi sumahābāhur gadāpāṇir adṛśyata.

ततो मद्राधिपं दृष्ट्वा तव पुत्राः पराङ्मुखम्। सनागरथपत्त्यश्वाः समकम्पन्त मारिष।

tato madrādhipaṃ dṛṣṭvā tava putrāḥ parāṅmukham. sanāgarathapattyaśvāḥ samakampanta māriṣa.

ते पाण्डवैर् अर्द्यमानास् तावका जितकाशिभिः। भीता दिशो ऽन्वपद्यन्त वातनुन्ना घना इव।

te pāṇḍavair ardyamānās tāvakā jitakāśibhiḥ. bhītā diśo 'nvapadyanta vātanunnā ghanā iva.

निर्जित्य धार्तराष्ट्रांस् तु पाण्डवेया महारथाः। व्यरोचन्त रणे राजन् दीप्यमाना यशस्विनः।

nirjitya dhārtarāṣṭrāṃs tu pāṇḍaveyā mahārathāḥ. vyarocanta raṇe rājan dīpyamānā yaśasvinaḥ.

सिंहनादान् भृशं चक्रुः शङ्खान् दध्मुश् च हर्षिताः। भेरीश् च वादयाम् आसुर् मृदङ्गांश् चानकैः सह। अथ मड्डुकभेरिमहामुरजाः। पणवानकदुन्दुभिझर्झरिभिः। विनदन्ति भृशं सह शङ्खरवैर्। विविधैश् च नरोत्तम सिंहरवैः।

siṃhanādān bhṛśaṃ cakruḥ śaṅkhān dadhmuś ca harṣitāḥ. bherīś ca vādayām āsur mṛdaṅgāṃś cānakaiḥ saha. atha maḍḍukabherimahāmurajāḥ. paṇavānakadundubhijharjharibhiḥ. vinadanti bhṛśaṃ saha śaṅkharavair. vividhaiś ca narottama siṃharavaiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents