महाभारत 5.86 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 86→

[mh-5-86] • 23 श्लोकाः

दुर्योधन उवाच। यद् आह विदुरः कृष्णे सर्वं तत् सत्यम् उच्यते। अनुरक्तो ह्य् असंहार्यः पार्थान् प्रति जनार्दनः।

duryodhana uvāca. yad āha viduraḥ kṛṣṇe sarvaṃ tat satyam ucyate. anurakto hy asaṃhāryaḥ pārthān prati janārdanaḥ.

यत् तु सत्कारसंयुक्तं देयं वसु जनार्दने। अनेकरूपं राजेन्द्र न तद् देयं कदा चन।

yat tu satkārasaṃyuktaṃ deyaṃ vasu janārdane. anekarūpaṃ rājendra na tad deyaṃ kadā cana.

देशः कालस् तथायुक्तो न हि नार्हति केशवः। मंस्यत्य् अधोक्षजो राजन् भयाद् अर्चति माम् इति।

deśaḥ kālas tathāyukto na hi nārhati keśavaḥ. maṃsyaty adhokṣajo rājan bhayād arcati mām iti.

अवमानश् च यत्र स्यात् क्षत्रियस्य विशां पते। न तत् कुर्याद् बुधः कार्यम् इति मे निश्चिता मतिः।

avamānaś ca yatra syāt kṣatriyasya viśāṃ pate. na tat kuryād budhaḥ kāryam iti me niścitā matiḥ.

स हि पूज्यतमो देवः कृष्णः कमललोचनः। त्रयाणाम् अपि लोकानां विदितं मम सर्वथा।

sa hi pūjyatamo devaḥ kṛṣṇaḥ kamalalocanaḥ. trayāṇām api lokānāṃ viditaṃ mama sarvathā.

न तु तस्मिन् प्रदेयं स्यात् तथा कार्यगतिः प्रभो। विग्रहः समुपारब्धो न हि शाम्यत्य् अविग्रहात्।

na tu tasmin pradeyaṃ syāt tathā kāryagatiḥ prabho. vigrahaḥ samupārabdho na hi śāmyaty avigrahāt.

वैशंपायन उवाच। तस्य तद् वचनं श्रुत्वा भीष्मः कुरुपितामहः। वैचित्रवीर्यं राजानम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tasya tad vacanaṃ śrutvā bhīṣmaḥ kurupitāmahaḥ. vaicitravīryaṃ rājānam idaṃ vacanam abravīt.

सत्कृतो ऽसत्कृतो वापि न क्रुध्येत जनार्दनः। नालम् अन्यम् अवज्ञातुम् अवज्ञातो ऽपि केशवः।

satkṛto 'satkṛto vāpi na krudhyeta janārdanaḥ. nālam anyam avajñātum avajñāto 'pi keśavaḥ.

यत् तु कार्यं महाबाहो मनसा कार्यतां गतम्। सर्वोपायैर् न तच् छक्यं केन चित् कर्तुम् अन्यथा।

yat tu kāryaṃ mahābāho manasā kāryatāṃ gatam. sarvopāyair na tac chakyaṃ kena cit kartum anyathā.

स यद् ब्रूयान् महाबाहुस् तत् कार्यम् अविशङ्कया। वासुदेवेन तीर्थेन क्षिप्रं संशाम्य पाण्डवैः।

sa yad brūyān mahābāhus tat kāryam aviśaṅkayā. vāsudevena tīrthena kṣipraṃ saṃśāmya pāṇḍavaiḥ.

धर्म्यम् अर्थ्यं स धर्मात्मा ध्रुवं वक्ता जनार्दनः। तस्मिन् वाच्याः प्रिया वाचो भवता बान्धवैः सह।

dharmyam arthyaṃ sa dharmātmā dhruvaṃ vaktā janārdanaḥ. tasmin vācyāḥ priyā vāco bhavatā bāndhavaiḥ saha.

दुर्योधन उवाच। न पर्यायो ऽस्ति यद् राजञ् श्रियं निष्केवलाम् अहम्। तैः सहेमाम् उपाश्नीयां जीवञ् जीवैः पितामह।

duryodhana uvāca. na paryāyo 'sti yad rājañ śriyaṃ niṣkevalām aham. taiḥ sahemām upāśnīyāṃ jīvañ jīvaiḥ pitāmaha.

इदं तु सुमहत् कार्यं शृणु मे यत् समर्थितम्। न भेदस्यान्तरं दातुं प्रयाणायास्य वा पुनः। परायणं पाण्डवानां नियंस्यामि जनार्दनम्।

idaṃ tu sumahat kāryaṃ śṛṇu me yat samarthitam. na bhedasyāntaraṃ dātuṃ prayāṇāyāsya vā punaḥ. parāyaṇaṃ pāṇḍavānāṃ niyaṃsyāmi janārdanam.

तस्मिन् बद्धे भविष्यन्ति वृष्णयः पृथिवी तथा। पाण्डवाश् च विधेया मे स च प्रातर् इहेष्यति।

tasmin baddhe bhaviṣyanti vṛṣṇayaḥ pṛthivī tathā. pāṇḍavāś ca vidheyā me sa ca prātar iheṣyati.

अत्रोपायं यथा सम्यङ् न बुध्येत जनार्दनः। न चापायो भवेत् कश् चित् तद् भवान् प्रब्रवीतु मे।

atropāyaṃ yathā samyaṅ na budhyeta janārdanaḥ. na cāpāyo bhavet kaś cit tad bhavān prabravītu me.

वैशंपायन उवाच। तस्य तद् वचनं श्रुत्वा घोरं कृष्णाभिसंहितम्। धृतराष्ट्रः सहामात्यो व्यथितो विमनाभवत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tasya tad vacanaṃ śrutvā ghoraṃ kṛṣṇābhisaṃhitam. dhṛtarāṣṭraḥ sahāmātyo vyathito vimanābhavat.

ततो दुर्योधनम् इदं धृतराष्ट्रो ऽब्रवीद् वचः। मैवं वोचः प्रजापाल नैष धर्मः सनातनः।

tato duryodhanam idaṃ dhṛtarāṣṭro 'bravīd vacaḥ. maivaṃ vocaḥ prajāpāla naiṣa dharmaḥ sanātanaḥ.

दूतश् च हि हृषीकेशः संबन्धी च प्रियश् च नः। अपापः कौरवेयेषु कथं बन्धनम् अर्हति।

dūtaś ca hi hṛṣīkeśaḥ saṃbandhī ca priyaś ca naḥ. apāpaḥ kauraveyeṣu kathaṃ bandhanam arhati.

भीष्म उवाच। परीतो धृतराष्ट्रायं तव पुत्रः सुमन्दधीः। वृणोत्य् अनर्थं न त्व् अर्थं याच्यमानः सुहृद्गणैः।

bhīṣma uvāca. parīto dhṛtarāṣṭrāyaṃ tava putraḥ sumandadhīḥ. vṛṇoty anarthaṃ na tv arthaṃ yācyamānaḥ suhṛdgaṇaiḥ.

इमम् उत्पथि वर्तन्तं पापं पापानुबन्धिनम्। वाक्यानि सुहृदां हित्वा त्वम् अप्य् अस्यानुवर्तसे।

imam utpathi vartantaṃ pāpaṃ pāpānubandhinam. vākyāni suhṛdāṃ hitvā tvam apy asyānuvartase.

कृष्णम् अक्लिष्टकर्माणम् आसाद्यायं सुदुर्मतिः। तव पुत्रः सहामात्यः क्षणेन न भविष्यति।

kṛṣṇam akliṣṭakarmāṇam āsādyāyaṃ sudurmatiḥ. tava putraḥ sahāmātyaḥ kṣaṇena na bhaviṣyati.

पापस्यास्य नृशंसस्य त्यक्तधर्मस्य दुर्मतेः। नोत्सहे ऽनर्थसंयुक्तां वाचं श्रोतुं कथं चन।

pāpasyāsya nṛśaṃsasya tyaktadharmasya durmateḥ. notsahe 'narthasaṃyuktāṃ vācaṃ śrotuṃ kathaṃ cana.

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्त्वा भरतश्रेष्ठो वृद्धः परममन्युमान्। उत्थाय तस्मात् प्रातिष्ठद् भीष्मः सत्यपराक्रमः।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity uktvā bharataśreṣṭho vṛddhaḥ paramamanyumān. utthāya tasmāt prātiṣṭhad bhīṣmaḥ satyaparākramaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...