महाभारत 5.53 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 53→

[mh-5-53] • 19 श्लोकाः

संजय उवाच। एवम् एतन् महाराज यथा वदसि भारत। युद्धे विनाशः क्षत्रस्य गाण्डीवेन प्रदृश्यते।

saṃjaya uvāca. evam etan mahārāja yathā vadasi bhārata. yuddhe vināśaḥ kṣatrasya gāṇḍīvena pradṛśyate.

इदं तु नाभिजानामि तव धीरस्य नित्यशः। यत् पुत्रवशम् आगच्छेः सत्त्वज्ञः सव्यसाचिनः।

idaṃ tu nābhijānāmi tava dhīrasya nityaśaḥ. yat putravaśam āgaccheḥ sattvajñaḥ savyasācinaḥ.

नैष कालो महाराज तव शश्वत् कृतागसः। त्वया ह्य् एवादितः पार्था निकृता भरतर्षभ। स्वीकृतास् तैर् जनपदाः कुरवस् ते सजाङ्गलाः। कथं वीरौर् जितां भूमिम् अखिलां प्रतिपद्यथाः।

naiṣa kālo mahārāja tava śaśvat kṛtāgasaḥ. tvayā hy evāditaḥ pārthā nikṛtā bharatarṣabha. svīkṛtās tair janapadāḥ kuravas te sajāṅgalāḥ. kathaṃ vīraur jitāṃ bhūmim akhilāṃ pratipadyathāḥ.

पिता श्रेष्ठः सुहृद् यश् च सम्यक् प्रणिहितात्मवान्। आस्थेयं हि हितं तेन न द्रोग्धा गुरुर् उच्यते।

pitā śreṣṭhaḥ suhṛd yaś ca samyak praṇihitātmavān. āstheyaṃ hi hitaṃ tena na drogdhā gurur ucyate.

इदं जितम् इदं लब्धम् इति श्रुत्वा पराजितान्। द्यूतकाले महाराज स्मयसे स्म कुमारवत्।

idaṃ jitam idaṃ labdham iti śrutvā parājitān. dyūtakāle mahārāja smayase sma kumāravat.

परुषाण्य् उच्यमानान् स्म पुरा पार्थान् उपेक्षसे। कृत्स्नं राज्यं जयन्तीति प्रपातं नानुपश्यसि।

paruṣāṇy ucyamānān sma purā pārthān upekṣase. kṛtsnaṃ rājyaṃ jayantīti prapātaṃ nānupaśyasi.

पित्र्यं राज्यं महाराज कुरवस् ते सजाङ्गलाः। प्रार्थयन्ति महायुद्धे नानुबन्धम् अवेक्षसे। अथ वीरैर् जितां भूमिम् अखिलां प्रत्यपद्यथाः।

pitryaṃ rājyaṃ mahārāja kuravas te sajāṅgalāḥ. prārthayanti mahāyuddhe nānubandham avekṣase. atha vīrair jitāṃ bhūmim akhilāṃ pratyapadyathāḥ.

बाहुवीर्यार्जिता भूमिस् तव पार्थैर् निवेदिता। मयेदं कृतम् इत्य् एव मन्यसे राजसत्तम।

bāhuvīryārjitā bhūmis tava pārthair niveditā. mayedaṃ kṛtam ity eva manyase rājasattama.

ग्रस्तान् गन्धर्वराजेन मज्जतो ह्य् अप्लवे ऽम्भसि। आनिनाय पुनः पार्थः पुत्रांस् ते राजसत्तम।

grastān gandharvarājena majjato hy aplave 'mbhasi. ānināya punaḥ pārthaḥ putrāṃs te rājasattama.

कुमारवच् च स्मयसे द्यूते विनिकृतेषु यत्। पाण्डवेषु वनं राजन् प्रव्रजत्सु पुनः पुनः।

kumāravac ca smayase dyūte vinikṛteṣu yat. pāṇḍaveṣu vanaṃ rājan pravrajatsu punaḥ punaḥ.

प्रवर्षतः शरव्रातान् अर्जुनस्य शितान् बहून्। अप्य् अर्णवा विशुष्येयुः किं पुनर् मांसयोनयः।

pravarṣataḥ śaravrātān arjunasya śitān bahūn. apy arṇavā viśuṣyeyuḥ kiṃ punar māṃsayonayaḥ.

अस्यतां फल्गुनः श्रेष्ठो गाण्डीवं धनुषां वरम्। केशवः सर्वभूतानां चक्राणां च सुदर्शनम्।

asyatāṃ phalgunaḥ śreṣṭho gāṇḍīvaṃ dhanuṣāṃ varam. keśavaḥ sarvabhūtānāṃ cakrāṇāṃ ca sudarśanam.

वानरो रोचमानश् च केतुः केतुमतां वरः। एवम् एतानि सरथो वहञ् श्वेतहयो रणे। क्षपयिष्यति नो राजन् कालचक्रम् इवोद्यतम्।

vānaro rocamānaś ca ketuḥ ketumatāṃ varaḥ. evam etāni saratho vahañ śvetahayo raṇe. kṣapayiṣyati no rājan kālacakram ivodyatam.

तस्याद्य वसुधा राजन् निखिला भरतर्षभ। यस्य भीमार्जुनौ योधौ स राजा राजसत्तम।

tasyādya vasudhā rājan nikhilā bharatarṣabha. yasya bhīmārjunau yodhau sa rājā rājasattama.

तथा भीमहतप्रायां मज्जन्तीं तव वाहिनीम्। दुर्योधनमुखा दृष्ट्वा क्षयं यास्यन्ति कौरवाः।

tathā bhīmahataprāyāṃ majjantīṃ tava vāhinīm. duryodhanamukhā dṛṣṭvā kṣayaṃ yāsyanti kauravāḥ.

न हि भीमभयाद् भीता लप्स्यन्ते विजयं विभो। तव पुत्रा महाराज राजानश् चानुसारिणः।

na hi bhīmabhayād bhītā lapsyante vijayaṃ vibho. tava putrā mahārāja rājānaś cānusāriṇaḥ.

मत्स्यास् त्वाम् अद्य नार्चन्ति पाञ्चालाश् च सकेकयाः। शाल्वेयाः शूरसेनाश् च सर्वे त्वाम् अवजानते। पार्थं ह्य् एते गताः सर्वे वीर्यज्ञास् तस्य धीमतः। भक्त्या ह्य् अस्य विरुध्यन्ते तव पुत्रैः सदैव ते।

matsyās tvām adya nārcanti pāñcālāś ca sakekayāḥ. śālveyāḥ śūrasenāś ca sarve tvām avajānate. pārthaṃ hy ete gatāḥ sarve vīryajñās tasya dhīmataḥ. bhaktyā hy asya virudhyante tava putraiḥ sadaiva te.

अनर्हान् एव तु वधे धर्मयुक्तान् विकर्मणा। यो ऽक्लेशयत् पाण्डुपुत्रान् यो विद्वेष्ट्य् अधुनापि वै। सर्वोपायैर् नियन्तव्यः सानुगः पापपूरुषः। अपरोक्षं महाराज साक्षाच् चैनं ब्रवीम्य् अहम्। तव पुत्रो महाराज नात्र शोचितुम् अर्हसि।

anarhān eva tu vadhe dharmayuktān vikarmaṇā. yo 'kleśayat pāṇḍuputrān yo vidveṣṭy adhunāpi vai. sarvopāyair niyantavyaḥ sānugaḥ pāpapūruṣaḥ. aparokṣaṃ mahārāja sākṣāc cainaṃ bravīmy aham. tava putro mahārāja nātra śocitum arhasi.

द्यूतकाले मया चोक्तं विदुरेण च धीमता। यद् इदं ते विलपितं पाण्डवान् प्रति भारत। अनीशेनेव राजेन्द्र सर्वम् एतन् निरर्थकम्।

dyūtakāle mayā coktaṃ vidureṇa ca dhīmatā. yad idaṃ te vilapitaṃ pāṇḍavān prati bhārata. anīśeneva rājendra sarvam etan nirarthakam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...