महाभारत 5.31 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 31→

[mh-5-31] • 23 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। उत सन्तम् असन्तं च बालं वृद्धं च संजय। उताबलं बलीयांसं धाता प्रकुरुते वशे।

yudhiṣṭhira uvāca. uta santam asantaṃ ca bālaṃ vṛddhaṃ ca saṃjaya. utābalaṃ balīyāṃsaṃ dhātā prakurute vaśe.

उत बालाय पाण्डित्यं पण्डितायोत बालताम्। ददाति सर्वम् ईशानः पुरस्ताच् छुक्रम् उच्चरन्।

uta bālāya pāṇḍityaṃ paṇḍitāyota bālatām. dadāti sarvam īśānaḥ purastāc chukram uccaran.

अलं विज्ञापनाय स्याद् आचक्षीथा यथातथम्। अथो मन्त्रं मन्त्रयित्वा अन्योन्येनातिहृष्टवत्।

alaṃ vijñāpanāya syād ācakṣīthā yathātatham. atho mantraṃ mantrayitvā anyonyenātihṛṣṭavat.

गावल्गणे कुरून् गत्वा धृतराष्ट्रं महाबलम्। अभिवाद्योपसंगृह्य ततः पृच्छेर् अनामयम्।

gāvalgaṇe kurūn gatvā dhṛtarāṣṭraṃ mahābalam. abhivādyopasaṃgṛhya tataḥ pṛccher anāmayam.

ब्रूयाश् चैनं त्वम् आसीनं कुरुभिः परिवारितम्। तवैव राजन् वीर्येण सुखं जीवन्ति पाण्डवाः।

brūyāś cainaṃ tvam āsīnaṃ kurubhiḥ parivāritam. tavaiva rājan vīryeṇa sukhaṃ jīvanti pāṇḍavāḥ.

तव प्रसादाद् बालास् ते प्राप्ता राज्यम् अरिंदम। राज्ये तान् स्थापयित्वाग्रे नोपेक्षीर् विनशिष्यतः।

tava prasādād bālās te prāptā rājyam ariṃdama. rājye tān sthāpayitvāgre nopekṣīr vinaśiṣyataḥ.

सर्वम् अप्य् एतद् एकस्य नालं संजय कस्य चित्। तात संहत्य जीवामो मा द्विषद्भ्यो वशं गमः।

sarvam apy etad ekasya nālaṃ saṃjaya kasya cit. tāta saṃhatya jīvāmo mā dviṣadbhyo vaśaṃ gamaḥ.

तथा भीष्मं शांतनवं भारतानां पितामहम्। शिरसाभिवदेथास् त्वं मम नाम प्रकीर्तयन्।

tathā bhīṣmaṃ śāṃtanavaṃ bhāratānāṃ pitāmaham. śirasābhivadethās tvaṃ mama nāma prakīrtayan.

अभिवाद्य च वक्तव्यस् ततो ऽस्माकं पितामहः। भवता शंतनोर् वंशो निमग्नः पुनर् उद्धृतः।

abhivādya ca vaktavyas tato 'smākaṃ pitāmahaḥ. bhavatā śaṃtanor vaṃśo nimagnaḥ punar uddhṛtaḥ.

स त्वं कुरु तथा तात स्वमतेन पितामह। यथा जीवन्ति ते पौत्राः प्रीतिमन्तः परस्परम्।

sa tvaṃ kuru tathā tāta svamatena pitāmaha. yathā jīvanti te pautrāḥ prītimantaḥ parasparam.

तथैव विदुरं ब्रूयाः कुरूणां मन्त्रधारिणम्। अयुद्धं सौम्य भाषस्व हितकामो युधिष्ठिरः।

tathaiva viduraṃ brūyāḥ kurūṇāṃ mantradhāriṇam. ayuddhaṃ saumya bhāṣasva hitakāmo yudhiṣṭhiraḥ.

अथो सुयोधनं ब्रूया राजपुत्रम् अमर्षणम्। मध्ये कुरूणाम् आसीनम् अनुनीय पुनः पुनः।

atho suyodhanaṃ brūyā rājaputram amarṣaṇam. madhye kurūṇām āsīnam anunīya punaḥ punaḥ.

अपश्यन् माम् उपेक्षन्तं कृष्णाम् एकां सभागताम्। तद्दुःखम् अतितिक्षाम मा वधीष्म कुरून् इति।

apaśyan mām upekṣantaṃ kṛṣṇām ekāṃ sabhāgatām. tadduḥkham atitikṣāma mā vadhīṣma kurūn iti.

एवं पूर्वापरान् क्लेशान् अतितिक्षन्त पाण्डवाः। यथा बलीयसः सन्तस् तत् सर्वं कुरवो विदुः।

evaṃ pūrvāparān kleśān atitikṣanta pāṇḍavāḥ. yathā balīyasaḥ santas tat sarvaṃ kuravo viduḥ.

यन् नः प्राव्राजयः सौम्य अजिनैः प्रतिवासितान्। तद्दुःखम् अतितिक्षाम मा वधीष्म कुरून् इति।

yan naḥ prāvrājayaḥ saumya ajinaiḥ prativāsitān. tadduḥkham atitikṣāma mā vadhīṣma kurūn iti.

यत् तत् सभायाम् आक्रम्य कृष्णां केशेष्व् अधर्षयत्। दुःशासनस् ते ऽनुमते तच् चास्माभिर् उपेक्षितम्।

yat tat sabhāyām ākramya kṛṣṇāṃ keśeṣv adharṣayat. duḥśāsanas te 'numate tac cāsmābhir upekṣitam.

यथोचितं स्वकं भागं लभेमहि परंतप। निवर्तय परद्रव्ये बुद्धिं गृद्धां नरर्षभ।

yathocitaṃ svakaṃ bhāgaṃ labhemahi paraṃtapa. nivartaya paradravye buddhiṃ gṛddhāṃ nararṣabha.

शान्तिर् एवं भवेद् राजन् प्रीतिश् चैव परस्परम्। राज्यैकदेशम् अपि नः प्रयच्छ शमम् इच्छताम्।

śāntir evaṃ bhaved rājan prītiś caiva parasparam. rājyaikadeśam api naḥ prayaccha śamam icchatām.

कुशस्थलं वृकस्थलम् आसन्दी वारणावतम्। अवसानं भवेद् अत्र किं चिद् एव तु पञ्चमम्।

kuśasthalaṃ vṛkasthalam āsandī vāraṇāvatam. avasānaṃ bhaved atra kiṃ cid eva tu pañcamam.

भ्रातॄणां देहि पञ्चानां ग्रामान् पञ्च सुयोधन। शान्तिर् नो ऽस्तु महाप्राज्ञ ज्ञातिभिः सह संजय।

bhrātṝṇāṃ dehi pañcānāṃ grāmān pañca suyodhana. śāntir no 'stu mahāprājña jñātibhiḥ saha saṃjaya.

भ्राता भ्रातरम् अन्वेतु पिता पुत्रेण युज्यताम्। स्मयमानाः समायान्तु पाञ्चालाः कुरुभिः सह।

bhrātā bhrātaram anvetu pitā putreṇa yujyatām. smayamānāḥ samāyāntu pāñcālāḥ kurubhiḥ saha.

अक्षतान् कुरुपाञ्चालान् पश्येम इति कामये। सर्वे सुमनसस् तात शाम्याम भरतर्षभ।

akṣatān kurupāñcālān paśyema iti kāmaye. sarve sumanasas tāta śāmyāma bharatarṣabha.

अलम् एव शमायास्मि तथा युद्धाय संजय। धर्मार्थयोर् अलं चाहं मृदवे दारुणाय च।

alam eva śamāyāsmi tathā yuddhāya saṃjaya. dharmārthayor alaṃ cāhaṃ mṛdave dāruṇāya ca.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...