महाभारत 5.125 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 125→

[mh-5-125] • 26 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। श्रुत्वा दुर्योधनो वाक्यम् अप्रियं कुरुसंसदि। प्रत्युवाच महाबाहुं वासुदेवं यशस्विनम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. śrutvā duryodhano vākyam apriyaṃ kurusaṃsadi. pratyuvāca mahābāhuṃ vāsudevaṃ yaśasvinam.

प्रसमीक्ष्य भवान् एतद् वक्तुम् अर्हति केशव। माम् एव हि विशेषेण विभाष्य परिगर्हसे।

prasamīkṣya bhavān etad vaktum arhati keśava. mām eva hi viśeṣeṇa vibhāṣya parigarhase.

भक्तिवादेन पार्थानाम् अकस्मान् मधुसूदन। भवान् गर्हयते नित्यं किं समीक्ष्य बलाबलम्।

bhaktivādena pārthānām akasmān madhusūdana. bhavān garhayate nityaṃ kiṃ samīkṣya balābalam.

भवान् क्षत्ता च राजा च आचार्यो वा पितामहः। माम् एव परिगर्हन्ते नान्यं कं चन पार्थिवम्।

bhavān kṣattā ca rājā ca ācāryo vā pitāmahaḥ. mām eva parigarhante nānyaṃ kaṃ cana pārthivam.

न चाहं लक्षये कं चिद् व्यभिचारम् इहात्मनः। अथ सर्वे भवन्तो मां विद्विषन्ति सराजकाः।

na cāhaṃ lakṣaye kaṃ cid vyabhicāram ihātmanaḥ. atha sarve bhavanto māṃ vidviṣanti sarājakāḥ.

न चाहं कं चिद् अत्यर्थम् अपराधम् अरिंदम। विचिन्तयन् प्रपश्यामि सुसूक्ष्मम् अपि केशव।

na cāhaṃ kaṃ cid atyartham aparādham ariṃdama. vicintayan prapaśyāmi susūkṣmam api keśava.

प्रियाभ्युपगते द्यूते पाण्डवा मधुसूदन। जिताः शकुनिना राज्यं तत्र किं मम दुष्कृतम्।

priyābhyupagate dyūte pāṇḍavā madhusūdana. jitāḥ śakuninā rājyaṃ tatra kiṃ mama duṣkṛtam.

यत् पुनर् द्रविणं किं चित् तत्राजीयन्त पाण्डवाः। तेभ्य एवाभ्यनुज्ञातं तत् तदा मधुसूदन।

yat punar draviṇaṃ kiṃ cit tatrājīyanta pāṇḍavāḥ. tebhya evābhyanujñātaṃ tat tadā madhusūdana.

अपराधो न चास्माकं यत् ते ह्य् अक्षपराजिताः। अजेया जयतां श्रेष्ठ पार्थाः प्रव्राजिता वनम्।

aparādho na cāsmākaṃ yat te hy akṣaparājitāḥ. ajeyā jayatāṃ śreṣṭha pārthāḥ pravrājitā vanam.

केन चाप्य् अपवादेन विरुध्यन्ते ऽरिभिः सह। अशक्ताः पाण्डवाः कृष्ण प्रहृष्टाः प्रत्यमित्रवत्।

kena cāpy apavādena virudhyante 'ribhiḥ saha. aśaktāḥ pāṇḍavāḥ kṛṣṇa prahṛṣṭāḥ pratyamitravat.

किम् अस्माभिः कृतं तेषां कस्मिन् वा पुनर् आगसि। धार्तराष्ट्राञ् जिघांसन्ति पाण्डवाः सृञ्जयैः सह।

kim asmābhiḥ kṛtaṃ teṣāṃ kasmin vā punar āgasi. dhārtarāṣṭrāñ jighāṃsanti pāṇḍavāḥ sṛñjayaiḥ saha.

न चापि वयम् उग्रेण कर्मणा वचनेन वा। वित्रस्ताः प्रणमामेह भयाद् अपि शतक्रतोः।

na cāpi vayam ugreṇa karmaṇā vacanena vā. vitrastāḥ praṇamāmeha bhayād api śatakratoḥ.

न च तं कृष्ण पश्यामि क्षत्रधर्मम् अनुष्ठितम्। उत्सहेत युधा जेतुं यो नः शत्रुनिबर्हण।

na ca taṃ kṛṣṇa paśyāmi kṣatradharmam anuṣṭhitam. utsaheta yudhā jetuṃ yo naḥ śatrunibarhaṇa.

न हि भीष्मकृपद्रोणाः सगणा मधुसूदन। देवैर् अपि युधा जेतुं शक्याः किम् उत पाण्डवैः।

na hi bhīṣmakṛpadroṇāḥ sagaṇā madhusūdana. devair api yudhā jetuṃ śakyāḥ kim uta pāṇḍavaiḥ.

स्वधर्मम् अनुतिष्ठन्तो यदि माधव संयुगे। शस्त्रेण निधनं काले प्राप्स्यामः स्वर्गम् एव तत्।

svadharmam anutiṣṭhanto yadi mādhava saṃyuge. śastreṇa nidhanaṃ kāle prāpsyāmaḥ svargam eva tat.

मुख्यश् चैवैष नो धर्मः क्षत्रियाणां जनार्दन। यच् छयीमहि संग्रामे शरतल्पगता वयम्।

mukhyaś caivaiṣa no dharmaḥ kṣatriyāṇāṃ janārdana. yac chayīmahi saṃgrāme śaratalpagatā vayam.

ते वयं वीरशयनं प्राप्स्यामो यदि संयुगे। अप्रणम्यैव शत्रूणां न नस् तप्स्यति माधव।

te vayaṃ vīraśayanaṃ prāpsyāmo yadi saṃyuge. apraṇamyaiva śatrūṇāṃ na nas tapsyati mādhava.

कश् च जातु कुले जातः क्षत्रधर्मेण वर्तयन्। भयाद् वृत्तिं समीक्ष्यैवं प्रणमेद् इह कस्य चित्।

kaś ca jātu kule jātaḥ kṣatradharmeṇa vartayan. bhayād vṛttiṃ samīkṣyaivaṃ praṇamed iha kasya cit.

उद्यच्छेद् एव न नमेद् उद्यमो ह्य् एव पौरुषम्। अप्य् अपर्वणि भज्येत न नमेद् इह कस्य चित्।

udyacched eva na named udyamo hy eva pauruṣam. apy aparvaṇi bhajyeta na named iha kasya cit.

इति मातङ्गवचनं परीप्सन्ति हितेप्सवः। धर्माय चैव प्रणमेद् ब्राह्मणेभ्यश् च मद्विधः।

iti mātaṅgavacanaṃ parīpsanti hitepsavaḥ. dharmāya caiva praṇamed brāhmaṇebhyaś ca madvidhaḥ.

अचिन्तयन् कं चिद् अन्यं यावज्जीवं तथाचरेत्। एष धर्मः क्षत्रियाणां मतम् एतच् च मे सदा।

acintayan kaṃ cid anyaṃ yāvajjīvaṃ tathācaret. eṣa dharmaḥ kṣatriyāṇāṃ matam etac ca me sadā.

राज्यांशश् चाभ्यनुज्ञातो यो मे पित्रा पुराभवत्। न स लभ्यः पुनर् जातु मयि जीवति केशव।

rājyāṃśaś cābhyanujñāto yo me pitrā purābhavat. na sa labhyaḥ punar jātu mayi jīvati keśava.

यावच् च राजा ध्रियते धृतराष्ट्रो जनार्दन। न्यस्तशस्त्रा वयं ते वाप्य् उपजीवाम माधव।

yāvac ca rājā dhriyate dhṛtarāṣṭro janārdana. nyastaśastrā vayaṃ te vāpy upajīvāma mādhava.

यद्य् अदेयं पुरा दत्तं राज्यं परवतो मम। अज्ञानाद् वा भयाद् वापि मयि बाले जनार्दन।

yady adeyaṃ purā dattaṃ rājyaṃ paravato mama. ajñānād vā bhayād vāpi mayi bāle janārdana.

न तद् अद्य पुनर् लभ्यं पाण्डवैर् वृष्णिनन्दन। ध्रियमाणे महाबाहो मयि संप्रति केशव।

na tad adya punar labhyaṃ pāṇḍavair vṛṣṇinandana. dhriyamāṇe mahābāho mayi saṃprati keśava.

यावद् धि सूच्यास् तीक्ष्णाया विध्येद् अग्रेण माधव। तावद् अप्य् अपरित्याज्यं भूमेर् नः पाण्डवान् प्रति।

yāvad dhi sūcyās tīkṣṇāyā vidhyed agreṇa mādhava. tāvad apy aparityājyaṃ bhūmer naḥ pāṇḍavān prati.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...