महाभारत 5.123 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 123→

[mh-5-123] • 27 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततः शांतनवो भीष्मो दुर्योधनम् अमर्षणम्। केशवस्य वचः श्रुत्वा प्रोवाच भरतर्षभ।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ śāṃtanavo bhīṣmo duryodhanam amarṣaṇam. keśavasya vacaḥ śrutvā provāca bharatarṣabha.

कृष्णेन वाक्यम् उक्तो ऽसि सुहृदां शमम् इच्छता। अनुपश्यस्व तत् तात मा मन्युवशम् अन्वगाः।

kṛṣṇena vākyam ukto 'si suhṛdāṃ śamam icchatā. anupaśyasva tat tāta mā manyuvaśam anvagāḥ.

अकृत्वा वचनं तात केशवस्य महात्मनः। श्रेयो न जातु न सुखं न कल्याणम् अवाप्स्यसि।

akṛtvā vacanaṃ tāta keśavasya mahātmanaḥ. śreyo na jātu na sukhaṃ na kalyāṇam avāpsyasi.

धर्म्यम् अर्थं महाबाहुर् आह त्वां तात केशवः। तम् अर्थम् अभिपद्यस्व मा राजन् नीनशः प्रजाः।

dharmyam arthaṃ mahābāhur āha tvāṃ tāta keśavaḥ. tam artham abhipadyasva mā rājan nīnaśaḥ prajāḥ.

इमां श्रियं प्रज्वलितां भारतीं सर्वराजसु। जीवतो धृतराष्ट्रस्य दौरात्म्याद् भ्रंशयिष्यसि।

imāṃ śriyaṃ prajvalitāṃ bhāratīṃ sarvarājasu. jīvato dhṛtarāṣṭrasya daurātmyād bhraṃśayiṣyasi.

आत्मानं च सहामात्यं सपुत्रपशुबान्धवम्। सहमित्रम् असद्बुद्ध्या जीविताद् भ्रंशयिष्यसि।

ātmānaṃ ca sahāmātyaṃ saputrapaśubāndhavam. sahamitram asadbuddhyā jīvitād bhraṃśayiṣyasi.

अतिक्रामन् केशवस्य तथ्यं वचनम् अर्थवत्। पितुश् च भरतश्रेष्ठ विदुरस्य च धीमतः।

atikrāman keśavasya tathyaṃ vacanam arthavat. pituś ca bharataśreṣṭha vidurasya ca dhīmataḥ.

मा कुलघ्नो ऽन्तपुरुषो दुर्मतिः कापथं गमः। पितरं मातरं चैव वृद्धौ शोकाय मा ददः।

mā kulaghno 'ntapuruṣo durmatiḥ kāpathaṃ gamaḥ. pitaraṃ mātaraṃ caiva vṛddhau śokāya mā dadaḥ.

अथ द्रोणो ऽब्रवीत् तत्र दुर्योधनम् इदं वचः। अमर्षवशम् आपन्नं निःश्वसन्तं पुनः पुनः।

atha droṇo 'bravīt tatra duryodhanam idaṃ vacaḥ. amarṣavaśam āpannaṃ niḥśvasantaṃ punaḥ punaḥ.

धर्मार्थयुक्तं वचनम् आह त्वां तात केशवः। तथा भीष्मः शांतनवस् तज् जुषस्व नराधिप।

dharmārthayuktaṃ vacanam āha tvāṃ tāta keśavaḥ. tathā bhīṣmaḥ śāṃtanavas taj juṣasva narādhipa.

प्राज्ञौ मेधाविनौ दान्ताव् अर्थकामौ बहुश्रुतौ। आहतुस् त्वां हितं वाक्यं तद् आदत्स्व परंतप।

prājñau medhāvinau dāntāv arthakāmau bahuśrutau. āhatus tvāṃ hitaṃ vākyaṃ tad ādatsva paraṃtapa.

अनुतिष्ठ महाप्राज्ञ कृष्णभीष्मौ यद् ऊचतुः। मा वचो लघुबुद्धीनां समास्थास् त्वं परंतप।

anutiṣṭha mahāprājña kṛṣṇabhīṣmau yad ūcatuḥ. mā vaco laghubuddhīnāṃ samāsthās tvaṃ paraṃtapa.

ये त्वां प्रोत्साहयन्त्य् एते नैते कृत्याय कर्हि चित्। वैरं परेषां ग्रीवायां प्रतिमोक्ष्यन्ति संयुगे।

ye tvāṃ protsāhayanty ete naite kṛtyāya karhi cit. vairaṃ pareṣāṃ grīvāyāṃ pratimokṣyanti saṃyuge.

मा कुरूञ् जीघनः सर्वान् पुत्रान् भ्रातॄंस् तथैव च। वासुदेवार्जुनौ यत्र विद्ध्य् अजेयं बलं हि तत्।

mā kurūñ jīghanaḥ sarvān putrān bhrātṝṃs tathaiva ca. vāsudevārjunau yatra viddhy ajeyaṃ balaṃ hi tat.

एतच् चैव मतं सत्यं सुहृदोः कृष्णभीष्मयोः। यदि नादास्यसे तात पश्चात् तप्स्यसि भारत।

etac caiva mataṃ satyaṃ suhṛdoḥ kṛṣṇabhīṣmayoḥ. yadi nādāsyase tāta paścāt tapsyasi bhārata.

यथोक्तं जामदग्न्येन भूयान् एव ततो ऽर्जुनः। कृष्णो हि देवकीपुत्रो देवैर् अपि दुरुत्सहः।

yathoktaṃ jāmadagnyena bhūyān eva tato 'rjunaḥ. kṛṣṇo hi devakīputro devair api durutsahaḥ.

किं ते सुखप्रियेणेह प्रोक्तेन भरतर्षभ। एतत् ते सर्वम् आख्यातं यथेच्छसि तथा कुरु। न हि त्वाम् उत्सहे वक्तुं भूयो भरतसत्तम।

kiṃ te sukhapriyeṇeha proktena bharatarṣabha. etat te sarvam ākhyātaṃ yathecchasi tathā kuru. na hi tvām utsahe vaktuṃ bhūyo bharatasattama.

तस्मिन् वाक्यान्तरे वाक्यं क्षत्तापि विदुरो ऽब्रवीत्। दुर्योधनम् अभिप्रेक्ष्य धार्तराष्ट्रम् अमर्षणम्।

tasmin vākyāntare vākyaṃ kṣattāpi viduro 'bravīt. duryodhanam abhiprekṣya dhārtarāṣṭram amarṣaṇam.

दुर्योधन न शोचामि त्वाम् अहं भरतर्षभ। इमौ तु वृद्धौ शोचामि गान्धारीं पितरं च ते।

duryodhana na śocāmi tvām ahaṃ bharatarṣabha. imau tu vṛddhau śocāmi gāndhārīṃ pitaraṃ ca te.

याव् अनाथौ चरिष्येते त्वया नाथेन दुर्हृदा। हतमित्रौ हतामात्यौ लूनपक्षाव् इव द्विजौ।

yāv anāthau cariṣyete tvayā nāthena durhṛdā. hatamitrau hatāmātyau lūnapakṣāv iva dvijau.

भिक्षुकौ विचरिष्येते शोचन्तौ पृथिवीम् इमाम्। कुलघ्नम् ईदृशं पापं जनयित्वा कुपूरुषम्।

bhikṣukau vicariṣyete śocantau pṛthivīm imām. kulaghnam īdṛśaṃ pāpaṃ janayitvā kupūruṣam.

अथ दुर्योधनं राजा धृतराष्ट्रो ऽभ्यभाषत। आसीनं भ्रातृभिः सार्धं राजभिः परिवारितम्।

atha duryodhanaṃ rājā dhṛtarāṣṭro 'bhyabhāṣata. āsīnaṃ bhrātṛbhiḥ sārdhaṃ rājabhiḥ parivāritam.

दुर्योधन निबोधेदं शौरिणोक्तं महात्मना। आदत्स्व शिवम् अत्यन्तं योगक्षेमवद् अव्ययम्।

duryodhana nibodhedaṃ śauriṇoktaṃ mahātmanā. ādatsva śivam atyantaṃ yogakṣemavad avyayam.

अनेन हि सहायेन कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा। इष्टान् सर्वान् अभिप्रायान् प्राप्स्यामः सर्वराजसु।

anena hi sahāyena kṛṣṇenākliṣṭakarmaṇā. iṣṭān sarvān abhiprāyān prāpsyāmaḥ sarvarājasu.

सुसंहितः केशवेन गच्छ तात युधिष्ठिरम्। चर स्वस्त्ययनं कृत्स्नं भारतानाम् अनामयम्।

susaṃhitaḥ keśavena gaccha tāta yudhiṣṭhiram. cara svastyayanaṃ kṛtsnaṃ bhāratānām anāmayam.

वासुदेवेन तीर्थेन तात गच्छस्व संगमम्। कालप्राप्तम् इदं मन्ये मा त्वं दुर्योधनातिगाः।

vāsudevena tīrthena tāta gacchasva saṃgamam. kālaprāptam idaṃ manye mā tvaṃ duryodhanātigāḥ.

शमं चेद् याचमानं त्वं प्रत्याख्यास्यसि केशवम्। त्वदर्थम् अभिजल्पन्तं न तवास्त्य् अपराभवः।

śamaṃ ced yācamānaṃ tvaṃ pratyākhyāsyasi keśavam. tvadartham abhijalpantaṃ na tavāsty aparābhavaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...