महाभारत 5.109 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 109→

[mh-5-109] • 26 श्लोकाः

सुपर्ण उवाच। यस्माद् उत्तार्यते पापाद् यस्मान् निःश्रेयसो ऽश्नुते। तस्माद् उत्तारणफलाद् उत्तरेत्य् उच्यते बुधैः।

suparṇa uvāca. yasmād uttāryate pāpād yasmān niḥśreyaso 'śnute. tasmād uttāraṇaphalād uttarety ucyate budhaiḥ.

उत्तरस्य हिरण्यस्य परिवापस्य गालव। मार्गः पश्चिमपूर्वाभ्यां दिग्भ्यां वै मध्यमः स्मृतः।

uttarasya hiraṇyasya parivāpasya gālava. mārgaḥ paścimapūrvābhyāṃ digbhyāṃ vai madhyamaḥ smṛtaḥ.

अस्यां दिशि वरिष्ठायाम् उत्तरायां द्विजर्षभ। नासौम्यो नाविधेयात्मा नाधर्म्यो वसते जनः।

asyāṃ diśi variṣṭhāyām uttarāyāṃ dvijarṣabha. nāsaumyo nāvidheyātmā nādharmyo vasate janaḥ.

अत्र नारायणः कृष्णो जिष्णुश् चैव नरोत्तमः। बदर्याम् आश्रमपदे तथा ब्रह्मा च शाश्वतः।

atra nārāyaṇaḥ kṛṣṇo jiṣṇuś caiva narottamaḥ. badaryām āśramapade tathā brahmā ca śāśvataḥ.

अत्र वै हिमवत्पृष्ठे नित्यम् आस्ते महेश्वरः। प्रकृत्या पुरुषः सार्धं युगान्ताग्निसमप्रभः। न स दृश्यो मुनिगणैस् तथा देवैः सवासवैः। गन्धर्वयक्षसिद्धैर् वा नरनारायणाद् ऋते। अत्र विष्णुः सहस्राक्षः सहस्रचरणो ऽव्ययः। सहस्रशिरसः श्रीमान् एकः पश्यति मायया। अत्र राज्येन विप्राणां चन्द्रमाश् चाभ्यषिच्यत।

atra vai himavatpṛṣṭhe nityam āste maheśvaraḥ. prakṛtyā puruṣaḥ sārdhaṃ yugāntāgnisamaprabhaḥ. na sa dṛśyo munigaṇais tathā devaiḥ savāsavaiḥ. gandharvayakṣasiddhair vā naranārāyaṇād ṛte. atra viṣṇuḥ sahasrākṣaḥ sahasracaraṇo 'vyayaḥ. sahasraśirasaḥ śrīmān ekaḥ paśyati māyayā. atra rājyena viprāṇāṃ candramāś cābhyaṣicyata.

अत्र गङ्गां महादेवः पतन्तीं गगनाच् च्युताम्। प्रतिगृह्य ददौ लोके मानुषे ब्रह्मवित्तम।

atra gaṅgāṃ mahādevaḥ patantīṃ gaganāc cyutām. pratigṛhya dadau loke mānuṣe brahmavittama.

अत्र देव्या तपस् तप्तं महेश्वरपरीप्सया। अत्र कामश् च रोषश् च शैलश् चोमा च संबभुः।

atra devyā tapas taptaṃ maheśvaraparīpsayā. atra kāmaś ca roṣaś ca śailaś comā ca saṃbabhuḥ.

अत्र राक्षसयक्षाणां गन्धर्वाणां च गालव। आधिपत्येन कैलासे धनदो ऽप्य् अभिषेचितः।

atra rākṣasayakṣāṇāṃ gandharvāṇāṃ ca gālava. ādhipatyena kailāse dhanado 'py abhiṣecitaḥ.

अत्र चैत्ररथं रम्यम् अत्र वैखानसाश्रमः। अत्र मन्दाकिनी चैव मन्दरश् च द्विजर्षभ।

atra caitrarathaṃ ramyam atra vaikhānasāśramaḥ. atra mandākinī caiva mandaraś ca dvijarṣabha.

अत्र सौगन्धिकवनं नैरृतैर् अभिरक्ष्यते। शाड्वलं कदलीस्कन्धम् अत्र संतानका नगाः।

atra saugandhikavanaṃ nairṛtair abhirakṣyate. śāḍvalaṃ kadalīskandham atra saṃtānakā nagāḥ.

अत्र संयमनित्यानां सिद्धानां स्वैरचारिणाम्। विमानान्य् अनुरूपाणि कामभोग्यानि गालव।

atra saṃyamanityānāṃ siddhānāṃ svairacāriṇām. vimānāny anurūpāṇi kāmabhogyāni gālava.

अत्र ते ऋषयः सप्त देवी चारुन्धती तथा। अत्र तिष्ठति वै स्वातिर् अत्रास्या उदयः स्मृतः।

atra te ṛṣayaḥ sapta devī cārundhatī tathā. atra tiṣṭhati vai svātir atrāsyā udayaḥ smṛtaḥ.

अत्र यज्ञं समारुह्य ध्रुवं स्थाता पितामहः। ज्योतींषि चन्द्रसूर्यौ च परिवर्तन्ति नित्यशः।

atra yajñaṃ samāruhya dhruvaṃ sthātā pitāmahaḥ. jyotīṃṣi candrasūryau ca parivartanti nityaśaḥ.

अत्र गायन्तिकाद्वारं रक्षन्ति द्विजसत्तमाः। धामा नाम महात्मानो मुनयः सत्यवादिनः।

atra gāyantikādvāraṃ rakṣanti dvijasattamāḥ. dhāmā nāma mahātmāno munayaḥ satyavādinaḥ.

न तेषां ज्ञायते सूतिर् नाकृतिर् न तपश् चितम्। परिवर्तसहस्राणि कामभोग्यानि गालव।

na teṣāṃ jñāyate sūtir nākṛtir na tapaś citam. parivartasahasrāṇi kāmabhogyāni gālava.

यथा यथा प्रविशति तस्मात् परतरं नरः। तथा तथा द्विजश्रेष्ठ प्रविलीयति गालव।

yathā yathā praviśati tasmāt parataraṃ naraḥ. tathā tathā dvijaśreṣṭha pravilīyati gālava.

न तत् केन चिद् अन्येन गतपूर्वं द्विजर्षभ। ऋते नारायणं देवं नरं वा जिष्णुम् अव्ययम्।

na tat kena cid anyena gatapūrvaṃ dvijarṣabha. ṛte nārāyaṇaṃ devaṃ naraṃ vā jiṣṇum avyayam.

अत्र कैलासम् इत्य् उक्तं स्थानम् ऐलविलस्य तत्। अत्र विद्युत्प्रभा नाम जज्ञिरे ऽप्सरसो दश।

atra kailāsam ity uktaṃ sthānam ailavilasya tat. atra vidyutprabhā nāma jajñire 'psaraso daśa.

अत्र विष्णुपदं नाम क्रमता विष्णुना कृतम्। त्रिलोकविक्रमे ब्रह्मन्न् उत्तरां दिशम् आश्रितम्।

atra viṣṇupadaṃ nāma kramatā viṣṇunā kṛtam. trilokavikrame brahmann uttarāṃ diśam āśritam.

अत्र राज्ञा मरुत्तेन यज्ञेनेष्टं द्विजोत्तम। उशीरबीजे विप्रर्षे यत्र जाम्बूनदं सरः।

atra rājñā maruttena yajñeneṣṭaṃ dvijottama. uśīrabīje viprarṣe yatra jāmbūnadaṃ saraḥ.

जीमूतस्यात्र विप्रर्षेर् उपतस्थे महात्मनः। साक्षाद् धैमवतः पुण्यो विमलः कमलाकरः।

jīmūtasyātra viprarṣer upatasthe mahātmanaḥ. sākṣād dhaimavataḥ puṇyo vimalaḥ kamalākaraḥ.

ब्राह्मणेषु च यत् कृत्स्नं स्वन्तं कृत्वा धनं महत्। वव्रे वनं महर्षिः स जैमूतं तद् वनं ततः।

brāhmaṇeṣu ca yat kṛtsnaṃ svantaṃ kṛtvā dhanaṃ mahat. vavre vanaṃ maharṣiḥ sa jaimūtaṃ tad vanaṃ tataḥ.

अत्र नित्यं दिशापालाः सायं प्रातर् द्विजर्षभ। कस्य कार्यं किम् इति वै परिक्रोशन्ति गालव।

atra nityaṃ diśāpālāḥ sāyaṃ prātar dvijarṣabha. kasya kāryaṃ kim iti vai parikrośanti gālava.

एवम् एषा द्विजश्रेष्ठ गुणैर् अन्यैर् दिग् उत्तरा। उत्तरेति परिख्याता सर्वकर्मसु चोत्तरा।

evam eṣā dvijaśreṣṭha guṇair anyair dig uttarā. uttareti parikhyātā sarvakarmasu cottarā.

एता विस्तरशस् तात तव संकीर्तिता दिशः। चतस्रः क्रमयोगेन कामाशां गन्तुम् इच्छसि।

etā vistaraśas tāta tava saṃkīrtitā diśaḥ. catasraḥ kramayogena kāmāśāṃ gantum icchasi.

उद्यतो ऽहं द्विजश्रेष्ठ तव दर्शयितुं दिशः। पृथिवीं चाखिलां ब्रह्मंस् तस्माद् आरोह मां द्विज।

udyato 'haṃ dvijaśreṣṭha tava darśayituṃ diśaḥ. pṛthivīṃ cākhilāṃ brahmaṃs tasmād āroha māṃ dvija.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...