महाभारत 5.107 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 107→

[mh-5-107] • 21 श्लोकाः

सुपर्ण उवाच। इयं विवस्वता पूर्वं श्रौतेन विधिना किल। गुरवे दक्षिणा दत्ता दक्षिणेत्य् उच्यते ऽथ दिक्।

suparṇa uvāca. iyaṃ vivasvatā pūrvaṃ śrautena vidhinā kila. gurave dakṣiṇā dattā dakṣiṇety ucyate 'tha dik.

अत्र लोकत्रयस्यास्य पितृपक्षः प्रतिष्ठितः। अत्रोष्मपानां देवानां निवासः श्रूयते द्विज।

atra lokatrayasyāsya pitṛpakṣaḥ pratiṣṭhitaḥ. atroṣmapānāṃ devānāṃ nivāsaḥ śrūyate dvija.

अत्र विश्वे सदा देवाः पितृभिः सार्धम् आसते। इज्यमानाः स्म लोकेषु संप्राप्तास् तुल्यभागताम्।

atra viśve sadā devāḥ pitṛbhiḥ sārdham āsate. ijyamānāḥ sma lokeṣu saṃprāptās tulyabhāgatām.

एतद् द्वितीयं धर्मस्य द्वारम् आचक्षते द्विज। त्रुटिशो लवशश् चात्र गण्यते कालनिश्चयः।

etad dvitīyaṃ dharmasya dvāram ācakṣate dvija. truṭiśo lavaśaś cātra gaṇyate kālaniścayaḥ.

अत्र देवर्षयो नित्यं पितृलोकर्षयस् तथा। तथा राजर्षयः सर्वे निवसन्ति गतव्यथाः।

atra devarṣayo nityaṃ pitṛlokarṣayas tathā. tathā rājarṣayaḥ sarve nivasanti gatavyathāḥ.

अत्र धर्मश् च सत्यं च कर्म चात्र निशाम्यते। गतिर् एषा द्विजश्रेष्ठ कर्मणात्मावसादिनः।

atra dharmaś ca satyaṃ ca karma cātra niśāmyate. gatir eṣā dvijaśreṣṭha karmaṇātmāvasādinaḥ.

एषा दिक् सा द्विजश्रेष्ठ यां सर्वः प्रतिपद्यते। वृता त्व् अनवबोधेन सुखं तेन न गम्यते।

eṣā dik sā dvijaśreṣṭha yāṃ sarvaḥ pratipadyate. vṛtā tv anavabodhena sukhaṃ tena na gamyate.

नैरृतानां सहस्राणि बहून्य् अत्र द्विजर्षभ। सृष्टानि प्रतिकूलानि द्रष्टव्यान्य् अकृतात्मभिः।

nairṛtānāṃ sahasrāṇi bahūny atra dvijarṣabha. sṛṣṭāni pratikūlāni draṣṭavyāny akṛtātmabhiḥ.

अत्र मन्दरकुञ्जेषु विप्रर्षिसदनेषु च। गन्धर्वा गान्ति गाथा वै चित्तबुद्धिहरा द्विज।

atra mandarakuñjeṣu viprarṣisadaneṣu ca. gandharvā gānti gāthā vai cittabuddhiharā dvija.

अत्र सामानि गाथाभिः श्रुत्वा गीतानि रैवतः। गतदारो गतामात्यो गतराज्यो वनं गतः।

atra sāmāni gāthābhiḥ śrutvā gītāni raivataḥ. gatadāro gatāmātyo gatarājyo vanaṃ gataḥ.

अत्र सावर्णिना चैव यवक्रीतात्मजेन च। मर्यादा स्थापिता ब्रह्मन् यां सूर्यो नातिवर्तते।

atra sāvarṇinā caiva yavakrītātmajena ca. maryādā sthāpitā brahman yāṃ sūryo nātivartate.

अत्र राक्षसराजेन पौलस्त्येन महात्मना। रावणेन तपश् चीर्त्वा सुरेभ्यो ऽमरता वृता।

atra rākṣasarājena paulastyena mahātmanā. rāvaṇena tapaś cīrtvā surebhyo 'maratā vṛtā.

अत्र वृत्तेन वृत्रो ऽपि शक्रशत्रुत्वम् ईयिवान्। अत्र सर्वासवः प्राप्ताः पुनर् गच्छन्ति पञ्चधा।

atra vṛttena vṛtro 'pi śakraśatrutvam īyivān. atra sarvāsavaḥ prāptāḥ punar gacchanti pañcadhā.

अत्र दुष्कृतकर्माणो नराः पच्यन्ति गालव। अत्र वैतरणी नाम नदी वितरणैर् वृता। अत्र गत्वा सुखस्यान्तं दुःखस्यान्तं प्रपद्यते।

atra duṣkṛtakarmāṇo narāḥ pacyanti gālava. atra vaitaraṇī nāma nadī vitaraṇair vṛtā. atra gatvā sukhasyāntaṃ duḥkhasyāntaṃ prapadyate.

अत्रावृत्तो दिनकरः क्षरते सुरसं पयः। काष्ठां चासाद्य धानिष्ठां हिमम् उत्सृजते पुनः।

atrāvṛtto dinakaraḥ kṣarate surasaṃ payaḥ. kāṣṭhāṃ cāsādya dhāniṣṭhāṃ himam utsṛjate punaḥ.

अत्राहं गालव पुरा क्षुधार्तः परिचिन्तयन्। लब्धवान् युध्यमानौ द्वौ बृहन्तौ गजकच्छपौ।

atrāhaṃ gālava purā kṣudhārtaḥ paricintayan. labdhavān yudhyamānau dvau bṛhantau gajakacchapau.

अत्र शक्रधनुर् नाम सूर्याज् जातो महान् ऋषिः। विदुर् यं कपिलं देवं येनात्ताः सगरात्मजाः।

atra śakradhanur nāma sūryāj jāto mahān ṛṣiḥ. vidur yaṃ kapilaṃ devaṃ yenāttāḥ sagarātmajāḥ.

अत्र सिद्धाः शिवा नाम ब्राह्मणा वेदपारगाः। अधीत्य सखिलान् वेदान् आलभन्ते यमक्षयम्।

atra siddhāḥ śivā nāma brāhmaṇā vedapāragāḥ. adhītya sakhilān vedān ālabhante yamakṣayam.

अत्र भोगवती नाम पुरी वासुकिपालिता। तक्षकेण च नागेन तथैवैरावतेन च।

atra bhogavatī nāma purī vāsukipālitā. takṣakeṇa ca nāgena tathaivairāvatena ca.

अत्र निर्याणकालेषु तमः संप्राप्यते महत्। अभेद्यं भास्करेणापि स्वयं वा कृष्णवर्त्मना।

atra niryāṇakāleṣu tamaḥ saṃprāpyate mahat. abhedyaṃ bhāskareṇāpi svayaṃ vā kṛṣṇavartmanā.

एष तस्यापि ते मार्गः परितापस्य गालव। ब्रूहि मे यदि गन्तव्यं प्रतीचीं शृणु वा मम।

eṣa tasyāpi te mārgaḥ paritāpasya gālava. brūhi me yadi gantavyaṃ pratīcīṃ śṛṇu vā mama.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...