महाभारत 4.43 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←विराट पर्व→

←अध्याय 43→

[mh-4-43] • 21 श्लोकाः

कर्ण उवाच। सर्वान् आयुष्मतो भीतान् संत्रस्तान् इव लक्षये। अयुद्धमनसश् चैव सर्वांश् चैवानवस्थितान्। यद्य् एष जामदग्न्यो वा यदि वेन्द्रः पुरंदरः।

karṇa uvāca. sarvān āyuṣmato bhītān saṃtrastān iva lakṣaye. ayuddhamanasaś caiva sarvāṃś caivānavasthitān. yady eṣa jāmadagnyo vā yadi vendraḥ puraṃdaraḥ.

यद्य् एष राजा मत्स्यानां यदि बीभत्सुर् आगतः। अहम् आवारयिष्यामि वेलेव मकरालयम्।

yady eṣa rājā matsyānāṃ yadi bībhatsur āgataḥ. aham āvārayiṣyāmi veleva makarālayam.

मम चापप्रमुक्तानां शराणां नतपर्वणाम्। नावृत्तिर् गच्छताम् अस्ति सर्पाणाम् इव सर्पताम्।

mama cāpapramuktānāṃ śarāṇāṃ nataparvaṇām. nāvṛttir gacchatām asti sarpāṇām iva sarpatām.

रुक्मपुङ्खाः सुतीक्ष्णाग्रा मुक्ता हस्तवता मया। छादयन्तु शराः पार्थं शलभा इव पादपम्।

rukmapuṅkhāḥ sutīkṣṇāgrā muktā hastavatā mayā. chādayantu śarāḥ pārthaṃ śalabhā iva pādapam.

शराणां पुङ्खसक्तानां मौर्व्याभिहतया दृढम्। श्रूयतां तलयोः शब्दो भेर्योर् आहतयोर् इव। एकैकं चतुरः पञ्च क्व चित् षष्टिं क्व चिच् छतम्। मया पश्यत मत्स्यानाम् इषुभिर् निहतान् रथान्। एकं द्वौ चतुरः पञ्च क्व चित् षष्टिं क्व चिच् छतम्। हतान् पश्यत मातङ्गान् कीर्णान् एकेषुणा मया। मद्बाहुमुक्तैर् इषुभिस् तैलधौतैः पतत्रिभिः। खद्योतैर् इव संवृत्तम् अन्तरिक्षं व्यराजताम्।

śarāṇāṃ puṅkhasaktānāṃ maurvyābhihatayā dṛḍham. śrūyatāṃ talayoḥ śabdo bheryor āhatayor iva. ekaikaṃ caturaḥ pañca kva cit ṣaṣṭiṃ kva cic chatam. mayā paśyata matsyānām iṣubhir nihatān rathān. ekaṃ dvau caturaḥ pañca kva cit ṣaṣṭiṃ kva cic chatam. hatān paśyata mātaṅgān kīrṇān ekeṣuṇā mayā. madbāhumuktair iṣubhis tailadhautaiḥ patatribhiḥ. khadyotair iva saṃvṛttam antarikṣaṃ vyarājatām.

समाहितो हि बीभत्सुर् वर्षाण्य् अष्टौ च पञ्च च। जातस्नेहश् च युद्धस्य मयि संप्रहरिष्यति।

samāhito hi bībhatsur varṣāṇy aṣṭau ca pañca ca. jātasnehaś ca yuddhasya mayi saṃprahariṣyati.

पात्रीभूतश् च कौन्तेयो ब्राह्मणो गुणवान् इव। शरौघान् प्रतिगृह्णातु मया मुक्तान् सहस्रशः।

pātrībhūtaś ca kaunteyo brāhmaṇo guṇavān iva. śaraughān pratigṛhṇātu mayā muktān sahasraśaḥ.

एष चैव महेष्वासस् त्रिषु लोकेषु विश्रुतः। अहं चापि कुरुश्रेष्ठा अर्जुनान् नावरः क्व चित्। मम हस्तप्रमुक्तानां शराणां नतपर्वणाम्। निवृत्तिर् गच्छतां नास्ति वैश्वानरसमत्विषाम्।

eṣa caiva maheṣvāsas triṣu lokeṣu viśrutaḥ. ahaṃ cāpi kuruśreṣṭhā arjunān nāvaraḥ kva cit. mama hastapramuktānāṃ śarāṇāṃ nataparvaṇām. nivṛttir gacchatāṃ nāsti vaiśvānarasamatviṣām.

इतश् चेतश् च निर्मुक्तैः काञ्चनैर् गार्ध्रवाजितैः। दृश्यताम् अद्य वै व्योम खद्योतैर् इव संवृतम्। तुमुलः श्रूयतां नादः षट्पदां गायताम् इव। मत्कार्मुकविमुक्तानां शराणां नतपर्वणाम्। कः सहेताग्रतः स्थातुम् अपि सर्वैः सुरासुरैः।

itaś cetaś ca nirmuktaiḥ kāñcanair gārdhravājitaiḥ. dṛśyatām adya vai vyoma khadyotair iva saṃvṛtam. tumulaḥ śrūyatāṃ nādaḥ ṣaṭpadāṃ gāyatām iva. matkārmukavimuktānāṃ śarāṇāṃ nataparvaṇām. kaḥ sahetāgrataḥ sthātum api sarvaiḥ surāsuraiḥ.

अद्याहम् ऋणम् अक्षय्यं पुरा वाचा प्रतिश्रुतम्। धार्तराष्ट्रस्य दास्यामि निहत्य समरे ऽर्जुनम्।

adyāham ṛṇam akṣayyaṃ purā vācā pratiśrutam. dhārtarāṣṭrasya dāsyāmi nihatya samare 'rjunam.

अन्तरा छिद्यमानानां पुङ्खानां व्यतिशीर्यताम्। शलभानाम् इवाकाशे प्रचारः संप्रदृश्यताम्।

antarā chidyamānānāṃ puṅkhānāṃ vyatiśīryatām. śalabhānām ivākāśe pracāraḥ saṃpradṛśyatām.

इन्द्राशनिसमस्पर्शं महेन्द्रसमतेजसम्। अर्दयिष्याम्य् अहं पार्थम् उल्काभिर् इव कुञ्जरम्। रथाद् अतिरथं शूरं सर्वशस्त्रभृतां वरम्। विवशं पार्थम् आदास्ये गरुत्मान् इव पन्नगम्।

indrāśanisamasparśaṃ mahendrasamatejasam. ardayiṣyāmy ahaṃ pārtham ulkābhir iva kuñjaram. rathād atirathaṃ śūraṃ sarvaśastrabhṛtāṃ varam. vivaśaṃ pārtham ādāsye garutmān iva pannagam.

तम् अग्निम् इव दुर्धर्षम् असिशक्तिशरेन्धनम्। पाण्डवाग्निम् अहं दीप्तं प्रदहन्तम् इवाहितान्।

tam agnim iva durdharṣam asiśaktiśarendhanam. pāṇḍavāgnim ahaṃ dīptaṃ pradahantam ivāhitān.

अश्ववेगपुरोवातो रथौघस्तनयित्नुमान्। शरधारो महामेघः शमयिष्यामि पाण्डवम्। निर्दहन्तम् अनीकानि शमयिष्ये ऽर्जुनानलम्। क्षुद्रकैर् विविधैर् भल्लैर् निपतद्भिश् च मामकैः। संमूढचेताः कौन्तेयः कर्तव्यं नाभिपद्यते।

aśvavegapurovāto rathaughastanayitnumān. śaradhāro mahāmeghaḥ śamayiṣyāmi pāṇḍavam. nirdahantam anīkāni śamayiṣye 'rjunānalam. kṣudrakair vividhair bhallair nipatadbhiś ca māmakaiḥ. saṃmūḍhacetāḥ kaunteyaḥ kartavyaṃ nābhipadyate.

मत्कार्मुकविनिर्मुक्ताः पार्थम् आशीविषोपमाः। शराः समभिसर्पन्तु वल्मीकम् इव पन्नगाः। सुतेजनै रुक्मपुङ्खैः सुपीतैर् नतपर्वभिः। आचितं पश्य कौन्तेयं कर्णिकारैर् इवाचलम्। बर्हिबर्हिणवाजानां बर्हिणां बर्हिणाम् इव। पततां पततां घोषः पततां पतताम् इव।

matkārmukavinirmuktāḥ pārtham āśīviṣopamāḥ. śarāḥ samabhisarpantu valmīkam iva pannagāḥ. sutejanai rukmapuṅkhaiḥ supītair nataparvabhiḥ. ācitaṃ paśya kaunteyaṃ karṇikārair ivācalam. barhibarhiṇavājānāṃ barhiṇāṃ barhiṇām iva. patatāṃ patatāṃ ghoṣaḥ patatāṃ patatām iva.

जामदग्न्यान् मया ह्य् अस्त्रं यत् प्राप्तम् ऋषिसत्तमात्। तद् उपाश्रित्य वीर्यं च युध्येयम् अपि वासवम्।

jāmadagnyān mayā hy astraṃ yat prāptam ṛṣisattamāt. tad upāśritya vīryaṃ ca yudhyeyam api vāsavam.

ध्वजाग्रे वानरस् तिष्ठन् भल्लेन निहतो मया। अद्यैव पततां भूमौ विनदन् भैरवान् रवान्।

dhvajāgre vānaras tiṣṭhan bhallena nihato mayā. adyaiva patatāṃ bhūmau vinadan bhairavān ravān.

शत्रोर् मयाभिपन्नानां भूतानां ध्वजवासिनाम्। दिशः प्रतिष्ठमानानाम् अस्तु शब्दो दिवं गतः। क्रुद्धेनास्त्रं मया मुक्तं निर्दहेत् पृथिवीम् इमाम्। स्थितं संग्रामशिरसि पार्थम् एकाकिनं किमु।

śatror mayābhipannānāṃ bhūtānāṃ dhvajavāsinām. diśaḥ pratiṣṭhamānānām astu śabdo divaṃ gataḥ. kruddhenāstraṃ mayā muktaṃ nirdahet pṛthivīm imām. sthitaṃ saṃgrāmaśirasi pārtham ekākinaṃ kimu.

अद्य दुर्योधनस्याहं शल्यं हृदि चिरस्थितम्। समूलम् उद्धरिष्यामि बीभत्सुं पातयन् रथात्।

adya duryodhanasyāhaṃ śalyaṃ hṛdi cirasthitam. samūlam uddhariṣyāmi bībhatsuṃ pātayan rathāt.

हताश्वं विरथं पार्थं पौरुषे पर्यवस्थितम्। निःश्वसन्तं यथा नागम् अद्य पश्यन्तु कौरवाः।

hatāśvaṃ virathaṃ pārthaṃ pauruṣe paryavasthitam. niḥśvasantaṃ yathā nāgam adya paśyantu kauravāḥ.

कामं गच्छन्तु कुरवो धनम् आदाय केवलम्। रथेषु वापि तिष्ठन्तो युद्धं पश्यन्तु मामकम्। पश्यन्तु वीर्यम् इह मामकम् अद्य नाम। मग्ने जने समनुजाः सुरसिद्धसंघाः। शक्रात्मजस्य समरे विरथीकृतस्य। एवं पुनः स विरराम कृपो बभाषे।

kāmaṃ gacchantu kuravo dhanam ādāya kevalam. ratheṣu vāpi tiṣṭhanto yuddhaṃ paśyantu māmakam. paśyantu vīryam iha māmakam adya nāma. magne jane samanujāḥ surasiddhasaṃghāḥ. śakrātmajasya samare virathīkṛtasya. evaṃ punaḥ sa virarāma kṛpo babhāṣe.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents