महाभारत 4.33 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←विराट पर्व→

←अध्याय 33→

[mh-4-33] • 21 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। याते त्रिगर्तं मत्स्ये तु पशूंस् तान् स्वान् परीप्सति। दुर्योधनः सहामात्यो विराटम् उपयाद् अथ।

vaiśaṃpāyana uvāca. yāte trigartaṃ matsye tu paśūṃs tān svān parīpsati. duryodhanaḥ sahāmātyo virāṭam upayād atha.

भीष्मो द्रोणश् च कर्णश् च कृपश् च परमास्त्रवित्। द्रौणिश् च सौबलश् चैव तथा दुःशासनः प्रभुः।

bhīṣmo droṇaś ca karṇaś ca kṛpaś ca paramāstravit. drauṇiś ca saubalaś caiva tathā duḥśāsanaḥ prabhuḥ.

विविंशतिर् विकर्णश् च चित्रसेनश् च वीर्यवान्। दुर्मुखो दुःसहश् चैव ये चैवान्ये महारथाः।

viviṃśatir vikarṇaś ca citrasenaś ca vīryavān. durmukho duḥsahaś caiva ye caivānye mahārathāḥ.

एते मत्स्यान् उपागम्य विराटस्य महीपतेः। घोषान् विद्राव्य तरसा गोधनं जह्रुर् ओजसा।

ete matsyān upāgamya virāṭasya mahīpateḥ. ghoṣān vidrāvya tarasā godhanaṃ jahrur ojasā.

षष्टिं गवां सहस्राणि कुरवः कालयन्ति ते। महता रथवंशेन परिवार्य समन्ततः।

ṣaṣṭiṃ gavāṃ sahasrāṇi kuravaḥ kālayanti te. mahatā rathavaṃśena parivārya samantataḥ.

गोपालानां तु घोषेषु हन्यतां तैर् महारथैः। आरावः सुमहान् आसीत् संप्रहारे भयंकरे।

gopālānāṃ tu ghoṣeṣu hanyatāṃ tair mahārathaiḥ. ārāvaḥ sumahān āsīt saṃprahāre bhayaṃkare.

गवाध्यक्षस् तु संत्रस्तो रथम् आस्थाय सत्वरः। जगाम नगरायैव परिक्रोशंस् तदार्तवत्।

gavādhyakṣas tu saṃtrasto ratham āsthāya satvaraḥ. jagāma nagarāyaiva parikrośaṃs tadārtavat.

स प्रविश्य पुरं राज्ञो नृपवेश्माभ्ययात् ततः। अवतीर्य रथात् तूर्णम् आख्यातुं प्रविवेश ह।

sa praviśya puraṃ rājño nṛpaveśmābhyayāt tataḥ. avatīrya rathāt tūrṇam ākhyātuṃ praviveśa ha.

दृष्ट्वा भूमिंजयं नाम पुत्रं मत्स्यस्य मानिनम्। तस्मै तत् सर्वम् आचष्ट राष्ट्रस्य पशुकर्षणम्।

dṛṣṭvā bhūmiṃjayaṃ nāma putraṃ matsyasya māninam. tasmai tat sarvam ācaṣṭa rāṣṭrasya paśukarṣaṇam.

षष्टिं गवां सहस्राणि कुरवः कालयन्ति ते। तद् विजेतुं समुत्तिष्ठ गोधनं राष्ट्रवर्धनम्।

ṣaṣṭiṃ gavāṃ sahasrāṇi kuravaḥ kālayanti te. tad vijetuṃ samuttiṣṭha godhanaṃ rāṣṭravardhanam.

राजपुत्र हितप्रेप्सुः क्षिप्रं निर्याहि वै स्वयम्। त्वां हि मत्स्यो महीपालः शून्यपालम् इहाकरोत्।

rājaputra hitaprepsuḥ kṣipraṃ niryāhi vai svayam. tvāṃ hi matsyo mahīpālaḥ śūnyapālam ihākarot.

त्वया परिषदो मध्ये श्लाघते स नराधिपः। पुत्रो ममानुरूपश् च शूरश् चेति कुलोद्वहः।

tvayā pariṣado madhye ślāghate sa narādhipaḥ. putro mamānurūpaś ca śūraś ceti kulodvahaḥ.

इष्वस्त्रे निपुणो योधः सदा वीरश् च मे सुतः। समर्थः समरे योद्धुं कौरवैः सह तादृशैः। तस्य तत् सत्यम् एवास्तु मनुष्येन्द्रस्य भाषितम्। जयश् च नियतो युद्धे कौरवाश् च ध्रुवं हताः।

iṣvastre nipuṇo yodhaḥ sadā vīraś ca me sutaḥ. samarthaḥ samare yoddhuṃ kauravaiḥ saha tādṛśaiḥ. tasya tat satyam evāstu manuṣyendrasya bhāṣitam. jayaś ca niyato yuddhe kauravāś ca dhruvaṃ hatāḥ.

आवर्तय कुरूञ् जित्वा पशून् पशुमतां वर। निर्दहैषाम् अनीकानि भीमेन शरतेजसा।

āvartaya kurūñ jitvā paśūn paśumatāṃ vara. nirdahaiṣām anīkāni bhīmena śaratejasā.

धनुश्च्युतै रुक्मपुङ्खैः शरैः संनतपर्वभिः। द्विषतां भिन्ध्य् अनीकानि गजानाम् इव यूथपः।

dhanuścyutai rukmapuṅkhaiḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ. dviṣatāṃ bhindhy anīkāni gajānām iva yūthapaḥ.

पाशोपधानां ज्यातन्त्रीं चापदण्डां महास्वनाम्। शरवर्णां धनुर्वीणां शत्रुमध्ये प्रवादय। निर्याहि नगराच् छीघ्रं राजपुत्र किम् आस्यते।

pāśopadhānāṃ jyātantrīṃ cāpadaṇḍāṃ mahāsvanām. śaravarṇāṃ dhanurvīṇāṃ śatrumadhye pravādaya. niryāhi nagarāc chīghraṃ rājaputra kim āsyate.

श्वेता रजतसंकाशा रथे युज्यन्तु ते हयाः। ध्वजं च सिंहं सौवर्णम् उच्छ्रयन्तु तवाभिभोः।

śvetā rajatasaṃkāśā rathe yujyantu te hayāḥ. dhvajaṃ ca siṃhaṃ sauvarṇam ucchrayantu tavābhibhoḥ.

रुक्मपुङ्खाः प्रसन्नाग्रा मुक्ता हस्तवता त्वया। छादयन्तु शराः सूर्यं राज्ञाम् आयुर् निरोधिनः।

rukmapuṅkhāḥ prasannāgrā muktā hastavatā tvayā. chādayantu śarāḥ sūryaṃ rājñām āyur nirodhinaḥ.

रणे जित्वा कुरून् सर्वान् वज्रपाणिर् इवासुरान्। यशो महद् अवाप्य त्वं प्रविशेदं पुरं पुनः।

raṇe jitvā kurūn sarvān vajrapāṇir ivāsurān. yaśo mahad avāpya tvaṃ praviśedaṃ puraṃ punaḥ.

त्वं हि राष्ट्रस्य परमा गतिर् मत्स्यपतेः सुतः। यथा हि पाण्डुपुत्राणाम् अर्जुनो जयतां वरः। एवम् एव गतिर् नूनं भवान् विषयवासिनाम्। गतिमन्तो भवन्त्व् अद्य सर्वे विषयवासिनः। वैशंपायनः। महाजनसमक्षं तु स्त्रीमध्ये तु विशेषतः। गवाध्यक्षेण संप्रोक्तं वाक्यं तेजःप्रवर्धनम्।

tvaṃ hi rāṣṭrasya paramā gatir matsyapateḥ sutaḥ. yathā hi pāṇḍuputrāṇām arjuno jayatāṃ varaḥ. evam eva gatir nūnaṃ bhavān viṣayavāsinām. gatimanto bhavantv adya sarve viṣayavāsinaḥ. vaiśaṃpāyanaḥ. mahājanasamakṣaṃ tu strīmadhye tu viśeṣataḥ. gavādhyakṣeṇa saṃproktaṃ vākyaṃ tejaḥpravardhanam.

स्त्रीमध्य उक्तस् तेनासौ तद् वाक्यम् अभयंकरम्। अन्तःपुरे श्लाघमान इदं वचनम् अब्रवीत्।

strīmadhya uktas tenāsau tad vākyam abhayaṃkaram. antaḥpure ślāghamāna idaṃ vacanam abravīt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...